Το γεγονός που σημάδεψε τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση το 1999 ήταν η επιδρομή κατά της Γιουγκοσλαβίας. Σ' αυτήν την επιδρομή, οι «εταίροι» ήταν συμπρωταγωνιστές με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά σε ένα σαφώς υποδεέστερο ρόλο. Η υπογραφή του συμφώνου για το νέο χαρακτήρα και τη νέα αποστολή του ΝΑΤΟ ανέδειξε τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της ΕΕ, απέδειξε, όμως, και το αναμφισβήτητο γεγονός της αμερικανικής ηγεμονίας.

Το Σύμφωνο της Ουάσιγκτον, που υπεγράφη κατά τη διάρκεια της επιδρομής του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, ήταν και ένα σύμφωνο συμβιβασμού των Ευρωπαίων με τις ΗΠΑ, αφού αναγνώρισαν ότι οι Αμερικανοί θα έχουν τον κυρίαρχο λόγο για την ασφάλεια της Ευρώπης, θα συνεχίσουν να είναι τα στρατιωτικά «αφεντικά».

Αυτή η σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποτυπώθηκε και στην απόφαση των «δεκαπέντε» στο Ελσίνκι για τη δημιουργία ενός προπλάσματος του «Ευρωπαϊκού Στρατού». Αυτό το νέο στρατιωτικό σώμα, δύναμης 60.000 ανδρών, θα έχει σαν αποστολή του τις επεμβάσεις στην Ευρώπη, ο σχεδιασμός της δράσης του θα κινείται στα πλαίσια των σχεδιασμών του ΝΑΤΟ (δηλαδή των Αμερικανών), θα αναλαμβάνει δηλαδή να διεκπεραιώσει τις «βρώμικες δουλιές», στις οποίες οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να αναμειχθούν ευθέως.

Ωστόσο και μόνο το γεγονός της δημιουργίας αυτού του σώματος αυτή τη στιγμή, σε συνδυασμό με την κατάσταση που επικρατεί στα Βαλκάνια (Κόσσοβο, Μαυροβούνιο, Βοϊβοντίνα), οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι «δεκαπέντε» γυαλίζουν και πάλι τα όπλα τους, για τις νέες επεμβάσεις, στο όνομα του «ανθρωπισμού» και του «Συμφώνου Σταθερότητας». Ισως, μάλιστα, αυτές οι επεμβάσεις να μην είναι πολύ μακριά.

Κατά τα άλλα, οι εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση το 1999 σημαδεύτηκαν από τη γερμανική προεδρία. Η Γερμανία άσκησε την προεδρία στην ΕΕ το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς και αξιοποίησε το προνόμιο και την ηγετική της θέση, για να προωθήσει ορισμένες στρατηγικού χαρακτήρα επιλογές.

Κατ' αρχάς, την 1η Ιανουαρίου του '99, έκανε την πρώτη επίσημη εμφάνισή του στις διεθνείς αγορές του χρήματος το ΕΥΡΩ, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Παρά τις αρχικές προβλέψεις των τραπεζιτών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (η λειτουργία της οποίας άρχισε επισήμως την 1η Ιανουαρίου 1999) ότι το ΕΥΡΩ θα καταλάβει την πρώτη θέση στον πίνακα των νομισμάτων, τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά, αφού το τέλος της χρονιάς βρίσκει το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα υποτιμημένο κατά 14% έναντι του δολαρίου και 25% έναντι του γιεν.

