Οι πολίτες των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης θα κληθούν σε μια εβδομάδα να συμμετάσχουν για πρώτη φορά στη διαδικασία ανάδειξης των αντιπροσώπων τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Παρά το γεγονός ότι η συμμετοχή θα κυμανθεί σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, εξαιτίας της «ευρω-απογοήτευσης» που επικρατεί μεταξύ των πολιτών, οι εκλογές θα χαιρετιστούν από τις αστικές κυβερνήσεις ως μια ακόμα «νίκη της δημοκρατίας». Αξίζει ωστόσο να δούμε μερικές βασικές πτυχές της συμμετοχής των χωρών αυτών στον υπερεθνικό οργανισμό, προκειμένου να γίνει σαφές γιατί οι εκλογές δε σηματοδοτούν μια καλύτερη εποχή για τους λαούς.

Αρχικά, είναι πλέον γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση επιτρέπει, αν δεν επικροτεί κιόλας, τον πολιτικό αφανισμό των κομμουνιστικών κομμάτων και οργανώσεων, στον οποίο επιδίδονται οι κυβερνήσεις των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.

Στην Πολωνία, σύμφωνα με το άρθρο 13 του Συντάγματος, ο κομμουνισμός εξισώνεται με το ναζισμό και το φασισμό και απαγορεύεται η λειτουργία κομμάτων που στο καταστατικό τους μνημονεύουν τον κομμουνισμό και τη δικτατορία του προλεταριάτου. Στα πρώην μέλη του ΚΚ Πολωνίας απαγορεύεται να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή. Στην Ουγγαρία το κομμουνιστικό κόμμα είναι απαγορευμένο, όπως επίσης απαγορευμένη είναι και η δημόσια έκθεση των συμβόλων του εργατικού κινήματος, το κόκκινο αστέρι και το σφυροδρέπανο. Στις γειτονικές χώρες της Τσεχίας και της Σλοβακίας, χιλιάδες εργαζόμενοι διώχτηκαν από τις δουλιές τους μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού. Ενώ ακόμα και σήμερα συνεχίζονται τόσο οι εκκαθαρίσεις κομμουνιστών από τον κρατικό μηχανισμό όσο και οι δίκες πρώην στελεχών του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, σε μια προσπάθεια αμαύρωσης της εικόνας του σοσιαλισμού.

Στις χώρες της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) τα κομμουνιστικά κόμματα παραμένουν απαγορευμένα, ενώ πολλά προβλήματα αντιμετωπίζουν όλες οι ριζοσπαστικές κοινωνικές και εργατικές οργανώσεις από τις παρενοχλήσεις των δυνάμεων ασφαλείας και από το «θεσμικό καθεστώς». Παράλληλα σε όλες τις χώρες οι κυβερνήσεις διακηρύσσουν ότι ο σοσιαλισμός ήταν «Σοβιετική κατοχή» και διεξάγεται ένας ανελέητος αγώνας εναντίον ηρώων του αντιφασιστικού αγώνα και πρώην στελεχών των κομμουνιστικών κομμάτων. Αντίθετα σε χώρες όπως η Λετονία αναγνωρίζεται η «δράση» των συνεργατών των Ναζί. Χαρακτηριστικά, με απόφασή του, το Λετονικό Κοινοβούλιο αναγνώρισε την 16η Μάρτη, μέρα της επίθεσης της «Λεγεώνας των Ες-Ες» ενάντια στο σοβιετικό στρατό, ως «Μέρα μνήμης των Λετονών πολεμιστών». Με άλλη απόφαση, δόθηκαν συντάξεις στους φασίστες, ενώ καταργήθηκαν όσες διευκολύνσεις είχαν από τη σοβιετική περίοδο οι αντιφασίστες βετεράνοι και στήθηκε και μνημείο για τους συνεργάτες των ναζί.

