Eurokinissi

«Σεμνότητα», «ταπεινότητα», «διάλογος»...

Οι προθέσεις ήταν ολοφάνερες από το προεκλογικό της πρόγραμμα ακόμη, ενώ οι αποδείξεις δεν άργησαν να φανούν αμέσως μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης με αφορμή το Νέο Μουσείο Ακρόπολης, τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τους συμβασιούχους του υπουργείου Πολιτισμού και τον προϋπολογισμό, για να αναφέρουμε μόνο μερικά ενδεικτικά παραδείγματα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Το προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ διέφερε από αυτό του ΠΑΣΟΚ μόνο στις... ονομασίες των κομμάτων. Δεν πρόκειται για υπερβολή. Στο κείμενο της ΝΔ «αναμασιούνται» τα γνωστά ιδεολογήματα περί «κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας», τα οποία προκύπτουν από την κοινή προσήλωση του δικομματισμού στη Συνθήκη του Μάαστριχτ και στην κοινή υπερψήφιση όλων των αντιδραστικών αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με χαρακτηριστικότερο το κείμενο για τις «πολιτιστικές βιομηχανίες», ένας «ύμνος» στην πλήρη υποταγή του πολιτισμού στις ανάγκες του κεφαλαίου.

Η ΝΔ «θεωρεί την ιδιωτική πρωτοβουλία σημαντικό παράγοντα παραγωγής και προώθησης του πολιτισμού», «πιστεύει ότι τα ιδρύματα του πολιτισμού είναι σημαντικοί παράγοντες παραγωγής πολιτισμού» και «τιμά τους χορηγούς και ευεργέτες του πολιτισμού και θα καταβάλει προσπάθεια, για να επικρατήσει πνεύμα προσφοράς στη χώρα». Ολα αυτά συνοδευόμενα με υποσχέσεις φοροαπαλλαγών στο κεφάλαιο που δραστηριοποιείται στο χώρο κλπ. Θυμίζουμε, ότι το ίδιο προεκλογικό διάστημα, ο Γ. Παπανδρέου, «διαφημίζοντας» από το Μέγαρο Μουσικής το πολιτιστικό του πρόγραμμα, συνέδεε... την παραγωγή του χάλυβα με αυτή του πολιτισμού.

Η μετεκλογική ανάληψη και του υπουργείου Πολιτισμού από τον Κ. Καραμανλή συνδέθηκε περισσότερο με τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων και λιγότερο με τα περί «προτεραιότητας της κυβέρνησης» στον πολιτισμό και την παιδεία. Σίγουρα όμως λειτούργησε προπαγανδιστικά για μέρος της διανόησης, που έσπευσε να χαιρετίσει την πρωθυπουργική πρωτοβουλία, γεγονός από το οποίο μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για το ρόλο της, ακόμη και εκπροσώπων της που έχουν αναδείξει προοδευτικό έργο στο παρελθόν.

Η ανάληψη της υφυπουργίας του ΥΠΠΟ από τον Π. Τατούλη προέκυψε ως ένα «αντιπολιτευτικό» δώρο για το ΠΑΣΟΚ, δεδομένου ότι ο υφυπουργός είχε αντιταχθεί ανοιχτά κατά της χωροθέτησης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης στου Μακρυγιάννη, ενώ, στη σχετική του μηνυτήρια αναφορά στηρίχτηκε η δικαστική παρέμβαση εναντίον μεγάλου μέρους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένου του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ). Τίποτα από αυτά όμως δεν εμπόδισε τον ίδιο - και την κυβέρνηση εν γένει - να αγνοήσει όσα τεκμηρίωνε ως βουλευτής για το θέμα, να απαξιώσει τις αντιδράσεις ενάντια στη χωροθέτηση, από Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό (κοινή επιστολή δεκάδων Γάλλων πανεπιστημιακών προς την κυβέρνηση), που επανήλθαν την Ανοιξη και να δηλώσει πως το «το Μουσείο θα γίνει ακριβώς εκεί που έχει προσδιοριστεί».

Ο δεύτερος δικομματικός «καυγάς» θα γινόταν με αφορμή την Πολιτιστική Πρωτεύουσα «Πάτρα 2006», με αφορμή τις υφυπουργικές διαπιστώσεις πως δεν είχε γίνει καμία προετοιμασία και τις απαντήσεις του πρώην ΥΠΠΟ, Ευ. Βενιζέλου. Επρόκειτο για ανούσια αντιπαράθεση από τη στιγμή που ουσιαστικά, τα «οφέλη» για το λαό της Πάτρας από τη διοργάνωση θα είναι ανύπαρκτα.

