Associated Press

Ο Β.Πούτιν με τον διεθυντή της Κεντρικής Τράπεζας Β.Κερασένκο

Κύριο πολιτικό γεγονός της τελευταίας μέρας του 1999 ήταν η ανακοίνωση του Προέδρου Μπορίς Γέλτσιν για την πρόωρη αποχώρηση από την προεδρία της χώρας. Προσωρινός πρόεδρος διορίστηκε από τον Γέλτσιν ο πρωθυπουργός Βλαντίμιρ Πούτιν. Με την απόφαση αυτή του Γέλτσιν επισπεύδονται οι πολιτικές διεργασίες στη Ρωσία. Σύμφωνα με το νόμο, οι προεδρικές εκλογές δε θα γίνουν στις 4 Ιούνη, αλλά πιθανόν στο τέλος του Μάρτη. Την ακριβή όμως ημερομηνία θα την ανακοινώσει αυτές τις μέρες το Συμβούλιο της Ομοσπονδίας (Ανω Βουλή).

Ωστόσο, όσοι δεν είναι και τόσο ενήμεροι με τα ρωσικά πολιτικά δρώμενα μπορούν να θεωρήσουν την απόφαση του Γέλτσιν ως εντυπωσιακή. Οι συζητήσεις για την προετοιμασία του πολιτικού σεναρίου, σύμφωνα με το οποίο ο πρακτικά ανίκανος για εκτέλεση των καθηκόντων του Γέλτσιν, αποχωρεί πριν από τη λήξη της θητείας του, ώστε να παραδοθεί η απόλυτη ουσιαστικά εξουσία στα χέρια ανθρώπου, αφοσιωμένου στην «οικογένεια» και που θα μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλειά της, διεξάγονταν ακόμα από το καλοκαίρι. Οπως όλα δείχνουν, ο Γιέλτσιν αντιδρούσε μέχρι τελευταία. Ομως, στο τέλος του Δεκέμβρη αναγκάστηκε να κάνει αυτό το βήμα, για πρώτη φορά να εγκαταλείψει εκουσίως την εξουσία.

Μπορούμε να μιλήσουμε για μερικούς λόγους που σχετίζονται με την απόφαση αυτή. Θεωρείται ότι το Κρεμλίνο σημείωσε νίκη στις βουλευτικές εκλογές του Δεκέμβρη για την Κρατική Δούμα, όπου ο προσκείμενος στο Κρεμλίνο συνασπισμός «Ενότητα» (Αρκούδα) κατέλαβε τη δεύτερη θέση μετά το ΚΚΡΟ, ενώ μπήκε στη Δούμα και η Ενωση Δεξιών Δυνάμεων. Ο πιστός στον Γέλτσιν οπαδός των δεξιών μεταρρυθμίσεων, πρωθυπουργός Πούτιν έχει τώρα μια πρωτοφανή δημοτικότητα (περίπου 60%), ενώ οι πιθανοί αντίπαλοί του στις προεδρικές εκλογές θα χρειαστούν χρόνο για να διεξαγάγουν μια πλήρη προεκλογική εκστρατεία. Η δημοτικότητά του όμως στηρίζεται στη σκληρή στάση απέναντι στους Τσετσένους τρομοκράτες. Η προβλεπόμενη από πολλούς πτώση των τιμών στο ρωσικό πετρέλαιο και το ενδεχόμενο βούλιαγμα στον πόλεμο στην Τσετσενία, θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην πτώση της δημοτικότητάς του και το καλοκαίρι μπορεί να μην εκλεγεί ο «διάδοχος» πρόεδρος. Σ' αυτή την περίπτωση δε θα επιτευχθεί ο κύριος στόχος - η διατήρηση όλων εκείνων των πολιτικών και οικονομικών πλεονεκτημάτων που έχει τώρα ο Πούτιν και το περιβάλλον του Γιέλτσιν.

