Στην εμβάθυνση της διαδικασίας «απονεύρωσης» του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς - διαδικασία που ξεκίνησε το ΠΑΣΟΚ - προσανατολίζεται η ΝΔ, όπως προκύπτει με το χτεσινό απολογισμό της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» (ΠΟ) και του φορέα διοργάνωσής της, του Οργανισμού Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού ΑΕ (ΟΠΕΠ), από τον πρόεδρό του, και τον υφυπουργό Πολιτισμού, Π. Τατούλη.

Πρόκειται για φορέα που ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ το 1997 (με άλλη ονομασία, αλλά ως Ανώνυμη Εταιρία) και ο οποίος ανέλαβε τη διοργάνωση της «ΠΟ» το διάστημα 2001 - 2004. Γεγονός είναι ότι η σημερινή ηγεσία του ΥΠΠΟ δεν κουράστηκε ιδιαίτερα για να κρίνει τα πεπραγμένα της ΠΟ, αφού η διοργάνωση χαρακτηρίστηκε από προχειρότητα στον προγραμματισμό, συνεχόμενες παραιτήσεις προέδρων του ΟΠΕΠ, καμία επαφή με την πλειοψηφία των καλλιτεχνών της χώρας και - το κυριότερο αλλά ανομολόγητο στην κριτική της ΝΔ - σαφέστατο προσανατολισμό στην ανάδειξη του αστικού «κοσμοπολιτισμού».

Ετσι, ο υφυπουργός ανέδειξε δέκα στοιχεία κριτικής, κυρίως σε διαχειριστικό επίπεδο: Μη θεσμική κατοχύρωση της ΠΟ και μη συνέχειά της σε επόμενες ολυμπιάδες. Μη συμμετοχή ολόκληρου του πολιτιστικού δυναμικού της χώρας στη δημιουργία του προγράμματος. Υποκειμενισμός των κριτηρίων επιλογής. Μη στήριξη των πολιτιστικών ανταλλαγών με άλλες χώρες. Μη ανάδειξη του πολιτισμού της ελληνικής περιφέρειας. Δεν έγινε «κτήμα» των πολιτών. Δε δραστηριοποιήθηκαν χορηγοί. Η ΠΟ δεν άφησε υποδομές και θεσμούς πολιτισμού. Μη εξασφάλιση μελλοντικών πολιτιστικών συνεργασιών σε διεθνές επίπεδο. Ιδιαίτερα μεγάλο κόστος που «εξέθεσε Ελληνες δημιουργούς», οι οποίοι συμμετείχαν στον προγραμματισμό. Ασκησε, επίσης, κριτική για τη μη συνέχιση των συνεργασιών που είχαν αναγγελθεί με την «ΟΥΝΕΣΚΟ» κ.ά.

Εφερε παραδείγματα κακοδιαχείρισης: Ο ΟΠΕΠ είχε αποφασίσει τη δημιουργία πωλητηρίου στο Ορλάντο των ΗΠΑ, κόστους 700.000 δολ., αλλά η εταιρία με την οποία συνεργάστηκε, λόγω της πλήρους ελευθερίας που της άφηνε η συμφωνία, έκανε παραγγελία ύψους 6.500 δολαρίων. Η αποστολή που πήγε στη Μετροπολιτική Οπερα της Ν. Υόρκης (20/5/2003) για την εκδήλωση «Ολα γύρω είναι φως» στοίχισε 92 χιλ. ευρώ, ενώ η δεξίωση που δόθηκε κόστισε 77 χιλ. ευρώ. Η αθλιότητα της παράστασης «Αθλοι του Ηρακλή» στη Μόσχα (Νοέμβρης 2003) στοίχισε 1,2 εκατομμύρια ευρώ.

Εντυπωσιακά και χρήσιμα αυτά τα στοιχεία. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι η ΝΔ δε σκοπεύει να αλλάξει τον προσανατολισμό του ΟΠΕΠ, που ουσιαστικά είναι η υποκατάσταση αρμοδιοτήτων και δυνατοτήτων του ΥΠΠΟ, δηλαδή του κράτους, από μία ανώνυμη εταιρία, έστω κι αν εποπτεύεται και χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το ΥΠΠΟ - προς το παρόν.

Διότι, στόχος είναι, σύμφωνα με τον πρόεδρό του, η εξεύρεση πόρων εκτός τους κρατικού προϋπολογισμού (δεν υπάρχει στον προϋπολογισμό κωδικός για τον ΟΠΕΠ, αλλά μέχρι σήμερα χρηματοδοτούνταν από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) με την ενεργοποίηση και των «χορηγιών», δηλαδή των ιδιωτών.