Εδώ σταματάει και η «αντιπαράθεση» μεταξύ των δύο κομμάτων μέχρι σήμερα, κάτι που δεν είναι τυχαίο, αφού από το καλοκαίρι άρχισαν τα δύσκολα. Η δήλωση Τατούλη προς τους συμβασιούχους του ΥΠΠΟ ότι «μπορεί και κανένας» να μη μονιμοποιηθεί μέσω του «περίφημου» ΠΔ - «Παυλόπουλου» ξεσήκωσε τους πάντες... πλην ΠΑΣΟΚ. Αναμενόμενο, αν σκεφτεί κανείς ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν αυτό που είχε μετατρέψει σε εργασιακή «γαλέρα» το ΥΠΠΟ. Η ΝΔ προσπαθεί μέχρι σήμερα να «καλοπιάσει» τους συμβασιούχους με «καθρεφτάκια» και «χάντρες» περί «μοριοδότησης» όσων - των περισσότερων δηλαδή - δε μονιμοποιηθούν, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Αντίθετα, οι συμβασιούχοι προχώρησαν σε νέο γύρο αγωνιστικών κινητοποιήσεων. Το ερώτημα που έθεσε δημόσια μία συμβασιούχος αρχαιολόγος προς τον Κ. Καραμανλή την άνοιξη, για το «αν τελικά πληρώ τις "πάγιες και διαρκείς ανάγκες" ή δεν τις πληρώ;» μετά από 103 μήνες εργασιακής ομηρίας... απαντήθηκε τον Οκτώβρη, όταν για πρώτη φορά στην ιστορία του ΥΠΠΟ, τα ΜΑΤ χτύπησαν τη συγκέντρωση των συμβασιούχων έξω από την έδρα του υπουργείου στην οδό Μπουμπουλίνας.

Από την άνοιξη ακόμη η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, σε συναντήσεις της με δημοσιογράφους, άφηνε να διαφανούν οι αλλαγές που προτίθεται να κάνει σε ό,τι αφορά στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, διαδικασία που αντανακλάται και στη λειτουργία του ΥΠΠΟ μέσω των θεσμοθέτησης νέου Οργανισμού στη θέση του μόλις περσινού. Οι αλλαγές και στα δύο πεδία θα γίνουν προς το χειρότερο, αφού, όπως προκύπτει από τις κατά καιρούς δηλώσεις, θα εφαρμοστούν οι προεκλογικές εξαγγελίες για ακόμη μεγαλύτερη εισβολή των ιδιωτών - ως φυσικά και νομικά πρόσωπα - ακόμη και στο έργο του «σκληρού» πυρήνα της αρχαιολογικής υπηρεσίας, τις ανασκαφές, την προστασία, ανάδειξη και - κυρίως - τη χρήση των μνημείων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς εννοεί (και) η ΝΔ τη διαχείριση των μνημείων αποτελεί η απόφαση για μόνιμη πλέον χρήση του αρχαίου σταδίου της Ολυμπίας για τη διεξαγωγή σύγχρονων αγωνισμάτων, παρά και ενάντια στις αντιδράσεις για την ίδια χρήση του σταδίου στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αυτό βέβαια αποτελεί και παράδειγμα για το πώς η κυβέρνηση εννοεί και το «διάλογο» με τους εμπλεκόμενους φορείς, ακόμη και του επιστημονικού προσωπικού του ΥΠΠΟ.

Ο δε νέος Οργανισμός, όπως ήδη κατήγγειλε και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, θα επεκτείνει τη γραφειοκρατία, θα απαξιώσει τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες και το επιστημονικό τους έργο, ενώ θα καταργήσει τον άμεσο έλεγχο του υπουργείου - δηλαδή του κράτους - στα μεγάλα εθνικά μουσεία, μετατρέποντας το νομικό τους καθεστώς.

Η χρονιά φυσικά δε θα μπορούσε να κλείσει παρά με τον προϋπολογισμό. Ενάντια στα περί «πρώτης προτεραιότητας» της κυβέρνησης, ο τομέας του πολιτισμού για το 2005 θα χρηματοδοτηθεί λιγότερο από το 2004 και σε ποσοστά και σε ποσά. Αυτό σίγουρα αποτελεί συνεπή στάση μιας κυβέρνησης η οποία - μέσω άρθρου σε εφημερίδα του υφυπουργού Πολιτισμού - «κατακεραύνωσε» τον «κρατικοδίαιτο πολιτισμό» του ΠΑΣΟΚ, εννοώντας φυσικά το «βγάλτε τα πέρα μόνοι σας» προς τους δημιουργούς και «όπου μνημείο και η μοίρα του» για τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Βέβαια, αυτό δεν αφορά σε όλους τους δημιουργούς και σε όλα τα μνημεία, αφού και αυτή η κυβέρνηση χρειάζεται τις δικές της «βιτρίνες». Αλλωστε, όλη τη χρονιά, η πολιτική ηγεσία δεν άφησε περιθώρια αμφιβολιών ότι θα συνεχίσει την τακτική της αδιαφορίας και της απαξίωσης θεσμών, όπως η Λυρική (μονίμως άστεγη), η Ταινιοθήκη (παρομοίως), η Ακαδημία Κινηματογράφου (ακόμη περιμένουμε τα «συντόμως» ανακοινωθέντα που υποσχέθηκε ο υφυπουργός) και πολλών άλλων. Αντίθετα, μόλις ένα μήνα μετά τις εκλογές, αυτή η ηγεσία έσπευσε να υποσχεθεί στον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο τη δημιουργία θέσης «ειδικού συμβούλου για τον εκκλησιαστικό πολιτισμό» στο υπουργείο Πολιτισμού...