Παράλληλα, στη Λετονία και την Εσθονία εξακολουθεί να υφίσταται το σύγχρονο Απαρτχάιντ, για το οποίο η δημοκρατική ΕΕ σιωπά. Συγκεκριμένα, στην Εσθονία 250.000 άνθρωποι (στην πλειοψηφία τους Ρωσόφωνοι) δεν έχουν τα δικαιώματα του πολίτη επειδή δεν τους έχει παραχωρηθεί καμία υπηκοότητα. Το ίδιο συμβαίνει και στη Λετονία, όπου εκεί πρόκειται για 350.000 «μη-πολίτες» (το 25% του πληθυσμού, επίσης Ρωσόφωνοι), επειδή λέει αυτοί ή οι γονείς τους βρέθηκαν στη χώρα μετά τη 17 Ιούνη του 1940... Σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, οι «μη πολίτες» στερούνται τουλάχιστον 55 δικαιωμάτων που απολαμβάνουν οι υπόλοιποι πολίτες της Λετονίας. Ανάμεσα στις άλλες απαγορεύσεις, υπάρχουν και 19 απαγορεύσεις εργασίας. Για παράδειγμα, δεν μπορούν να εργαστούν σε καμία εργασία που υπάγεται στο δημόσιο τομέα της χώρας.

Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης σχεδόν δέκα χρόνια μετά την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, βρίσκονται σε χειρότερη θέση από ό,τι ήταν πριν. Η συρρίκνωση των οικονομιών τους μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού είναι χωρίς προηγούμενο. Οι πιο «τυχερές» χώρες, όπως η Ουγγαρία, έχουν χάσει από το 1989 «μόνο» το 20% του εθνικού εισοδήματός τους, ενώ άλλες (όπως οι χώρες της Βαλτικής) συρρικνώθηκαν έως και 40%. Ενδεικτικά, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στο γίγαντα της περιοχής την Πολωνία είναι 8.000 ευρώ, ενώ την ίδια ώρα ο κοινοτικός μέσος όρος είναι πάνω από τις 20.000 ευρώ. Παράλληλα την τελευταία δεκαετία έχει σημειωθεί μια πραγματική έκρηξη της ανεργίας, γεγονός που συμβάλλει στην υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου. Ενδεικτικά στην Τσεχία η ανεργία έχει σκαρφαλώσει στο 11%, στη Σλοβακία φτάνει το 16%, στην Πολωνία ξεπερνάει το 20% (από περίπου 5% το 1990), στην Ουγγαρία είναι περίπου 6%.

Στο μεταξύ οι κυβερνήσεις σοσιαλδημοκρατών ή συντηρητικών, δεν έχει και πολλή σημασία, κάνουν τα πάντα προκειμένου να «απελευθερώσουν τις αγορές» και να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για την κερδοφορία του εγχώριου και του δυτικο-ευρωπαϊκού μεγάλου κεφαλαίου.

Σε όλες τις χώρες οι φόροι για τις επιχειρήσεις είναι ισχνοί, ενώ παράλληλα επιδόματα και κατακτήσεις των εργαζομένων περικόπτονται χωρίς δεύτερη σκέψη. Μόνο φέτος στην Τσεχία η κυβέρνηση αποφάσισε το πάγωμα των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, την αύξηση των φόρων που θίγουν τους μισθωτούς, λιγότερα χρήματα για τη δημόσια Υγεία, για τους αγρότες και για την Παιδεία, χαμηλότερες συντάξεις, την απόλυση 30.000 δημοσίων υπαλλήλων μέσα σε 3 χρόνια, αλλά και τη σταδιακή μείωση του φόρου των επιχειρήσεων από 31% σε 24% μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Ολα για τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος, με τελικό στόχο την ένταξη στην ΟΝΕ στο μέλλον. Επίσης ενδεικτικά, εξαιρετικά ανάλγητα ήταν και τα μέτρα της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της Πολωνίας (που μάλλον θα οδηγήσουν και στον πολιτικό αφανισμό της). Αρχικά απολύθηκαν χιλιάδες ανθρακωρύχοι και ιδιωτικοποιήθηκαν οι σιδηρόδρομοι, ενώ αργότερα ήρθε η σειρά των «κοινωνικών δαπανών» με τις περικοπές να φτάνουν τα 54 δισεκατομμυρίων ζλότι (14 δισεκατομμύρια δολάρια) μέχρι το 2007. Τέλος, ανάλογα ήταν τα μέτρα και στη Σλοβακία, με χαρακτηριστικότερη στιγμή την περικοπή των ελάχιστων επιδομάτων που δίνονταν στους Τσιγγάνους, γεγονός που οδήγησε στην εξέγερσή τους.