Αλλη μια συνεδρίαση της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΔΕΑΕ) για τις επιθεωρήσεις στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν βρισκόταν σε εξέλιξη μέχρι τα τέλη της βδομάδας. Η Ουάσιγκτον άσκησε, πάλι, ασφυκτικές πιέσεις, εστιάζοντας στους εκπροσώπους των Γερμανίας, Γαλλίας και Βρετανίας, με στόχο να εκδοθεί μια απόφαση καταδικαστική για το Ιράν, που θα δίνει το δικαίωμα αυτόματης παραπομπής του θέματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα αποσκοπεί στην κατασκευή πυρηνικών όπλων και φρόντισαν τελευταία στιγμή να προσκομίσουν και ορισμένες δορυφορικές φωτογραφίες, αμφιβόλου περιεχομένου, για να εντείνουν τις πιέσεις. Ο επικεφαλής της ΔΕΑΕ, Μουχάμαντ αλ Μπάρανταϊ, επέμεινε ότι, αν και δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τον απολύτως ειρηνικό χαρακτήρα του ιρανικού προγράμματος, δεν έχει καμία απόδειξη για το αντίθετο. Το ζήτημα αναμενόταν να «κλείσει» προσωρινώς μέχρι το Νοέμβρη, με την έγκριση σχεδίου απόφασης των Γερμανίας - Γαλλίας - Βρετανίας, το οποίο εγκαλεί το Ιράν για μη ικανοποιητική συνεργασία, αλλά δε θέτει κανένα τελεσίγραφο και δε διατυπώνει καμία απειλή.

Το θέμα απασχολεί τη ΔΕΑΕ την τελευταία διετία. Το Ιράν έχει υπογράψει, σε αντίθεση με άλλες χώρες όπως το Ισραήλ, τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων, και αποδέχτηκε τη διενέργεια αιφνιδιαστικών ελέγχων, προκειμένου να υπογράψει και το συμπληρωματικό Πρωτόκολλο.

Η Τεχεράνη «πείστηκε» μετά από αλλεπάλληλες διπλωματικές διαβουλεύσεις, στις οποίες πρωταγωνίστησαν το Λονδίνο, το Παρίσι και η Βόννη. Αν και δημοσιοποιήθηκε ότι το Ιράν υπαναχώρησε μετά από διαβεβαίωση των «3» για ανταλλαγή πυρηνικής τεχνογνωσίας εφόσον «όλα πάνε καλά», αυτό που φαίνεται να υπερίσχυσε είναι οι εμπορικές συμφωνίες που οι «3» προσέφεραν, εκ μέρους και της ΕΕ, στο Ιράν. Αλλωστε, εφόσον η Τεχεράνη υπογράψει το συμπληρωματικό Πρωτόκολλο, αυτομάτως αποκτά το δικαίωμα της πυρηνικής συνεργασίας με όλους τους συμβαλλόμενους.

Ετσι, το Ιράν συσφίγγει τις σχέσεις του με ΕΕ, Ρωσία και Κίνα. Εκτός από μια σειρά εμπορικών, οικονομικών και στρατιωτικών συμφωνιών, η Τεχεράνη συνεργάζεται με τη Μόσχα και στην κατασκευή του μεγάλου της πυρηνικού αντιδραστήρα στο Μπουσχέρ. Παρά τις πιέσεις, μέχρι στιγμής, η ρωσική ηγεσία δεν έχει δεχτεί ούτε καν να ακούσει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στο Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα και, μάλιστα, λέγεται ότι στην τελευταία συνεδρίαση της G8, ο Ρώσος εκπρόσωπος αποχώρησε εμφανώς δυσαρεστημένος, όταν το θέμα τέθηκε επί τάπητος.

Επίσης, με πρωτεργάτες τις τρεις «μεγάλες δυνάμεις», η ΕΕ έχει προχωρήσει σε σειρά εμπορικών συμφωνιών με την Τεχεράνη. Το 2001, οι εισαγωγές της ΕΕ από το Ιράν ήταν αξίας 6,7 δισεκατομμυρίων ευρώ και οι εξαγωγές 6,6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι δύο πλευρές, το Νοέμβρη του 2001, υπέγραψαν μια Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας, στην οποία επιδιώκουν να δώσουν μονιμότερα χαρακτηριστικά μέσα στα επόμενα χρόνια.

Στο «χορό» των εμπορικών σχέσεων με το Ιράν έχει εισέλθει και η Κίνα. Η εταιρία «Ζουχάι Ζενρόνγκ» υπέγραψε προσφάτως συμφωνία ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά φυσικού αερίου. Προηγήθηκε ανάλογη συμφωνία εισαγωγής στην Κίνα 12,4 εκατομμυρίων τόνων ιρανικού πετρελαίου. Σήμερα, η κινεζική εταιρία φέρεται να διαπραγματεύεται την εκμετάλλευση 3 ιρανικών πετρελαϊκών κοιτασμάτων.

Είναι ξεκάθαρο ότι κανένας από αυτούς τους εμπορικούς εταίρους του Ιράν δεν είναι διατεθειμένος να εγκαταλείψει αμαχητί την προοπτική εκμετάλλευσης μιας εκπληκτικής αγοράς, η οποία, μάλιστα, ξεχωρίζει γιατί είναι η μοναδική στον κόσμο με ποσοστό πολύ κοντά στο 80% μικρότερο των 25 ετών. Αυτό συνεπάγεται, επίσης, μεγάλες ευκαιρίες επενδύσεων και εκμετάλλευσης φτηνού εργατικού δυναμικού, αφού η ανεργία είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα. Αν σε όλα αυτά, προσθέσει κανείς ότι οι εισβολές σε Αφγανιστάν και Ιράκ, και η κατοχή του δεύτερου, έχουν προκαλέσει γενικότερη αναστάτωση στον Κόλπο, με το Ιράν να αναδεικνύεται σε ένα σημαντικό γεωστρατηγικό παράγοντα διατήρησης ισορροπιών και σχετικής ηρεμίας, είναι σαφές ότι κανείς δε θα ήθελε να «κόψει» τους διαύλους μιας τόσο «χρήσιμης» επικοινωνίας.

