«Οποιαδήποτε ενέργεια αναλογιστούμε να πραγματώσουμε σήμερα, έχει ήδη γίνει από τον απελευθερωτή μας, τον Σιμόν Μπολίβαρ... Σήμερα, 200 χρόνια μετά, προσπαθούμε να τα πραγματοποιήσουμε, ούτως ώστε η ιστορία να μην προσπεράσει».

Η δήλωση ανήκει στον Πρόεδρο της Κολομβίας, Αλβαρο Ουρίμπε Βέλες, όπως ακριβώς την κατέγραψε η κολομβιανή εφημερίδα El Tiempo. Παντελώς παράδοξη για τον πρόεδρο με το πλούσιο παρελθόν στους παραστρατιωτικούς κύκλους και των καρτέλ της κοκαΐνης. Ακόμη πιο παράδοξη ηχεί, εάν αναλογιστεί κανείς τη δράση του ως προέδρου. Είναι ο «άνθρωπος της Ουάσιγκτον» στη Νότια Αμερική, αφού τη μετατρέπει σταδιακά σε «Ισραήλ της Λατινικής Αμερικής», όπως έχουν καταγγείλει πολλοί Κολομβιανοί συνδικαλιστές. Εντελώς παράδοξη, καθώς έγινε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου του Ουρίμπε στο Καράκας και εξ αφορμής της επίσημης επίσκεψής του στα μέσα του Ιούλη.

Ομως, το πραγματικό θέατρο του παραλόγου ήταν η επεισοδιακή αυλαία της συνέντευξης Τύπου: «Για το μόνο που μετανιώνω, είναι ότι έχασα την ευκαιρία να έχω τον Πρόεδρο Ούγο Τσάβες ως δάσκαλό μου. Πόσα τανκς μπορείτε να μου δανείσετε, Πρόεδρε Τσάβες; Παρακαλώ παραχωρήστε μου ορισμένα tanquesitos*!». Η συγκεκριμένη αναφορά για τα τανκς πηγάζει από την πολύκροτη υπόθεση της συμφωνίας αγοράς 30 ισπανικών τανκς ΑΜΧ, που είχε υπογράψει ο πρώην Πρόεδρος Χοσέ Μαρία Αθνάρ ελάχιστες μέρες πριν από τις εκλογές του Μάρτη που έχασε. Τανκς παντελώς άχρηστα για το έδαφος της Κολομβίας και εξαιτίας τούτου η κυβέρνηση της Βενεζουέλας πολλάκις είχε καταγγείλει ότι ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν για μία πιθανή εισβολή στη Βενεζουέλα. Ισως και πριν από το δημοψήφισμα της 15ης Αυγούστου, με το ερώτημα της αποπομπής του Προέδρου Τσάβες από το αξίωμά του. Συμφωνία, που ακύρωσε τελικά ο νέος Ισπανός Πρόεδρος Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, εξαιτίας των πιέσεων κυρίως του λαϊκού κινήματος της Λατινικής Αμερικής. Τα τανκς ποτέ δεν παραδόθηκαν και ο Ουρίμπε στη Βενεζουέλα έδωσε ίσως την καλύτερη παράστασή του με αυτό το «μοναδικό» κρεσέντο υποκρισίας.

Οι λόγοι της συνάντησης των δύο Προέδρων, εκ μέρους του Τσάβες, απολύτως σαφείς και κατανοητοί. Ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας επιθυμεί καλές σχέσεις με την Κολομβία. Για την ακρίβεια, είναι απόλυτη ανάγκη για τη Βενεζουέλα, για την προώθηση και εμβάθυνση της «μπολιβαριανής επαναστατικής διαδικασίας» και κυρίως για την ασφάλεια του λαού της Βενεζουέλας, η όσο το δυνατόν ομαλότερη γειτνίαση με την Κολομβία. Ο Τσάβες επιθυμεί να εκτονώσει την πολεμική ένταση μεταξύ των δύο χωρών, που πυροδοτεί η Ουάσιγκτον, γιατί είναι προς το συμφέρον της Βενεζουέλας. Και δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος.

