Δομημένο με τα παλιά υλικά, δανεισμένα από τις προηγμένες καπιταλιστικά χώρες και με την προσθήκη των μέτρων και της φιλοσοφίας της διά βίου κατάρτισης, το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας, το οποίο μελετά και φαίνεται να λανσάρει στον ψευδεπίγραφό διάλογο που έχει εγκαινιάσει το υπουργείο Παιδείας, δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία πρακτική εφαρμογή των επιταγών του μεγάλου κεφαλαίου. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια νέα φάση του ταξικού σχολείου, όπου η ταξική διαφοροποίηση έχει τον πρώτο λόγο, ενώ η εκπαίδευση είναι σταθερά προσανατολισμένη στο να υπηρετεί τις ανάγκες της αγοράς.

Από τις πρώτες μέρες της ανάληψης των καθηκόντων της, η υπουργός Παιδείας δήλωνε πως μελετά το «φινλανδικό μοντέλο». Το οποίο έχει αξιολογηθεί θετικά και βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στις λίστες του ΟΟΣΑ σε ό,τι αφορά την «ποιότητά» του. Η οποία ποιότητα μεταφράζεται στο κατά πόσον εξυπηρετεί τους στόχους του μεγάλου κεφαλαίου για προσαρμογή της Παιδείας στις ανάγκες της αγοράς.

Τι περιλαμβάνει αυτό που η κυβέρνηση λανσάρει ως το φινλανδικό μοντέλο:

• Η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι εννιάχρονη με ένα δέκατο έτος κατ' επιλογή. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει προσχολική βαθμίδα, αλλά ένα έτος προσχολικής προετοιμασίας για τη βασική εκπαίδευση που «βελτιώνει τις προϋποθέσεις μάθησης των παιδιών».
• Οι σχολικές μονάδες στην υποχρεωτική εκπαίδευση λειτουργούν αποκεντρωμένα με μεγάλη την ευθύνη της τοπικής κοινωνίας, ενώ μαθητές και εκπαιδευτικοί αξιολογούνται διαρκώς. Οι επιδόσεις των μαθητών αξιολογούνται μέσα από εξετάσεις που πραγματοποιούνται συνεχώς σε ομάδες μαθητών ίδιας ηλικίας από όλη τη χώρα, με βάση εθνική τράπεζα ερωτήσεων. Ενα άλλο στοιχείο που αξίζει να σημειωθεί είναι η ελεύθερη επιλογή σχολείου, η οποία στην πράξη σημαίνει το αντίστροφο: Επιλογή μαθητών δηλαδή από τα σχολεία, αφού και η αξιολόγηση αλλά και η διαφοροποίηση των προγραμμάτων οδηγεί σε σχολεία ελίτ.
• Το διπλό σχολικό δίκτυο, με πιο έντονα τα ταξικά χαρακτηριστικά, ισχύει στο φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα με το διαχωρισμό της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σε γενική και επαγγελματική. Το γενικό σχολείο είναι προσανατολισμένο στην εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση και στο τέλος του διενεργούνται εθνικές εξετάσεις που εξασφαλίζουν το ποσοστό εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση. Η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση παρέχεται σε εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και με τη μορφή μαθητείας. Είναι δηλαδή δυνατόν, ένας μαθητής να αποκτήσει τίτλο ειδίκευσης μέσα από διαγωνισμό όπου καλείται να αποδείξει ότι διαθέτει τις δεξιότητες και τη γνώση για μια συγκεκριμένη δουλιά, ανεξάρτητα από τον τρόπο που αποκτήθηκε αυτή η γνώση. Στο σημείο αυτό, εφαρμόζεται και το σύστημα των πιστωτικών μονάδων.
• Η ανώτατη εκπαίδευση περιλαμβάνει πανεπιστήμια και τεχνολογικά ιδρύματα, τα οποία είναι απροκάλυπτα προσανατολισμένα στην υπηρέτηση των αναγκών της αγοράς. Οι επιταγές για κύκλους σπουδών εφαρμόζονται με την ύπαρξη τίτλων σπουδών μπάτσελορ, μάστερ, έναν ακόμα μεταπτυχιακό τίτλο (το licentiate) και διδακτορικού, όπου και παρέχεται η ειδίκευση (είναι χαρακτηριστικό ότι οι εκπαιδευτικοί κατέχουν υποχρεωτικά μάστερ). Ενα ακόμα χαρακτηριστικό είναι τα εξατομικευμένα προγράμματα σπουδών, με συνδυασμό σπουδών από διαφορετικά πεδία και ιδρύματα. Η φινλανδική κυβέρνηση παρέχει μόνο το 65% των πόρων προς τα πανεπιστήμια, ενώ συνάπτεται τριετής συμφωνία μεταξύ πανεπιστημίων και κράτους. Τα τεχνολογικά ιδρύματα, είναι περιφερειακά, υπάρχουν δημόσια και ιδιωτικά.
• Τέλος, η εκπαίδευση ενηλίκων παρέχεται σε διάφορα δημόσια ή ιδιωτικά κέντρα, πανεπιστήμια και τεχνολογικά ιδρύματα, αλλά και στο χώρο εργασίας. Ειδικά σε αυτόν τον τομέα, η σύνδεση με την αγορά είναι μεγάλη, ενώ και η εκπαίδευση ενηλίκων υπόκειται σε αξιολόγηση.