Ο δεύτερος μεγάλος στόχος που προωθήθηκε κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας ήταν η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Στη Σύνοδο του Βερολίνου εγκρίθηκε η «Ατζέντα 2000», ένα κείμενο που προσδιορίζει το μέλλον της ΕΕ, με επίκεντρο τη διεύρυνσή της. Η «Ατζέντα 2000» περιλαμβάνει την αλλαγή της δημοσιονομικής πολιτικής της ΕΕ, την αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, την πρόβλεψη για τη «θεσμική μεταρρύθμιση», τον προσδιορισμό της στρατηγικής, ενόψει της διεύρυνσης. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η διεύρυνση είναι το θέμα, που κατ' εξοχήν ενδιαφέρει τη Γερμανία, αφού, μέσω αυτής, επικυρώνει την οικονομική της ηγεμονία και αποκτά την πολιτική κυριαρχία στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Στο δεύτερο εξάμηνο του '99, η φινλανδική προεδρία ασχολήθηκε με την περαιτέρω προώθηση της διεύρυνσης, την προετοιμασία της Διακυβερνητικής Διάσκεψης του 2000, τη δημιουργία του «ενιαίου χώρου δικαιοσύνης και ασφάλειας». Στην άτυπη Σύνοδο του Τάμπερε, οι «δεκαπέντε» αποφάσισαν για την ενίσχυση των μηχανισμών της Συνθήκης Σένγκεν και της ευρωαστυνομίας, της Ευρωπόλ. Στο Ελσίνκι είχαμε την έγκριση της υποψηφιότητας της Τουρκίας, η οποία σηματοδοτεί μια ακόμη μεγαλύτερη συμμόρφωση της κυβέρνησης στις απαιτήσεις των ΗΠΑ και των ιθυνόντων της ΕΕ και ακόμη μεγαλύτερη εμπλοκή της χώρας μας στο βρώμικο παιχνίδι του «Συμφώνου Σταθερότητας» κατά των λαών των Βαλκανίων, ενώ για το Κυπριακό σημαίνει την οριστική στροφή προς τη διχοτόμηση και τη ΝΑΤΟποίηση. Στο Ελσίνκι, όμως, είχαμε και την απόφαση για τον «Ευρωπαϊκό Στρατό», αλλά και για το περιεχόμενο της «θεσμικής μεταρρύθμισης», με την οποία δημιουργείται ο πραγματικός σκληρός πυρήνας της ΕΕ από τις τέσσερις - πέντε μεγάλες χώρες - μέλη (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία και Ισπανία), όπου και θα λαμβάνονται όλες οι μεγάλες αποφάσεις.

Το 2000 βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ενωση μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις. Η ανεργία, παρά τις διακηρύξεις και τα «μέτρα», συνεχίζει να απειλεί το οικοδόμημα. Η έναρξη των διαπραγματεύσεων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου απέδειξε την ύπαρξη εντονότατων ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και έφερε την ΕΕ αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ σε σειρά κρίσιμων ζητημάτων, από την έκβαση των οποίων κρίνεται η παγκόσμια ηγεμονία σ' όλους τους τομείς. Απ' την άλλη, υπάρχει η επιδίωξη της ενοποίησης της ΕΕ και σε πολιτικό επίπεδο, αφού έτσι πιστεύουν οι ηγέτες των ισχυρών ότι μπορεί να διεκδικήσει (για λογαριασμό των πολυεθνικών επιχειρήσεων και της άρχουσας τάξης των μεγάλων κρατών) ένα μέρος της παγκόσμιας «Νέας Τάξης». Η πολιτική ενοποίηση, όμως, έχει μπροστά της τις ενδοκοινοτικές αντιθέσεις, οι οποίες δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ξεπεραστούν μεταξύ των ιθυνουσών δυνάμεων των ισχυρών κρατών - μελών.

Τέλος, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι αυτή των λαών. Οι εργαζόμενοι, οι αγρότες, οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, τα πλατιά λαϊκά στρώματα αντιλαμβάνονται τώρα περισσότερο από ποτέ ότι η υλοποίηση αυτών των σχεδίων περνά σαν οδοστρωτήρας κυριολεκτικά από πάνω τους. H ανεργία, η λιτότητα, η κατεδάφιση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων, η επιστροφή στον εργασιακό Μεσαίωνα, η φτώχεια, η περιθωριοποίηση δε συνιστούν μόνο απειλή γι' αυτούς, είναι πλέον πραγματικότητα για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Ομως, το 1999 ήταν και μια χρονιά αγώνων που αναπτύχθηκαν στις χώρες - μέλη, όχι μόνο για την αντιμετώπιση των συνεπειών από την εφαρμογή αυτών των πολιτικών, αλλά και αντίστασης κατά των βασικών επιλογών που χαρακτηρίζουν την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ηταν ακόμη και η χρονιά, που οι ηγέτες της «παγκοσμιοποίησης» γνώρισαν στο Σιάτλ ότι οι λαοί δε θα επιτρέψουν την εφαρμογή των σχεδίων τους.

Στις αρχές Μαρτίου θα υποβάλει η κυβέρνηση την αίτησή της στα κοινοτικά όργανα για την ένταξη στην ΟΝΕ. Ελπίζει ότι μέχρι τότε θα έχει φέρει και το δείκτη του πληθωρισμού στο ύψος που ορίζεται από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ για την ΟΝΕ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για τον πληθωρισμό στις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι στα επίπεδα του 2%, ίσως και λίγο χαμηλότερα. Αν όμως λάβουμε υπόψη ότι σήμερα βρίσκεται στο ύψος του 2,7%, αυτομάτως τίθεται το ερώτημα: Πώς θα μειωθεί κατά 0,7% μέσα σε τρεις μήνες, όταν μάλιστα το Δεκέμβρη όλοι περιμένουν ότι θα υπάρξει και νέα μικρή άνοδος;

