Ποιος δεν αναστέναξε μαζί του στον «Σεβάχ», τον «Θαλασσινό»; Ποιος δεν πορεύτηκε με τον «Τσε» που μας «ζωγράφισε», ποιος δεν αφουγκράστηκε την κορνέτα του «γέρου - νέγρου Τζιμ», ποιος δεν ερωτεύτηκε με το «Σ' ακολουθώ»; Ποιος δεν έχει νιώσει την ανείπωτη μελωδική ομορφιά, που αναβλύζει από τα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου; «Αχ χελιδόνι μου», «Αλλο τίποτα δε μένει», «Λιώνουν τα νιάτα μας», «Τσιμινιέρα», «Το μερτικό μου απ' τη χαρά», «Η μέρα εκείνη δε θ' αργήσει», «Το νανούρισμα», «Ο γέρο - νέγρο Τζιμ», «Τέλι τέλι», «Γερνάς και σκοτεινιάζει», «Πρώτη Μαΐου», «Τσε», «Σ' ακολουθώ», «Μη με ρωτάς», «Η κουτσή κιθάρα», «Ο δρόμος», «Τρίτος παγκόσμιος», «Σε ψάχνω», «Θα κλείσω το παράθυρο», «Κι εγώ σαν πόλη», «Μέρμηγκας», «Ροβινσώνας», «Ο αρχηγός», «Τίποτα δεν πάει χαμένο», «Ολα σε θυμίζουν», «Εχω έναν καφενέ», «Ηλιε μου σε παρακαλώ», το «Ακορντεόν», το «Δελφίνι, δελφινάκι», το «Παλιό ρολόι», η «Τζαμάικα» είναι μερικά από τα τραγούδια του αξέχαστου δημιουργού.

Είκοσι δύο χρόνια συμπληρώνονται την Πέμπτη από το θάνατο του Μάνου Λοΐζου, του μελωδού της ψυχής μας. Από το «φευγιό» του σπουδαίου καλλιτέχνη, που στο σύντομο διάβα του από τη ζωή πρόσφερε μια μεγάλη σε ποιότητα δημιουργία. Μια δημιουργία, που παραμένει ζωντανή και συνεπαίρνει με την ίδια δύναμη εδώ και χρόνια, καθώς τα τραγούδια του αποκτούν ολοένα και περισσότερους φίλους, τα μοιράζονται και τα ξαναμοιράζονται γενιές ολόκληρες. Ισως γιατί καθένα από τα 120 τραγούδια που έγραψε είχε το αίμα και την ψυχή του.

Ο πρόωρος, άδικος θάνατός του άφησε δυσαναπλήρωτο κενό. Κι ας έχουν περάσει είκοσι δύο χρόνια από τη μέρα που ο Μάνος άφηνε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Μόσχας, όπου νοσηλευόταν μετά από εγκεφαλικό. Ηταν μέρα του Φεστιβάλ της ΚΝΕ, όταν η πικρή είδηση του θανάτου του σκόρπισε απέραντη θλίψη στους συντρόφους του, στο λαό που τον αγάπησε και τον τραγούδησε. Το πέρασμα του χρόνου δε στάθηκε ικανό να τον βγάλει από τη σκέψη, από την καρδιά μας. Ο Μάνος συνεχίζει να μας λείπει πολύ. Ισως γιατί το γκρίζο καλύπτει ολοένα και περισσότερο τον πολιτισμό μας, στερώντας το οξυγόνο της δημιουργίας, σκοτεινιάζοντας τον «ορίζοντα». Ισως γιατί πολλές από τις δημιουργικές φωνές της γενιάς του σήμερα βρίσκονται εναγκαλισμένοι με όσους και όσα καυτηρίαζαν κάποτε. Ισως γιατί οι μέρες μας είναι πλέον πιο σκληρές, αδυσώπητες, ασφυκτικές, ακόμα και τραγικές, για τους λαούς του κόσμου.

Η φυσική απουσία του όλα αυτά τα χρόνια δε μείωσε στο ελάχιστο την ανάγκη μας να ανατρέχουμε στα μοναδικής ομορφιάς τραγούδια του. Ο Μάνος της Επανάστασης, της Ανθρωπιάς, της Αμφισβήτησης, της Καταγγελίας, του Ερωτα και πάντα του Λυρισμού είναι εδώ. Μέσα από τις δεκάδες μελωδίες του, που συνεχίζουν να προσφέρουν δυνατές συγκινήσεις, να συνεπαίρνουν, να δίνουν μερτικό στο όνειρο...