Υπάρχει κι ένας άλλος λόγος - ο φόβος του Γιέλτσιν για το μέλλον, το δικό του και των οικείων του. Είναι ακόμα φρέσκες οι αναμνήσεις για την πρόταση αποπομπής του Γιέλτσιν από τα προεδρικά καθήκοντα, για την ψήφιση της οποίας δεν έφτασαν μερικοί ψήφοι. Καταφθάνουν ανησυχητικές ειδήσεις από τη Γερμανία για ποινική έρευνα κατά του «φίλου Χέλμουτ» και η τύχη του Πινοτσέτ μπορεί να επηρεάσει και το μέλλον του «μεταρρυθμιστή» Γιέλτσιν. Σε δημοσκόπηση που δημοσίευσε μια μεγάλη αστική εφημερίδα το βράδυ στις 30 Δεκέμβρη, ο Γέλτσιν κατείχε την πρώτη θέση στη δημοτικότητα των «κακών μεγαλοφυών του 20ού αιώνα». Το εβδομαδιαίο «Νιούσγουικ» αναφέρει ότι, σύμφωνα με ανώνυμες πηγές, ο Γιέλτσιν μπορεί να έχει σχέση τουλάχιστον με 12 λογαριασμούς σε τράπεζες της Ελβετίας ύψους 15.000.000 δολαρίων. Οι πηγές του περιοδικού υποστηρίζουν ότι αυτοί οι λογαριασμοί έχουν παγώσει από τις ελβετικές αρχές το 1999. Προ μηνών είχαν διατυπωθεί μάλιστα και κατηγορίες εναντίον του Γιέλτσιν μετά το πόρισμα της έρευνας για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, που γινόταν μέσω της τράπεζας Μπανκ οφ Νιου Γιορκ. Εκτός απ' αυτό, τα ονόματα των θυγατέρων του, όπως γράφει ο ρωσικός Τύπος, εμφανίζονται στις έρευνες της Γενικής Εισαγγελίας της Ρωσίας για τη χρεοκοπία του οικονομικοχρηματικού συστήματος στις 18 Αυγούστου 1998. Αυτές, και κυρίως η Τατιάνα Ντιατσένκο, που κατείχε επίσημη κρατική θέση (σύμβουλος του Γέλτσιν), είχαν από τα πριν πληροφορίες και κατόρθωσαν να αποκομίσουν μεγάλα ποσά χρημάτων. Γι' αυτό και μια από τις πρώτες πράξεις του Πούτιν ως προσωρινού προέδρου ήταν να υπογράψει διάταγμα για ισόβιες εγγυήσεις για τον Γιέλτσιν και την οικογένειά του, εξασφαλίζοντας τους όχι μόνο μια άνετη ζωή, αλλά και από οποιεσδήποτε μελλοντικές διώξεις.

Η αντίδραση στη Ρωσία ήταν μονοσήμαντη: όλοι χαιρέτισαν την παραίτηση του Γέλτσιν. Πολλοί επικεφαλής περιοχών και πολιτικών οργανώσεων έσπευσαν να εκφράσουν τη δουλική τους στάση απέναντι στο νέο αφεντικό του Κρεμλίνου. Ο Πούτιν όμως δε θα είναι ο μοναδικός υποψήφιος για την προεδρία. Ο πρόεδρος της ΚΕ του ΚΚΡΟ Γκανάντι Ζιουγκάνοφ δήλωσε ότι οι οπαδοί του είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν σε ενιαίο συνασπισμό στις επικείμενες προεδρικές εκλογές. Επίσης δήλωσαν υποψηφιότητα για τη θέση του προέδρου ο Βλαντίμιρ Ζιρινόφσκι και ο Γεβγκένι Πριμακόφ. Πιο δύσκολη είναι η κατάσταση στο κόμμα «Γιάμπλοκο», ο ηγέτης του οποίου Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι σκοπεύει να συμμετάσχει στις εκλογές, αλλά ο δεύτερος στην ιεραρχία του κόμματος, πρώην πρωθυπουργός Σεργκέι Στεπάσιν δήλωσε κιόλας ότι θα υποστηρίξει τον Πούτιν. Επομένως, όλες οι πολιτικές δυνάμεις εξετάζουν την κατάσταση που διαμορφώθηκε στη χώρα μετά την παραίτηση του Γιέλτσιν.