Είναι, όμως, πιο δύσκολη η εξιχνίαση των συμφερόντων που προσπαθεί να υπερασπιστεί ο Αλβαρο Ουρίμπε με τη «χειρονομία» αυτή. Γιατί δεν περίμενε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, όπου είχαν στηρίξει τόσες ελπίδες, τόσο ο ίδιος και η ολιγαρχία, όσο και η Ουάσιγκτον; Μήπως η έκβασή του θεωρούνταν δεδομένη και έσπευσε να σπείρει καρπούς για μελλοντικές κινήσεις; Μήπως η απάντηση βρίσκεται στην πολιτική των μεγάλων έργων, που υπερασπίζει και κόμισε ο Ουρίμπε; Μήπως οι ΗΠΑ είχαν ως «απεσταλμένο» τον Ουρίμπε, για να επισυνάψει «ειρήνη» και «εκεχειρία», ώστε να διανοιχτεί μία οδός για την εξασφάλιση της εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών της Βενεζουέλας, αφήνοντας για λίγο το μαστίγιο και δίνοντας καρότο;

Εξάλλου, το παράδειγμα της Κολομβίας, που αρκείται σε ψίχουλα από τις προσόδους του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, εξαιτίας του προγράμματος ανάπτυξης του αγωγού πετρελαίου, και προωθεί με αίμα τις «ξένες επενδύσεις», είναι το καλύτερο για την υπηρέτηση του μοντέλου των «μεγάλων έργων». Ο αποκαλούμενος «δυτικός κόσμος» τα προωθεί ως πολύ καλά και προσοδοφόρα και το μεγαλύτερο τμήμα του αναπτυσσόμενου κόσμου τα έχει αποδεχτεί ως μονόδρομο «πραγματικής ανάπτυξης» και παρά το γεγονός ότι όπου έχουν τεθεί σε εφαρμογή προκαλούν μετατόπιση ολόκληρων πληθυσμών, την καταστροφή του περιβάλλοντος, τη δολοφονία ανθρώπων.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ίδια η Κολομβία. Οι συνδικαλιστικές και αριστερές πολιτικές οργανώσεις, καθώς και οι οργανώσεις των περισσοτέρων των 3.000.000 αναγκαστικά μετατοπισμένων, καταγγέλλουν συνεχώς τα «μεγάλα έργα», αφού έχασαν τα πάντα, προκειμένου να γίνουν πραγματικότητα: Υδροταμιευτήρες, εξορύξεις, αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, μεγάλης κλίμακας αγροτικές μονοκαλλιέργειες. Δηλαδή, όλες οι μορφές «ανάπτυξης χωρίς ανθρώπους», σχεδιασμένη ανάπτυξη μόνο για την αύξηση των κερδών των πολυεθνικών, των μονοπωλίων και των τμημάτων των εγχώριων ολιγαρχιών που ξεπουλούν τις χώρες τους. Οι Αφροκολομβιανοί μετατοπίστηκαν από τον ποταμό Νάγια στις ακτές του Ειρηνικού για την πραγμάτωση των «μεγάλων έργων». Οι ιθαγενείς Ούβα και Εμπέρα Κάτιο αρνήθηκαν. Μετατράπηκαν σε ανθρώπινους στόχους, στο πλαίσιο της καμπάνιας εκκαθαρίσεων των παραστρατιωτικών ομάδων, προκειμένου να συνεχιστεί η οικοδόμηση των αγωγών πετρελαίου -φυσικού αερίου και το σύνθετο σύστημα υδροταμιευτήρων.