Παρά την παντελή έλλειψη αποδείξεων, ΗΠΑ και Ισραήλ επιμένουν. Ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών, Τζον Μπόλτον, σε ομιλία του, στα τέλη Αυγούστου, αναφέρθηκε εκτενώς στη βεβαιότητα της ιρανικής πυρηνικής απειλής μιλώντας για τα ...«όπλα μαζικής καταστροφής (όχι μόνο πυρηνικά, δηλαδή)», που διαθέτει η Τεχεράνη. Επίσης, ισχυρίστηκε ότι οι εκπρόσωποι των Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας στη ΔΕΑΕ, τον διαβεβαίωσαν πως η Τεχεράνη κατασκευάζει, ήδη, πυρηνικά όπλα, ισχυρισμό που και οι τρεις χώρες έσπευσαν να διαψεύσουν κατηγορηματικά.

Ο Αμερικανός αξιωματούχος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι ΗΠΑ δεν μπορούν να επιτρέψουν στο Ιράν, που υποστηρίζει τη διεθνή τρομοκρατία, να αποκτήσει πυρηνικά όπλα». Αν όλα αυτά, κάτι σας θυμίζουν, δεν είναι τυχαίο: Είναι ακριβώς η ίδια διαδικασία που ακολουθήθηκε στην περίπτωση του Ιράκ, με τη διαφορά ότι, μέχρι στιγμής, η Βρετανία δεν είναι στο πλευρό, αλλά απέναντι στην Ουάσιγκτον.

Τη βεβαιότητα ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, το Ιράν θα έχει πυρηνικά όπλα, εξέφρασαν στα μέσα του καλοκαιριού και οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, με το Τελ Αβίβ να απειλεί, εμμέσως πλην σαφώς, ότι «αν δεν υπάρξει κάποια διεθνής αντίδραση τότε θα υπερασπιστεί εαυτόν». Η εμπλοκή του Ισραήλ διογκώνεται ακόμη περισσότερο, μετά από πληροφορίες περί ανάπτυξης ειδικών δυνάμεων των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών στο βόρειο Ιράκ, οι οποίες εκπαιδεύουν Κούρδους μαχητές και διεισδύουν στο γειτονικό Ιράν. Λίγες βδομάδες αργότερα, η Τεχεράνη ανακοίνωσε ότι συνέλαβε «δεκάδες πράκτορες που κατασκόπευαν τις πυρηνικές της εγκαταστάσεις», χωρίς περαιτέρω στοιχεία.

Κατά πολλούς πολιτικούς αναλυτές, μια επανεκλογή του Τζορτζ Μπους στην προεδρία, θα αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα για μια, ακόμη και στρατιωτική, κλιμάκωση κατά του Ιράν. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι αν, τελικά, εκλεγεί ο Τζον Κέρι, ο στόχος δε θα αλλάξει απαραίτητα, αλλά θα αλλάξουν τα μέσα. Ο Κέρι έχει, μέχρι στιγμής, δηλώσει οπαδός της γαλλο-γερμανο-βρετανικής προσέγγισης, υιοθετώντας τη λύση της «πολιτικής συνεργασίας με παράλληλη άσκηση διπλωματικής και οικονομικής πίεσης».

Πιο κοντά στην αντίληψη του Κέρι, εκτιμούν οι ίδιοι αναλυτές, βρίσκεται και το σκεπτικό σχετικής έκθεσης του Εκπαιδευτικού Κέντρου για την Πολιτική Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Οπλων, το οποίο χρηματοδοτείται μερικώς από το Πεντάγωνο, που εξέδωσε σχετική έκθεση, μόλις πριν από μία βδομάδα. Σύμφωνα με αυτήν, μέσα στα επόμενα 1 - 4 χρόνια, το Ιράν θα έχει πυρηνικά όπλα. Οι συγγραφείς, όμως, της μελέτης χαρακτηρίζουν «αυτοκαταστροφική» την οποιαδήποτε στρατιωτική επιλογή. Προτείνουν «συνολική πολιτική αντιμετώπιση και άσκηση πίεσης στο Ισραήλ να αποκαλύψει και να μειώσει την πυρηνική εξοπλιστική του δραστηριότητα, έτσι ώστε το Ιράν να μην έχει πρόσφορο έδαφος (λόγω αραβικής δυσαρέσκειας) να αξιοποιήσει την ισχύ του ως πυρηνική δύναμη για την άσκηση επιρροής».

Τα μέσα, όμως, δεν αγιάζουν το σκοπό. Το στόχαστρο, ούτως ή άλλως, φαίνεται ότι έχει «κλειδώσει» στο Ιράν. Και ίσως να μην έχουν άδικο όσοι αναλυτές εκφράζουν ανησυχία, σκεφτόμενοι ότι ακόμη και αν η επόμενη αμερικανική προεδρία επιλέξει την «πολιτική λύση», κανείς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να βρεθούν «άλλοι», που θα θελήσουν να «πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους», όπως άλλωστε έχει, ήδη, απειλήσει το Ισραήλ. Και η κατάσταση, σήμερα, είναι πολύ διαφορετική από το 1981, οπότε ισραηλινά αεροσκάφη είχαν βομβαρδίσει πυρηνική εγκατάσταση στο Οσιράκ, του Ιράκ.