Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, με αφορμή την πρόσφατη απόφαση στην ΕΕ για την αναγνώριση των Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών. Οπως αποδεικνύεται με το παρακάτω κείμενο, τα κόμματα που υποκλίνονται στην ΕΕ (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΝ), ανεξάρτητα απ' ό,τι ισχυρίζονται, έχουν στηρίξει έμπρακτα τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Το κείμενο αυτό αποτελεί μέρος αδημοσίευτης μελέτης της Αγωνιστικής Συνδικαλιστικής Κίνησης Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών, στα «Θέματα Παιδείας» τεύχος 15 που θα κυκλοφορήσει, με τίτλο «Η εμπορευματοποίηση της Δημόσιας Παιδείας και η Ιδιωτική εκπαίδευση».

Το άρθρο 16 του ελληνικού Συντάγματος απαγορεύει, βέβαια, την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ, αλλά ο δρόμος για την αναγνώρισή τους ξεκινά από τις Βρυξέλλες. Την αρχή έκανε η παλιά Οδηγία 89/48 της ΕΟΚ, εξομοιώνοντας προς τα κάτω τα εκπαιδευτικά προσόντα που είναι απαραίτητα για την πρόσβαση στα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα. Η επαγγελματική εξομοίωση των αποφοίτων με τους πτυχιούχους των πανεπιστημίων άνοιξε το παράθυρο και για την ακαδημαϊκή τους αναγνώριση. Αλλωστε, η απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων, υπηρεσιών κλπ., που προβλέπεται από την ιδρυτική Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Συνθήκη του Μάαστριχτ), οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αναγνώριση των περιώνυμων αυτών κολεγίων, δεδομένου ότι τα μητρικά τους πανεπιστήμια, που βρίσκονται σε άλλη χώρα, παρέχουν με το αζημίωτο τίτλους στους αποφοίτους των παραρτημάτων τους. Σαφείς είναι οι διακηρύξεις των Ευρωπαίων υπουργών Παιδείας στην Μπολόνια, στην Πράγα και στο Βερολίνο για τη δημιουργία του λεγόμενου «Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης» μέχρι το 2010, όπου αναγνωρίζονται και πιστοποιούνται, έστω τμηματικά, τα προγράμματα τέτοιων σπουδών, αφού αναφέρεται ότι οι περιβόητες «πιστωτικές μονάδες μπορούν να συγκεντρώνονται και σε συστήματα εκτός του πλαισίου ανώτατης εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων και των συστημάτων διά βίου εκπαίδευσης, αρκεί αυτά να αναγνωρίζονται από τα εμπλεκόμενα πανεπιστήμια υποδοχής».

Τη σκυτάλη πήρε η ΝΔ, με την τροπολογία που κατέθεσε ο ευρωβουλευτής της Κ. Χατζηδάκης και τελικά υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας σαν νέα Οδηγία, που απαιτεί από την Ελλάδα ν' αναγνωρίσει τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων που λειτουργούν στο έδαφός της, αν δε θέλει ν' αντιμετωπίσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης ψήφισε εκεί αρνητικά, περιορίζοντας όμως τις ενστάσεις στο ζήτημα του ελέγχου των παρεχόμενων υπηρεσιών που θα πρέπει κατά την άποψή τους να προηγηθεί.²

Η νέα κυβέρνηση, βέβαια, δεν έχει αντίρρηση με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (σαφές το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα), αλλά εντάσσει αυτή τη διαδικασία στη γενικότερη προσπάθεια για συντηρητική αναδιάρθρωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στην προώθηση της αξιολόγησης του έργου των ΑΕΙ. Οσο για τα νομικά κωλύματα (βλ. άρθρο 16 του Συντάγματος), μετά την αναθεώρηση του άρθρου 28, σύμφωνα με την οποία το «Ευρωπαϊκό Δίκαιο» υπερισχύει του εθνικού, αίρεται κι ο τελευταίος φραγμός.

Ο ιδιωτικός τομέας βλέπει τώρα με ευχαρίστηση ν' ανοίγονται «νέοι ελπιδοφόροι δρόμοι», καθώς τα κόμματα - υποστηριχτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης τάσσονται έμπρακτα υπέρ της ανάπτυξης της ιδιωτικής κερδοσκοπίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ίσως είναι του ΠΑΣΟΚ, το οποίο στην πρόσφατη προεκλογική περίοδο εμφανίστηκε επίσημα να προτείνει την ίδρυση «μη κρατικών πανεπιστημίων». Ετσι, δεν τοποθέτησαν την ιδιωτικοποίηση στο μακρινό μέλλον (όταν και εφόσον το επιτρέψει το Σύνταγμα, όπως λέει η ΝΔ) αλλά στα άμεσα σχέδιά τους, μιλώντας για ίδρυση πανεπιστημίων από ΟΤΑ, Ομοσπονδίες και Συνομοσπονδίες με τη μορφή ΝΠΔΔ!³

Κι όταν γινόταν αντιληπτό ότι αυτοί οι φορείς δεν είναι σε θέση να αναλάβουν το οικονομικό βάρος που συνεπάγεται ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα, αφού για παράδειγμα οι ΟΤΑ δεν μπορούν να ανταποκριθούν ούτε στις υποχρεώσεις που ήδη έχουν, τότε οι πρόθυμοι προπαγανδιστές δεν έκρυβαν ότι αυτοί οι φορείς θα συμπράττουν με ιδιώτες για να φτιάξουν πανεπιστήμια! Δεν ήρθε, επομένως, ξαφνικά η εξαγγελία της ΓΣΕΕ από τον πρόεδρό της, Χρ. Πολυζωγόπουλο, να ιδρύσει το πρώτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο - και με υπόσχεση μάλιστα της υπουργού Μ. Γιαννάκου - Κουτσίκου, ότι θα επιδοτηθεί από κρατικές δαπάνες, όπως και από δαπάνες του Δήμου της Αθήνας. Ούτε τυχαία συγκαταλέγεται στους υποστηριχτές της ιδιωτικής αυτής «Ακαδημίας» ο πρόεδρος της ΟΙΕΛΕ, Μ. Κουρουτός, εκπρόσωπος της κοινής παράταξης του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ στο χώρο των ιδιωτικών εκπαιδευτικών.

