Τη βδομάδα που πέρασε οι τιμές του αργού πετρελαίου ξεπέρασαν τα 40 δολάρια το βαρέλι, ενώ εδώ και μήνες διατηρούνται πάνω από τα 30 δολάρια το βαρέλι. Εχει ήδη σημάνει διεθνής συναγερμός για μια επικείμενη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Οπως συμβαίνει συνήθως, οι εξηγήσεις που παρουσιάζονται στον αστικό Τύπο στην καλύτερη περίπτωση αφήνουν κενά και συνήθως καταλήγουν να συσκοτίζουν και το θέμα. Ας δούμε το θέμα αναλυτικά.

Στη ζήτηση πραγματικά έχουμε μια σχετική έξαρση, που προκαλείται από το φρενήρη ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται η οικονομία της Κίνας και σε ένα βαθμό και η οικονομία των Ινδιών. Δυο λοιπόν παράγοντες εμφανέστατοι και γνωστοί ότι θα επηρέαζαν τη ζήτηση εδώ και αρκετά χρόνια. Κανονικά η αύξηση στη ζήτηση πετρελαίου που προκύπτει από την ανάπτυξη αυτών των χωρών θα έπρεπε να έχει μετριαστεί από την προγραμματισμένη πτώση στην κατανάλωση πλήρους βενζίνης στις ΗΠΑ, με την υποκατάστασή της από την «πράσινη» ή «οικολογική» βενζίνη. Πράγμα που δε συνέβη διότι αυτή την προγραμματισμένη υποκατάσταση τη μάχονται με νύχια και με δόντια οι εταιρίες πετρελαιοειδών, πάντα φυσικά με τις ευλογίες της κυβέρνησης Μπους. Ο πόλεμος των κραταιών εταιριών πετρελαίου εναντίον του Ε85, της ονομαζόμενης πράσινης βενζίνης, οφείλεται στο γεγονός ότι το νέο καύσιμο αποτελείται κυρίως από αιθανόλη (καθαρό οινόπνευμα με πρώτη ύλη το άμυλο) κατά 85% και μόνο κατά 15% από βενζίνη. Δηλαδή, είναι ένα θανάσιμο μείγμα για την προοπτική κερδοφορίας των εταιριών πετρελαιοειδών. Ως εναλλακτική πρόταση οι εταιρίες πετρελαιοειδών προωθούσαν, μέχρι που ήρθε ο Μπους στην εξουσία, αντί της αιθανόλης, την πρόσμειξη με μεθανόλη, που έχει ως πρώτη ύλη το φυσικό αέριο. Αυτή η λύση, που θα μετρίαζε τη ζημιά των πολυεθνικών και ταυτόχρονα θα διατηρούσε τον έλεγχό τους στον τομέα των καυσίμων, δεν είναι πλήρως αποδεκτή από τις οργανώσεις των οικολόγων καθώς τα κατάλοιπα της καύσης της μεθανόλης προκαλούν μόλυνση του εδάφους που δεν εξουδετερώνεται. Οταν ήρθε ο Μπους στην εξουσία παράτησαν και αυτή την πρότασή τους, καθώς το φυσικό αέριο είναι λιγότερο επικερδές για τις εταιρίες και, επιπλέον, τα αποθέματα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ουσιαστικά ανεξάντλητα. Για τη συμμορία των αμερικανικών εταιριών πετρελαίου το χρονοδιάγραμμα εισαγωγής μιας «πράσινης» βενζίνης στις ΗΠΑ έχει καταλήξει να είναι η κερκόπορτα μέσω της οποίας πάει να επιβληθεί η εφαρμογή της ξορκισμένης από την κυβέρνηση Μπους συνθήκης του Κιότο για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Ως προς