Eurokinissi

Η Αττική Οδός, η γέφυρα στο Ρίο-Αντίρριο, το μετρό και άλλα έργα που κόστισαν πανάκριβα και επιπλέον έχουν και υψηλό τίμημα χρήσης, θεωρούνται σήμερα ως το πρότυπο της συνεργασίας του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Στην πραγματικότητα, λόγος γίνεται για σημαντική αναβάθμιση των διαδικασιών χρηματοδότησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων και των πολυεθνικών, με την ταυτόχρονη εξασφάλιση υψηλής κερδοφορίας για πολλές δεκαετίες

Το αρχικό εγχείρημα είχε ξεκινήσει βέβαια από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η οποία προχώρησε στην υπογραφή των αποικιοκρατικών συμβάσεων παραχώρησης των μεγάλων έργων, του αεροδρομίου των Σπάτων, της ζεύξης Ρίου-Αντιρρίου και της Αττικής Οδού. Η νέα κυβέρνηση φιλοδοξεί να συνεχίσει το εγχείρημα ακόμα περισσότερο δυναμικά...

Στα πλαίσια αυτά, πρόσφατα ο υφυπουργός Οικονομίας Χρ. Φώλιας ανακοίνωσε την άμεση προώθηση του σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή (το έχει συντάξει γνωστό δικηγορικό γραφείο της Αθήνας), με το οποίο θα διευθετείται συνολικά το θέμα των μελετών-κατασκευής δημόσιων έργων με τη μέθοδο της «συγχρηματοδότησης». Ανάλογη νομοθετική ρύθμιση επιδίωξε να κάνει, δύο μάλιστα φορές, και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά το όλο εγχείρημα φαίνεται ότι προσέκρουσε σε ενδοκυβερνητικές συγκρούσεις (υπήρξαν αντιθέσεις μεταξύ του ΥΠΕΧΩΔΕ και του υπουργείου Οικονομίας), οι οποίες μάλλον αντανακλούσαν αντιτιθέμενα συμφέροντα στο χώρο των εργοληπτικών εταιριών.

Η παράδοση των έργων υποδομής στο μεγάλο κεφάλαιο αφορά σε πολιτική επιλογή με πολυσήμαντες επιπτώσεις. Το μεν κράτος - μέσα στα καπιταλιστικά πλαίσια που λειτουργεί - παραδίδει στους ιδιώτες τις δημόσιες υποδομές, περιορίζοντας έτσι τα εργαλεία παρέμβασής του, στη λογική του «λιγότερου κράτους». Από την άλλη οι εργαζόμενοι, ως καταναλωτές, θα πληρώσουν πανάκριβα τη χρήση των ιδιωτικών πλέον υποδομών (όπως με την Αττική Οδό, όπου τα διόδια αυξήθηκαν στα 2,5 ευρώ, με προοπτική να φτάσουν τα 3...).

Για την παραγωγή των δημόσιων υποδομών με τη μέθοδο της «συγχρηματοδότησης» ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει τραπεζικοί όμιλοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Από την άποψη αυτή, είναι ενδεικτικό ότι ο πρόεδρος της Eurobank, κ. Νανόπουλος, σε ομιλία του στη ΔΕΘ, εκδήλωσε το ενδιαφέρον της τράπεζάς του για συμμετοχή στη χρηματοδότηση των συγκεκριμένων έργων. Αλλά και διεθνή κατασκευαστικά κονσόρτσιουμ από την Ευρώπη, μέχρι τη Ν. Αφρική και την Κίνα... εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τη συμμετοχή στη νέα πίτα των έργων. Σύμφωνα με τον ίδιο παράγοντα, υψηλόβαθμα στελέχη πρεσβειών, σε επισκέψεις τους στο υπουργείο Οικονομίας, έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον εταιριών των χωρών τους, για να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς που θα προκηρύξει το ελληνικό δημόσιο.

Το ενδιαφέρον των τραπεζών για τη χρηματοδότηση των συγκεκριμένων έργων αποδίδεται σε δύο κυρίως λόγους:

Πρώτον, στο κλίμα αβεβαιότητας που υπάρχει στο διεθνές περιβάλλον, το οποίο έχει καταστήσει άλλες επενδυτικές επιλογές επισφαλείς, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.

Δεύτερον, στις υψηλές αποδόσεις που προσφέρουν τα συγκεκριμένα έργα. Ετήσιες αποδόσεις κεφαλαίου της τάξης του 8%, 10%, 12% και υψηλότερες (τη στιγμή που τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων κυμαίνονται στο 3-3,5%), είναι το βασικό ισχυρό κίνητρο των τραπεζών για να συμμετάσχουν στη χρηματοδότηση επενδύσεων, με υψηλό δείκτη ασφάλειας και υψηλής και μακροχρόνιας κερδοφορίας. Μάλιστα, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, οι τράπεζες απαιτούν να υπάρχουν ρήτρες στις συμβάσεις, όπου θα προβλέπεται κατώτατη απόδοση κεφαλαίου - που σημαίνει ότι αν η συγκεκριμένη επένδυση δεν αποδώσει τα αναμενόμενα οι χρηματοδότες θα αποζημιωθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό - αλλά και αύξηση του τιμήματος που θα πληρώσουν οι χρήστες των έργων, σε περίπτωση ανόδου του πληθωρισμού ή εκδήλωσης άλλων κινδύνων...