Γιατί παρά την κριτική που κάνουν στη σημερινή κυβέρνηση, η πολιτική συμφωνία αυτών των κομμάτων στην ιδιωτικοποίηση είναι δεδομένη και πρωτοστατούν στην κοινωνική συναίνεση. Θυμίζουμε, άλλωστε, ότι ο σημερινός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, όταν ήταν υπουργός Παιδείας, είχε καταθέσει αναλυτικές προτάσεις για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, όπου ανάμεσα στ' άλλα πρότεινε τα ίδια τα δημόσια πανεπιστήμια να μετατραπούν σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικά Δικαίου!. Ενώ η Μ. Δαμανάκη, βουλευτής σήμερα του ΠΑΣΟΚ, έσπευσε αμέσως μετά την έγκριση της νέας Οδηγίας για την αναγνώριση των κολεγίων να δηλώσει: «Η λειτουργία αυτών των κολεγίων είναι μια πραγματικότητα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση και στη χώρα μας. Η ΝΔ έχει μεγάλη ευθύνη, διότι με την τροπολογία Χατζηδάκη άνοιξε ο δρόμος για την αναγνώριση των πτυχίων χωρίς έλεγχο. Σήμερα η κυβέρνηση οφείλει να προωθήσει τον έλεγχο των σπουδών των κολεγίων αυτών από το υπουργείο Παιδείας, και σε ό,τι αφορά την πιστοποίηση επαγγελματικών δικαιωμάτων».⁴

Ας μην πέσουμε στην παγίδα: Την ίδια ώρα που ανοίγουν τάχα «διάπλατες» πόρτες στην ανώτατη εκπαίδευση, για τα παιδιά των εργαζόμενων επεξεργάζονται νέους φραγμούς, πριν και μετά την είσοδό τους στο πανεπιστήμιο και κυρίως μετά την αποφοίτησή τους, με την αποσύνδεση του πτυχίου από το επάγγελμα. Ψάχνουν να βρουν δικαιολογία, για να καταργήσουν κάθε δικαίωμα στην εργασία. Γι' αυτό εξομοιώνουν τα ΑΕΙ με σπουδές που δεν έχουν κανένα επιστημονικό ή επαγγελματικό αντίκρισμα.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Στην ιστοσελίδα του (29/8/2002) ο ευρωβουλευτής του ΣΥΝ Αλέκος Αλαβάνος παραθέτει και την απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις ερωτήσεις του: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά και τις επανειλημμένες ερωτήσεις και παρεμβάσεις του ευρωβουλευτή Αλ. Αλαβάνου, εξέδωσε Αιτιολογημένη Γνώμη (C-2002-2468) λόγω της μη ορθής μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας 89/48/ΕΟΚ και μη ορθής εφαρμογής ορισμένων διατάξεων της ανωτέρω οδηγίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απορρίπτει τη νομική επιχειρηματολογία της ελληνικής κυβέρνησης που δεν αναγνωρίζει πτυχία ξένων πανεπιστημίων, επειδή "μέρος της εκπαίδευσης έχει πραγματοποιηθεί σε Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών". Την καλεί να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα, προκειμένου να συμμορφωθεί και να αναγνωρίσει "τα διπλώματα που υποβλήθηκαν από τις αρμόδιες αρχές άλλου κράτους - μέλους στα πλαίσια σπουδών βάσει συμφωνιών δικαιόχρησης" δίδοντας προθεσμία μέχρι τα τέλη Αυγούστου 2002».

2. Δήλωση υπουργού Ανάπτυξης Δ. Σιούφα (19/5/2004): «Η ελληνική πλευρά επιδίωξε με τις παρεμβάσεις της τόσο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και στο Συμβούλιο να διασφαλίσει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης με τις συγκεκριμένες μορφές συνεργασίας, εστιάζοντας στις συνθήκες εκπαίδευσης».

3. ΥΠΕΠΘ, Δελτίο Τύπου 31/5/1995, Αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος: «... Τα πανεπιστήμια θα διατηρήσουν τον ιδιαίτερο ρόλο τους, ρόλο που έχουν και στο ισχύον Σύνταγμα και θα εξακολουθούν να απολαμβάνουν όλων των προνομίων που αυτό τους παρέχει. Προκειμένου, όμως, να μπορέσουν να ανταγωνιστούν στο διεθνές περιβάλλον, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο μετατροπής τους σε Ν.Π. Ιδιωτικού Δικαίου, πάντοτε όμως κάτω από κρατικό έλεγχο, πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα να υιοθετήσουν νέες μορφές οργάνωσης που θα ενισχύει την αυτοδιοίκηση και ευελιξία τους».

4. Δήλωση στις 20/5/2004 βλέπε: www.pasok.gr / portal/ gr/63/11235/7/7/1/showdoc2.html