την προσφορά, τώρα, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα, ως κρατικές οντότητες, άγονται και φέρονται από τις ΗΠΑ, ή μάλλον από τις εταιρίες πετρελαιοειδών των ΗΠΑ, που είναι συνιδιοκτήτες των πετρελαίων τους. Ενα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι τα στοιχεία που αναφέρονται σε δυνατότητες διύλισης και σε αποθέματα μεταβάλλονται πολλές φορές με απλές ανακοινώσεις και όχι τόσο με τα ιστορικά στοιχεία επενδύσεων και τα αποτελέσματα των γεωλογικών ερευνών. Βλέπε, για παράδειγμα, την πρόσφατη απρόκλητη αναθεώρηση προς τα κάτω των εκτιμήσεων των κοιτασμάτων που έχει η Shell. Ο OPEC, λοιπόν, στον οποίο εκπροσωπούνται κυρίως χώρες με καθεστώτα που είναι μαριονέτες των ΗΠΑ, δηλώνει κάθε τόσο ότι οι δυνατότητες αύξησης της παραγωγής του είναι μικρές. Ταυτόχρονα, στις ΗΠΑ οι εταιρίες πετρελαιοειδών δηλώνουν ότι δεν περίμεναν μια ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας των ΗΠΑ και ότι αντιμετώπισαν δυσκολίες στην αύξηση της παραγωγής του νέου «πράσινου» καυσίμου. Προφάσεις εν αμαρτίαις, φυσικά, στις οποίες βοήθησαν και κάτι ανεξήγητες, εντυπωσιακές πυρκαγιές σε γιγαντιαίες μονάδες διύλισης πότε στο Τέξας και πότε στη Λουιζιάνα.

Αυτά ως προς την πραγματική κατάσταση στην προσφορά και στη ζήτηση. Το πετρέλαιο όμως εδώ και 22 χρόνια είναι και αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων, με την τιμή του να έχει καταστεί άκρως ευαίσθητη στις πολιτικές εξελίξεις που επικρατούν στις χώρες παραγωγής. Οι ανώμαλες καταστάσεις προκαλούν αυξήσεις στις τιμές, από τις οποίες ωφελούνται κυρίως οι εταιρίες πετρελαιοειδών, ενώ το όφελος της χώρας παραγωγής περιορίζεται πάντα σε ένα μικρό κλάσμα της τιμής του αργού. Το κυρίαρχο θέμα αυτή τη στιγμή είναι η κατοχή του Ιράκ από τις ΗΠΑ. Είναι μια καλά σχεδιασμένη αναστάτωση που η συμμορία των εταιριών πετρελαίου και τραπεζών (με επικεφαλής το συγκρότημα Ροκφέλερ, που ελέγχει τις δυο μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ, City Bank και Chase, καθώς και τα μεγαθήρια πετρελαίου Exxon και Texaco) ελπίζει να διατηρήσει για αρκετά χρόνια και να κρατήσει τις τιμές του αργού στα σημερινά υψηλά επίπεδα. Η γενική αναστάτωση εξάλλου που φέρνει η υποδαύλιση της υστερίας της τρομοκρατίας διευκολύνει και τα σχέδια για την αναστολή, ή και την ακύρωση της εφαρμογής της συνθήκης του Κιότο, τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Αν η κλιμακούμενη κατακραυγή φέρει μια κάποια αναδίπλωση από τις ΗΠΑ στο θέμα του Ιράκ, υπάρχουν και άλλα σχέδια για ταραχές και επεμβάσεις τόσο στη Μέση Ανατολή, όσο και στη Βενεζουέλα.