Στο όνομα λοιπόν της... ποιότητας, της εξασφάλισης ίσων ευκαιριών στη μόρφωση και με το γνωστό πρόσχημα της καταπολέμησης της ανεργίας (η οποία με επίσημα στοιχεία του 2002 έφτανε το 9,1%), στην πραγματικότητα το περίφημο αυτό μοντέλο περιγράφει έναν εκφυλισμό της Παιδείας. Ετσι, ενώ εμφανίζει μεγάλο αριθμό εκπαιδευόμενων, πρόκειται για υποκατάσταση της εκπαίδευσης με φτηνή κατάρτιση για τους πολλούς και την αναπαραγωγή των ταξικών αντιθέσεων από νωρίς. Από τις εξετάσεις των πρώτων χρόνων του σχολικού βίου όπου βέβαια, η επίδοση δεν κρίνει το σχολείο, αλλά αντικατοπτρίζει τον κοινωνικό περίγυρο του παιδιού, την ταξική του προέλευση. Και από τον «έγκαιρο» προσανατολισμό του στην κατάρτιση ή στην εκπαίδευση μέσα από μια εκπαίδευση που εμφανίζεται ως ενιαία, στην πραγματικότητα όμως είναι ταξικά διαφοροποιημένη.

Οπως προκύπτει, τα παραπάνω αντιδραστικά μέτρα, δεν είναι ούτε νέα ούτε πρόκειται για τη μοναδική χώρα που εφαρμόζονται. Η αξιολόγηση στο όνομα της ποιότητας που διέπει όλο το φάσμα της εκπαίδευσης, η κατηγοριοποίηση, οι λιγότεροι κρατικοί πόροι και η μεγαλύτερη σύνδεση με την αγορά, δεν έρχονται σε σύγκρουση με τις βασικές αρχές της πολιτικής που η κυβέρνηση της ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ υποστηρίζουν. Και κυρίως, υπηρετούν τους στόχους του μεγάλου κεφαλαίου.

Με αυτό τον μπούσουλα φαίνεται να προσέρχεται στον πολυδιαφημισμένο διάλογο το υπουργείο Παιδείας, προκειμένου να επιταχύνει την προσαρμογή της εκπαίδευσης στις ανάγκες της αγοράς. Και είναι προφανής ο καταστροφικός χαρακτήρας για ό,τι έχει ακόμη απομείνει από το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της Παιδείας και η απόσταση από τις πραγματικές σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.

Μια άλλη διάσταση που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι το φινλανδικό μοντέλο, εκτός από το υπουργείο Παιδείας, γενικότερα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ελκυστικό στο ελληνικό κεφάλαιο. Αυτό τουλάχιστον διαφάνηκε από την εκδήλωση που πραγματοποίησε πριν λίγες μέρες ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων για το μοντέλο ανάπτυξης της φινλανδικής οικονομίας και στην οποία η συμβολή της εκπαίδευσης και κατάρτισης ήταν από τα κύρια θέματα συζήτησης. Μιλώντας στην ίδια εκδήλωση, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας της σκανδιναβικής χώρας κ. Linna δήλωνε ότι ο «ακρογωνιαίος λίθος» της προόδου της φινλανδικής κοινωνίας είναι η εκπαίδευση και ειδικότερα η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού συστήματος που κατάφερε να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών για το διάβασμα, συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη κατάρτιση... Με αυτό τον τρόπο επιχείρησε να συγκαλύψει τον βαθιά ταξικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος που αναπαράγει τις ταξικές κοινωνικές διακρίσεις.