Παραολυμπιακοί αυτό το μήνα και οι Αγώνες που γίνονται είναι μια ακόμη αφορμή να θυμηθούμε ότι οι συνάνθρωποί μας που έχουν ειδικές ανάγκες έχουν επίσης τα ίδια δικαιώματα με όλους - ή μάλλον θα έπρεπε να έχουν - γιατί τα κράτη ελάχιστα ενδιαφέρονται γι' αυτούς. Υπολογίζεται ότι σήμερα ένα 10% περίπου του πληθυσμού της Ευρώπης έχει κάποιου είδους αναπηρία, ενώ το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 20% για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Γύρω στα διακόσια πενήντα εκατομμύρια γυναίκες σ' όλο τον κόσμο έχουν κάποιου είδους αναπηρία. Ετσι οι γυναίκες αυτές υφίστανται διπλές διακρίσεις. Τις διακρίσεις που υφίσταται η πλειονότητα των γυναικών, αλλά και διακρίσεις που υφίστανται σαν ανάπηρες που μειονεκτούν, καθώς αντιμετωπίζουν διάφορα εμπόδια στη ζωή τους. Διακρίσεις στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην υγεία, στην προσωπική τους ζωή και σ' ό,τι αφορά τη δημιουργία οικογένειας, σ' ό,τι αφορά την εικόνα που έχει η κοινωνία γι' αυτές, με όλες τις επιπτώσεις στην αυτοεκτίμησή τους, ακόμα υφίστανται βία, συχνά και σωματική, χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν.

Ωστόσο, μέχρι πριν μερικά χρόνια κανείς ή σχεδόν κανείς από τους ιθύνοντες δεν έδινε σημασία στα προβλήματά τους σαν να μην υπήρχαν! Μόλις το 1985, στην Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για τις γυναίκες, έγινε για πρώτη φορά αναφορά στις ανάπηρες.

«Τα κράτη καλούνται σήμερα ν' αντιμετωπίσουν ως προτεραιότητα τις γυναίκες ανάπηρες, να αναγνωρίσουν και να εξαλείψουν τις επιπτώσεις των πολλαπλών διακρίσεων που βασίζονται στο φύλο και στην αναπηρία», τονίζει η οικονομολόγος Ιωάννα Μαγγανάρα και διατυπώνει βάσιμα επιχειρήματα που δείχνουν την ανάγκη ενσωμάτωσης της γυναικείας διάστασης στη Διεθνή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Αναπήρων. «Ετσι, τονίζει σε άρθρο της στον "Αγώνα της Γυναίκας", οι αρχές που θα υπάρχουν στη Σύμβαση να μπορούν να καλύπτουν την ειδικότερη θέση των αναπήρων γυναικών και τις πολλαπλές διακρίσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, τις οποίες υφίστανται».

Τι γίνεται όμως στην καθημερινή ζωή; Τι προβλήματα αντιμετωπίζουν ειδικότερα οι ανάπηρες γυναίκες; Ποιες είναι οι αιτίες που τις ωθούν σε κατώτερη θέση και πώς παραβιάζονται τα δικαιώματά τους;

Η Ιωάννα Μαγγανάρα έχει ερευνήσει το θέμα των διακρίσεων που αντιμετωπίζουν σε κάθε τομέα:

Οι ανάπηρες γυναίκες έχουν τη μικρότερη πρόσβαση στην εκπαίδευση από οποιαδήποτε άλλη ομάδα, τονίζει. Λόγω των παραδοσιακών αντιλήψεων για τους ρόλους των γυναικών, είναι ακόμη πιο δύσκολο να πειστεί η κοινωνία, και ακόμη περισσότερο οι οικογένειες των αναπήρων γενικώς, ότι αυτές θα πρέπει να λάβουν, όσο είναι δυνατό, την ίδια μόρφωση με τις μη ανάπηρες γυναίκες. Σε πολλές κοινωνίες υπάρχει η αντίληψη ότι οι γυναίκες δε χρειάζεται να μορφωθούν και εάν επιπλέον είναι ανάπηρες, η ενθάρρυνση που έχουν από την οικογένειά τους ν' αποκτήσουν μόρφωση δεν υφίσταται. Ως αποτέλεσμα το επίπεδο αναλφαβητισμού στις ανάπηρες γυναίκες είναι υψηλότερο απ' ό,τι στους ανάπηρους άντρες.

Οι ανάπηρες γυναίκες έχουν το μικρότερο ποσοστό πρόσβασης στην εργασία κι όταν εργάζονται είναι συχνά κάτω από πολύ κακές συνθήκες και με μικρότερες αμοιβές από τις μη ανάπηρες. Είναι φανερό ότι η έλλειψη εκπαίδευσης και προσόντων περιορίζει στο ελάχιστο τις δυνατότητές τους να κερδίζουν χρήματα και να βελτιώνουν την κατάστασή τους.

Οι επαγγελματικές τους προσδοκίες είναι πολύ περιορισμένες, ενώ συχνά αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης των εργοδοτών τους.

Από τα 40 εκατομμύρια ανάπηρες γυναίκες στην ΕΕ, το 50% βρίσκεται σε παραγωγικές ηλικίες. Δεν προβλέπεται το ποσοστό αυτό ν' αλλάξει τα επόμενα 25 χρόνια.