Ομως, ο ΟΠΕΠ (με ευθύνη του ΠΑΣΟΚ) διαχειρίζεται αυτή τη στιγμή τα πωλητήρια και αναψυκτήρια των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, ενώ ανέλαβε και τη σημαντικότατη αρμοδιότητα αναπαραγωγής αντιγράφων αρχαιοτήτων. Ολα αυτά ήταν αρμοδιότητα του ΥΠΠΟ, μέσω του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, το οποίο απέδιδε αυτά τα έσοδα για τη συντήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο ΟΠΕΠ, όμως, απέδωσε τα έσοδα από την πώληση αντιγράφων, για να πληρωθεί το δώρο των εργαζομένων του. Και βέβαια οι εργαζόμενοί του πρέπει να πληρωθούν. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι η ΑΕ που πήρε αρμοδιότητες του κράτους, δεν είναι καν κερδοφόρα και διαχειρίζεται χρήματα του λαού και κοινοτικούς πόρους υποτίθεται για να υλοποιεί τις παραπάνω αρμοδιότητες, κι όλα αυτά για να πληρώσει τα λειτουργικά του έξοδα! Παρεμπιπτόντως, συνεχίζονται στον Οργανισμό οι απολύσεις εργαζομένων ή οι «λήξεις συμβάσεων». Ολα αυτά όμως δεν ενδιαφέρουν την κυβέρνηση, η οποία προφανώς θεωρεί πολύ «κρατικοδίαιτο» το ΤΑΠ. Ο δε ...πρόεδρος του ΟΠΕΠ θεωρεί πως ο οργανισμός θα διαχειριστεί αυτές τις αρμοδιότητες με ...«πολιτιστικό μάνατζμεντ και ρεαλισμό», τον οποίο δεν έχει το επιστημονικό δυναμικό του ΥΠΠΟ.

Τέλος, μερικά απολογιστικά σε αριθμούς: Από τα 143 εκ. ευρώ του τελικού κόστους της «ΠΟ», τα 115 πήγαν για εκδηλώσεις. Σε 11 εκ. ευρώ ανέρχονται οι οφειλές της προς τρίτους (μουσεία, οργανισμοί, κλπ.). Εγιναν συνολικά 112 εκδηλώσεις. Υπολογίζεται ότι ο ΟΠΕΠ θα δίνει 2,5-3 εκ. ευρώ ετησίως, για πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Δεν υπάρχει ελληνικό μουσείο -κρατικό ή μη- που να έχει επιδείξει τόσο μεγάλο και συστηματικό μελετητικό σεβασμό απέναντι στα κειμήλιά του, όσο το Μουσείο Μπενάκη. Πολλές από τις πολυποίκιλες συλλογές του έχουν ήδη μελετηθεί διεξοδικά, καταγραφεί πλήρως και δημοσιευτεί από επιστήμονες ειδικευμένους στο εκάστοτε μελετητικό αντικείμενο. Μια ακόμη, σπουδαία συλλογή του Μουσείου Μπενάκη μελετήθηκε και είδε το φως της δημοσιότητας, με την προχτεσινή παρουσίαση από το μουσείο και τις εκδόσεις «Μέλισσα» του τόμου «ΕΛΛΗΝΙΚΗ και ΡΩΜΑΪΚΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗ (από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη)», με πρόλογο του Αγγελου Δεληβοριά, επιμέλεια Σταύρου Βλίζου και εξαιρετικές φωτογραφίες Στέλιου Σκοπελίτη.

Πριν τριάντα χρόνια, με την ανάληψη της διεύθυνσης του Μουσείου Μπενάκη, ο Αγγελος Δεληβοριάς (ο πλέον ειδικός στην αρχαία κλασική γλυπτική) άρχισε να συγκροτεί αυτή τη συλλογή, η οποία καθώς σταδιακά πλουτιζόταν ωθούσε σε μελέτη και επιμέρους δημοσιεύσεις. Τα τελευταία χρόνια, όμως, ο εμπλουτισμός της με πολλές δωρεές επέβαλε μια συνολική δημοσίευσή της. Ετσι το Μουσείο ανέθεσε σε 29 πανεπιστημιακούς καθηγητές και ερευνητές τη μελέτη των γλυπτών και τη συγγραφή των κειμένων του τόμου. Τα κείμενα, με λεπτομερείς περιγραφές των κειμηλίων, σχολιασμό της τεχνοτροπίας τους, χρονολόγησή τους, παράθεση βιβλιογραφίας και διαφόρων γνωστικών πληροφοριών, συνθέτουν ένα «εγχειρίδιο» για την ιστορία της ελληνικής και ρωμαϊκής γλυπτικής και τη δυνατότητα ενός «διαλόγου» των ειδικών για μια νέα ερμηνευτική προσέγγιση των εκφράσεων και ειδών της αρχαίας γλυπτικής.

Το βιβλίο συγκροτείται με τις εξής ενότητες - περιόδους: Προϊστορική περίοδος, αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική, ρωμαϊκή, ενώ σε ειδικό παράρτημα αναλύονται τα σωζόμενα ίχνη του γραπτού διακόσμου των γλυπτών.