Κατά τη βρετανική εφημερίδα Guardian, μόνο στην επαρχία της Αράουκα περισσότεροι από 30 συνδικαλιστές έχουν δολοφονηθεί φέτος, στο πλαίσιο της επιχείρησης «πατριωτική ασφάλεια» του Προέδρου Ουρίμπε, αλλά και της «ηρωικής επιχείρησης» των Ενόπλων Δυνάμεων, της ειδικής κινητής μονάδας και της 18ης Ταξιαρχίας. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ μόνο για το 2003 έδωσαν 99 εκατομμύρια δολάρια, για να μοιραστούν μεταξύ της ειδικής κινητής μονάδας και της 18ης Ταξιαρχίας, ώστε να «προστατευτεί ο αγωγός». Αποτέλεσμα, σωρεία κατάφωρων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μαζικές συλλήψεις, εξαφανίσεις και δολοφονίες. Οπως σημειώνει η βρετανική εφημερίδα, ουσιαστικά, ο «αγωγός πετρελαίου, που οικοδομείται, πληρώνεται με το αίμα και τα χρήματα του κολομβιανού λαού»... Ο κατάλογος των «μεγάλων έργων» και των αποτελεσμάτων τους είναι τεράστιος και παραμένει δραματικά ανοικτός, εξαιτίας της «συνεχούς ανάπτυξης».

Εκτός Κολομβίας, τα «μεγάλα έργα» λεηλατούν τη γη των ανθρώπων από τη μία άκρη του ημισφαιρίου έως την άλλη, στο πλαίσιο των σχεδίων, Σχέδιο Πουέμπλα - Πάναμα στην Κεντρική Αμερική ή την BR-163 υπερεθνική οδό, που έχει στόχο να κόψει στη μέση τη ζούγκλα του Αμαζονίου (Asphalt and Jungle, Economist, 24 Ιούλη 2004).

Εντούτοις, τα «μεγάλα έργα» δεν είναι αποκλειστικότητα των μονοπωλίων. Χρειάζονται και τη συνέργεια των εθνικών κυβερνήσεων. Η πίεση της «ανάπτυξης», εν δυνάμει, μπορεί να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερους κλυδωνισμούς στην κοινωνία και την οικονομία της Βενεζουέλας απ' ό,τι «η εγχώρια ολιγαρχία». Μια πίεση, που μπορεί να διχάσει εκ νέου τον πληθυσμό και εάν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να υποσκάψει την «μπολιβαριανή επαναστατική διαδικασία» πολύ περισσότερο από όσο μπορεί να την υποσκάψει η βία, αφού τα δύο αυτά μοντέλα, έτσι όπως έχουν παρουσιαστεί μέχρι σήμερα, είναι αναπόφευκτο να συγκρουστούν. Η προπαγάνδα ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να φέρει την «ανάπτυξη» είναι πολύ πιο ισχυρή από την ψευδολογία που μέχρι σήμερα εξακοντίζει η αποκαλούμενη «αντιπολίτευση». Εάν η κυβέρνηση της Βενεζουέλας προσπαθήσει, έστω και με συμβιβαστικό τρόπο, να συμμετάσχει σ' αυτήν την «ανάπτυξη», τούτη αναπόφευκτα θα σημάνει μετατόπιση πληθυσμών και ξένες παρεμβάσεις, γεγονός που θα συμβάλει στην αύξηση της βίας στην περιφέρεια και ενδέχεται να την απομονώσει από το φυσικό της περιβάλλον, δηλαδή τους οπαδούς της «μπολιβαριανής επαναστατικής διαδικασίας».

Η μάχη του δημοψηφίσματος μπορεί να κερδήθηκε, όμως ο πόλεμος μαίνεται ακόμη και τα ρίσκα πολλαπλασιάζονται. Ειδικά με το τι προωθεί ο Αλβαρο Ουρίμπε, που είναι «ο δούρειος ίππος» των μονοπωλίων, και η Κολομβία, η χώρα με την πιο εύθραυστη σχέση με τη Βενεζουέλα.

* υποκοριστικό για το τανκ