Περίπου 17% του πληθυσμού της ΕΕ σε παραγωγικές ηλικίες έχει κάποια μορφή αναπηρίας. Το ποσοστό απασχόλησης των αναπήρων στην ΕΕ είναι 44% σε σύγκριση με το συνολικό ποσοστό απασχόλησης που είναι 61%.

Το ποσοστό απασχόλησης των αντρών χωρίς αναπηρία στην ΕΕ ανέρχεται σε 76%, ενώ των αναπήρων σε 36%. Οσον αφορά τις γυναίκες, τα αντίστοιχα ποσοστά ανέρχονται σε 55% για τις μη ανάπηρες και σε 25% για τις ανάπηρες.

Μελέτες που έχουν γίνει σε ειδικές ομάδες, π.χ. αυτιστικές, δείχνουν ότι τείνουν να παραμένουν σε ιδρύματα για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους από τους άντρες.

Υπάρχουν πολλά εμπόδια που κάνουν την πρόσβαση των αναπήρων γυναικών στον έλεγχο των γεννήσεων και τον οικογενειακό προγραμματισμό πολύ δύσκολη, όπως φυσικά εμπόδια, επικοινωνιακά κλπ.

Οι ανάπηρες μητέρες συχνά παραμελούνται και υφίστανται διακρίσεις σε προγράμματα υγείας. Στα νοσοκομεία οι ανάπηρες γυναίκες συχνά χρησιμοποιούνται ως μοντέλα για τους εκπαιδευόμενους γιατρούς, χωρίς την άδεια των ίδιων των αναπήρων γυναικών.

Οι ανάπηρες γυναίκες, ειδικότερα στον αναπτυσσόμενο κόσμο, συχνά χάνουν το δικαίωμά τους στη μητρότητα και την οικογενειακή ζωή, μέσω αναγκαστικών εκτρώσεων και στείρωσης.

Οπως ξέρουμε, οι γυναίκες αξιολογούνται συνήθως με βάση την εξωτερική τους εμφάνιση και όχι τα προσόντα τους. Οι ανάπηρες γυναίκες δεν ανταποκρίνονται στα πρότυπα της εξωτερικής εμφάνισης που πρέπει να έχουν οι γυναίκες. Ενώ οι γυναίκες πιέζονται από την κοινωνία, όσον αφορά το ρόλο της μητρότητας, οι ανάπηρες γυναίκες εξαναγκάζονται να μην αποκτήσουν παιδιά. Αυτό πολλές φορές οδηγεί σε μη νόμιμη στείρωση ή σε άρνηση υιοθεσίας, με αιτιολογία την ανικανότητά τους να φροντίζουν παιδιά. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ότι ο αριθμός των ζευγαριών που ο ανάπηρος είναι γυναίκα, είναι πολύ μικρότερος απ' αυτόν που ο ανάπηρος είναι άντρας.

Στις 9 Σεπτέμβρη η παραολυμπιακή φλόγα ανάβει για ένατη φορά στην ιστορία - αυτή τη φορά στην Αθήνα. Στις 17 Σεπτέμβρη η φλόγα θα φωτίσει το Ολυμπιακό Στάδιο σε μια τελετή έναρξης αγώνων πιο ευγενικών από άλλους, που θα δοξάσουν την ανθρώπινη θέληση και επιμονή, μακριά από ντοπαρίσματα και τις γνωστές ιδιοτέλειες. Μια ενσωμάτωση της γυναικείας διάστασης στη διεθνή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα διευκόλυνε τις γυναίκες με ειδικές ανάγκες. Ομως, αυτό δε φτάνει. Οταν οι δωρεάν παροχές κοινωνικών υπηρεσιών από το κράτος περικόπτονται έως και καταργούνται, όταν τα ειδικά σχολεία είναι ανύπαρκτα, όταν τα προβλήματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και η λύση τους εμπόρευμα που πληρώνεται ακριβά, τότε ζητήματα όπως η γυναικεία διάσταση στη Διεθνή Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποτελούν το άλλοθι της ελεημοσύνης των φιλάνθρωπων αστών και μέσο επίδρασης στις λαϊκές συνειδήσεις ότι το βάρβαρο καπιταλιστικό σύστημα μπορεί να εξανθρωπιστεί με τις αγαθοεργίες των εκμεταλλευτών και τον εθελοντισμό ως πάγιο μέσο παροχής ευτελών υπηρεσιών στους έχοντες ανάγκη. Οι ως τώρα κατακτήσεις για τα άτομα με ειδικές ανάγκες γκρεμίζονται. Αλλά οι συνάνθρωποί μας αυτοί, που ξεκινούν τη ζωή τους από διαφορετικές αφετηρίες, έχουν το δικαίωμα στη ζωή, στη δουλιά, στην ευημερία. Μόνο που όλ' αυτά αποτελούν αντικείμενο και περιεχόμενο πάλης όλων των εργαζομένων ως του πρωταρχικού μέσου έκφρασης της αλληλεγγύης σ' αυτούς τους ανθρώπους, προκειμένου να ζουν με ικανοποιημένες πλήρως όλες τους τις ανάγκες. Είναι μέρος του συνολικού κοινωνικοπολιτικού αγώνα για τη βελτίωση της ζωής τους όπως και της ζωής όλου του λαού, αγώνας όπου θα βρει ευόδωση το δίκιο τους με την κατάργηση της σημερινής βάρβαρης κοινωνίας και την αντικατάστασή της από την κοινωνία όπου ο λαός θα διαφεντεύει τις τύχες του.