«Ενα παράθυρο ανοιχτό στη λιακάδα...», έχει χαρακτηρίσει τα τραγούδια του ο ομότεχνος και φίλος του Χρήστος Λεοντής - «τραγούδια γεμάτα υγεία, ανθρωπιά και συμπαράσταση σ' όλα τα ανθρώπινα αισθήματα, όποιας στιγμής και χρόνου». Σημειώνοντας πως «όσο ξεμακραίνουν τα χρόνια, όσο μεγαλώνει η απόσταση από τότε που τα 'γραψε, τόσο η αξία τους γίνεται ολοένα και περισσότερο ανεκτίμητη. Σαν το παλιό ανόθευτο κρασί με τη γήινη προέλευσή του, χωρίς φάρμακα, συντηρητικά και πάσης φύσεως υποστυλώματα». «Δε θα τον βρούμε πουθενά να μοιάζει, να μιμείται, να αντιγράφει ή να "δανείζεται", να παρασύρεται σε μη προσωπικούς δρόμους, ενώ συγχρόνως διαπιστώνεις πως είναι οικείος, λαϊκός, κατανοητός, μελαγχολικός, ελπιδοφόρος!», ανέφερε ο Νότης Μαυρουδής. «Το μυστικό του ήταν η γνώση της επικοινωνίας των πολλών ανθρώπων και γνώριζε να ενώνει τις κοινωνικές ομάδες». Λάτρης του λυρισμού ο Μάνος, όπως έχει πει ο Μίκης Θεοδωράκης, «ήταν μια πλαγιά πολύχρωμα λουλούδια που έλαμπαν, καθώς τα χτυπούσε ο ήλιος. Και θα λάμπουν για πάντα και πιο πολύ όσο θα υπάρχει και θα λάμπει στον κόσμο αυτός ο μοναδικός ήλιος: Η καρδιά του ανθρώπου». Τους χτύπους αυτής της καρδιάς αφουγκράστηκε κι έγραψε τις μελωδίες του, για να τις δωρίσει εκ νέου στους φυσικούς τους αποδέκτες, το λαό. Ο ίδιος δε ζήτησε από τη μουσική τίποτα άλλο εκτός από την ψυχή της. Και με ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο κι ένα τραγούδι μπόρεσε να πάει «μια πήχη πιο πέρα από τον ορίζοντα».

Ως καλλιτέχνης και αγωνιστής της μαχόμενης Αριστεράς, ο Μ. Λοΐζος εμπνεύστηκε από τη μαρξιστική, κομμουνιστική ιδεολογία. Με το έργο και τους αγώνες του, πορεύτηκε στο πλάι του ΚΚΕ, παλεύοντας για μια δίκαιη κοινωνία, αλλά και για την πολιτιστική αναβάθμιση του τόπου μας. Η στράτευση για τον ίδιο ενσαρκωνόταν στη «διαρκή εξυπηρέτηση της κοινωνικής συνείδησης». Εχοντας, μάλιστα, την πεποίθηση ότι η στρατευμένη τέχνη, όχι μόνον μπορεί να γεννήσει αριστουργηματικά έργα, αλλά και ότι είναι «ένας ελάχιστος φόρος τιμής στις χιλιάδες των φτωχών παιδιών, που πεινάνε, αγωνίζονται και σκοτώνονται καθημερινά». Μέσα από πολλούς κύκλους τραγουδιών του («Τα τραγούδια του δρόμου», «Τα Νέγρικα», «Τα τραγούδια μας» κ.ά.) αφύπνισε συνειδήσεις, εμψύχωσε πορείες και διαδηλώσεις, προσφέροντας, παράλληλα, γνήσια αισθητική απόλαυση. Εχοντας συνείδηση πως «τα γρανάζια του ιμπεριαλισμού, με την εξουθενωτική εκμετάλλευση εκατομμυρίων ανθρώπων, βρίσκονται σε τρομακτική υπερλειτουργία στις δυτικές χώρες» και ότι «το τεράστιο τέρας, που άλλοτε λέγεται φασισμός, άλλοτε μιλιταρισμός και άλλοτε δημοκρατία δυτικού τύπου - που δεν είναι τίποτε άλλο, παρά προσωπεία του ιμπεριαλισμού - στέκεται από πάνω μας απειλητικό», τόνιζε: «Η αντίδρασή μας είναι να ξεσκεπάσουμε και να φωνάξουμε μ' όλη μας τη δύναμη ενάντιά τους...».

Ο Μ. Λοΐζος ανέπτυξε και πρωτοπόρα συνδικαλιστική δράση στο χώρο των δημιουργών του ελληνικού τραγουδιού, παλεύοντας με συνέπεια για τα πνευματικά τους δικαιώματα από τις δισκογραφικές εταιρίες και την κασετοπειρατεία μέσα από την ΕΜΣΕ (ήταν ο πρώτος πρόεδρος του σωματείου).