Το τελευταίο διάστημα όμως έχουμε και έναν πρόσθετο παράγοντα στη διαμόρφωση της τιμής του αργού στην αγορά εμπορευμάτων. Επειδή η επίθεση στο εισόδημα των εργαζομένων στις ΗΠΑ είχε αρχίσει να απειλεί το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, οι εκεί ιθύνοντες κατέφυγαν σε μια ταχύτατη μείωση των επιτοκίων για να αποτρέψουν μια επαπειλούμενη οικονομική κρίση. Το εγχείρημα πέτυχε, με μια πρωτοφανή όμως εκτίναξη στη χρέωση των νοικοκυριών. Η κατανάλωση διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης και της κατανάλωσης των καυσίμων. Η αναστάτωση στη Μέση Ανατολή και η διατήρηση της ζήτησης σε υψηλά επίπεδα έφεραν μια άνοδο στην τιμή του αργού και την πεποίθηση ότι οι τιμές θα διατηρηθούν υψηλά, για ένα μακρύ χρονικό διάστημα. Μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με τις δηλώσεις του Μπους ο τρομοπόλεμος θα κρατήσει πολλά χρόνια. Αυτή η πεποίθηση έχει κινήσει το ενδιαφέρον των γιγαντιαίων αμοιβαίων κεφαλαίων και εταιριών επενδύσεων χαρτοφυλακίου, στις ΗΠΑ κυρίως, που εξαιτίας της πτώσης των επιτοκίων βγαίνουν από τα ομόλογα και έχουν αρχίσει, μαζικά πλέον, να αγοράζουν συμβόλαια στην προθεσμιακή αγορά πετρελαίου. Αυτό το κυνήγι συνέβαλε σημαντικά στην περαιτέρω άνοδο των τιμών στα υψηλά επίπεδα των τελευταίων μηνών. Κατά δε ορισμένους δεν έχουμε ακόμα δει το τέλος διότι τα χρήματα που προορίζονται για την αγορά πετρελαίου είναι τεράστια και μέχρι τώρα μόνο ένα κλάσμα τους έχει τοποθετηθεί σε προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου. Οψόμεθα. Κάποιος θα κληθεί σε λίγο να πληρώσει τη νύφη και σίγουρα δε θα είναι οι εταιρίες πετρελαιοειδών, ούτε οι τράπεζες του συγκροτήματος Ροκφέλερ. Αυτοί θα έχουν βγει εγκαίρως πριν καταρρεύσει το οικοδόμημα. Τελειώνοντας, μην εκπλαγείτε αν ακούσετε και για ορισμένες ελληνικές ιδιωτικές τράπεζες, με ιστορικό παρακινδυνευμένων τοποθετήσεων, να σεμνύνονται ότι και αυτές είναι ...«IN» με τοποθετήσεις σε πετρέλαια, μέχρι το πετρέλαιο να τους κάψει τη γούνα.

Η πετρελαϊκή πολιτική των ΗΠΑ είναι ένα μέρος της συνολικής πολιτικής των μεγάλων επιχειρηματικών συγκροτημάτων. Σ' αυτή τη φάση έστω και αν βγει Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Κέρι, δε θα αλλάξουν πολλά ως προς την εξωτερική πολιτική στο Ιράκ. Φυσικά, άλλα είναι τα σχέδια των μονοπωλίων και αλλού καταλήγει η ιστορία. Η απληστία όμως της αμερικανικής ολιγαρχίας έχει δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα και μέσα στις ΗΠΑ, που πολύ δύσκολα θα εκτονωθεί. Εχουμε μια κατάσταση συνεχούς συμπίεσης των μισθών και ταυτόχρονης αύξησης των πληρωμών των δόσεων από την πλευρά των εργαζομένων για την εξυπηρέτηση μιας επίσης συνεχώς διογκούμενης καταναλωτικής πίστης. Οι μειώσεις στη φορολογία των ανώτερων εισοδηματικών τάξεων σε συνδυασμό με τις αστρονομικές δαπάνες για την εισβολή και κατοχή του Ιράκ έχουν τινάξει τον προϋπολογισμό στον αέρα και περιορίζουν τις δυνατότητες δημοσιονομικής παρέμβασης για αντιμετώπιση προβλημάτων απασχόλησης και κοινωνικής πολιτικής. Για τους υπερχρεωμένους εργαζόμενους στις ΗΠΑ η σχεδιαζόμενη αύξηση των επιτοκίων, που συζητείται αυτές τις μέρες και για την οποία προφανώς πιέζουν οι τράπεζες των ΗΠΑ, θα χειροτερέψει την κατάστασή τους.