Η κυβέρνηση που παρακολουθεί με αγωνία την πορεία του πληθωρισμού, υπολογίζει ότι έχει στα χέρια της ένα όπλο το οποίο θα χρησιμοποιήσει την «τελευταία στιγμή» αν διαπιστώσει ότι τα άλλα μέσα δεν αποδίδουν. Υπολογίζει λοιπόν στη μείωση κάποιων ειδικών φόρων, είτε στη μείωση κάποιων τιμολογίων που επηρεάζουν τον δείκτη του τιμάριθμου. Πρόσφατα όμως διαπίστωσε ότι αυτή η σκέψη δε βρίσκει σύμφωνους τους «εταίρους» της στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Σύμφωνα με πληροφορίες οι εκπρόσωποι της Κομισιόν και της πανίσχυρης Νομισματικής Επιτροπής διαμήνυσαν στην κυβέρνηση ότι τέτοιου είδους μέτρα αλλοιώνουν την πραγματική εικόνα της οικονομίας αφού συνιστούν κρατικό παρεμβατισμό και ο παρεμβατισμός απαγορεύεται από τις αρχές της ΟΝΕ. Προειδοποίησαν μάλιστα ότι αν η κυβέρνηση επιμείνει στη χρήση τέτοιων «αντιπληθωριστικών μέτρων» τότε η κρίση τους για την ελληνική αίτηση θα γίνει «αυστηρότερη». Επειδή μάλιστα η επίτευξη του στόχου για τον πληθωρισμό αναμένεται να είναι οριακή, η προειδοποίηση αυτή υποδηλώνει την πρόθεση των «εταίρων» να μην κάνουν «σκόντο» στην περίπτωση που ο πληθωρισμός απέχει ελάχιστα από το σχετικό κριτήριο.

Μπροστά σ' αυτή τη νέα εξέλιξη το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης μελετά όλα τα εναλλακτικά σενάρια. Τι όμως απομένει αν αποκλειστεί η μείωση (έστω και πρόσκαιρα) των φόρων;

Η απάντηση είναι: η ακόμη μεγαλύτερη μείωση της ζήτησης και η μείωση των τιμών. Στη δεύτερη περίπτωση η κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει τους μεγαλοβιομήχανους και τους μεγαλέμπορους να μειώσουν κάπως τα υπερκέρδη τους για να συμβάλλουν έτσι στη συγκράτηση του πληθωρισμού. Οι επιχειρηματίες όμως προχώρησαν σε μεγάλες αυξήσεις των τιμών, ενώ σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα κέρδη τους έφθασαν σε ύψη ρεκόρ. Ακόμη οι ίδιοι υπολογίζουν ότι η επόμενη χρονιά θα είναι χρονιά μεγαλύτερων κερδών. Πρόσφατη, ήταν τέλος η ομολογία της ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης, με αφορμή τις τιμές στη Χριστουγεννιάτικη αγορά, ότι οι επιχειρηματίες δεν τήρησαν τις «συμφωνίες κυρίων» αυξάνοντας τις τιμές σε υπερβολικά ύψη.

Αυτό λοιπόν που απομένει στην κυβέρνηση είναι η νέα μείωση της ζήτησης, δηλαδή η ακόμη μεγαλύτερη μείωση της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών στρωμάτων. Αυτό θα αποτυπωθεί στην εισοδηματική πολιτική στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι αγρότες θα είναι τελικά αυτοί που θα κληθούν να σηκώσουν και τα νέα βάρη για την τελική ένταξη στην ΟΝΕ, ενώ γνωρίζουν ότι και μετά την ένταξη τα βάρη αυτά όχι μόνο δε θα λιγοστέψουν, αντίθετα θα αυξηθούν για τις ανάγκες της «σταθερότητας».

Στα παραπάνω προβλήματα του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης πρέπει να προσθέσουμε και το πρόβλημα των επιτοκίων αφού παράλληλα με την προσπάθεια για την πτώση του πληθωρισμού πρέπει να προχωράει και η μείωση των επιτοκίων. Ομως η μείωση των επιτοκίων λειτουργεί αντικειμενικά προς την αντίθετη κατεύθυνση δηλαδή την αύξηση της ρευστότητας και την αύξηση της ζήτησης. Ενας δύσκολος γρίφος για τη λύση του οποίου όμως η κυβέρνηση σκέφτεται να στρέψει τα πυρά της πολιτική της και πάλι κατά των εργαζομένων.