Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, συνήλθε το Δεκέμβρη του 1973, περίοδος όπου κυριαρχούσε η στρατιωτικοφασιστική δικτατορία, αλλά και περίοδος ανόδου των λαϊκών αγώνων με αποκορύφωμα τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του 1973. Εξέτασε αναλυτικά όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν την πολιτική ιστορία του τόπου από το 8ο Συνέδριο και μετά.

Αλλα ας δούμε τα σπουδαιότερα πολιτικά γεγονότα που σημάδεψαν τις εξελίξεις στην Ελλάδα άρα επέδρασαν και στο λαϊκό κίνημα, από το 1961, χρονιά που συνήλθε το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ και μετά.

Στις 20 Σεπτέμβρη 1961 ο Κ. Καραμανλής υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του. Δυο μέρες πριν στις 19 Σεπτέμβρη ο Γεώργιος Παπανδρέου ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους την ίδρυση της Ενωσης Κέντρου ως ενιαίο κόμμα. Λίγες ημέρες αργότερα ο Γ. Παπανδρέου δήλωνε δημοσίως πως άμεση επιδίωξη της Ενωσης Κέντρου ήταν να περιορίσει την ΕΔΑ σε ποσοστό μικρότερο του 20%, ώστε να πάψει να αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα και να μπορούν «τα δύο εθνικόφρονα κόμματα να παλαίψουν εντός των πλαισίων της Δημοκρατίας».

Στις εκλογές της 11/5/1958 το κόμμα της ΕΡΕ του Κ.Καραμανλή συγκέντρωσε το 41,16% του εκλογικού σώματος, ενώ η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) αναδείχτηκε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με ποσοστό 24,42%, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία τόσο στην ντόπια ολιγαρχία όσο και στους Αμερικανούς, ξένο παράγοντα. Ετσι δεν άργησε να ανθίσει το λεγόμενο παρακράτος, η σκοτεινή δηλαδή δραστηριότητα των κρατικών μηχανισμών, που δημιουργούσαν και συντηρούσαν πλήθος ολιγάριθμων αντικομμουνιστικών οργανώσεων από ακροδεξιά και φασιστικά στοιχεία, με στόχο την τρομοκράτηση των κομμουνιστών, των αριστερών και προοδευτικών πολιτών.

Οι εκλογές του 1961 έγιναν με το πιστόλι και το χωροφύλακα! Ηταν οι εκλογές της βίας και της νοθείας. Αλλά και αυτή η κυβέρνηση της ΕΡΕ είχε μικρή θητεία αφού στις 11 Ιούνη του 1963 παραιτήθηκε και προκηρύχτηκαν νέες εκλογές.

Ενα από τα γεγονότα τα οποία προσχηματικά χρησιμοποίησε ο Κ. Καραμανλής για την αποχώρησή του από το πολιτικό προσκήνιο, ήταν η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, στις 22 Μάη 1963 στη Θεσσαλονίκη, που προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Η κυβέρνηση κλονίστηκε και κάτω και από τη διογκούμενη λαϊκή πίεση, και 23 μέρες μετά ο Καραμανλής υποβάλλει την παραίτησή του.

Η Ενωση Κέντρου που είχε κερδίσει στις εκλογές του 1963, επειδή δε σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση, επανέλαβε τις εκλογές στις 16 Φλεβάρη 1964, και σημείωσε μεγάλη νίκη, συγκεντρώνοντας το 52,72% των ψήφων. Στη συγκέντρωση από την «Ενωση Κέντρου» ενός τόσο υψηλού ποσοστού συνέβαλε και η ΕΔΑ, που δεν κατέθεσε συνδυασμούς σε 24 εκλογικές περιφέρειες, ώστε να διευκολύνει το «Κέντρο» να διώξει τη «Δεξιά». Αυτή η επιλογή της ΕΔΑ θεωρήθηκε ως πολύ σημαντικός ελιγμός, που έβαζε πλάτη στη συσπείρωση «των δημοκρατικών δυνάμεων» και στην απομάκρυνση της «Δεξιάς» από την εξουσία, άρα άνοιγε τον δρόμο για να προχωρήσει η δημοκρατική εξέλιξη. Λογική, που μπροστά σε ένα δήθεν όφελος, θυσίαζε τα πραγματικά συμφέροντα του κινήματος.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν κράτησε πολύ. Στις 15 Ιούλη 1965 ο Γ. Παπανδρέου, παραιτήθηκε. Την ίδια στιγμή, στα ανάκτορα βρισκόταν ο, έως εκείνη τη στιγμή, πρόεδρος της Βουλής Γ. Αθανασιάδης - Νόβας που έλαβε την εντολή για σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

Ετσι η 15η Ιούλη καταγράφηκε στην ιστορία ως η μέρα που ξέσπασε μια βαθιά πολιτική κρίση, που επονομάστηκε «Ιουλιανά», η οποία βεβαίως και δεν εμφανίστηκε ξαφνικά. Αλλά ο ελληνικός λαός πλήρωσε βαρύ τίμημα στη συνέχεια, αφού η εξέλιξή της για δυο ολόκληρα χρόνια οδήγησε στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία των συνταγματαρχών τον Απρίλη του 1967.

Ο ελληνικός λαός αντιμετώπισε την εξελισσόμενη πραγματικότητα αυτής της βαθιάς πολιτικής κρίσης με μαζικές διαδηλώσεις και άλλες πολύμορφες κινητοποιήσεις σ' ολόκληρη τη χώρα. Οι διαδηλώσεις έφταναν ως τις συγκρούσεις με την αστυνομία, αφού το τότε καθεστώς στην Ελλάδα διέβλεπε το δυναμισμό τους και βεβαίως δεν ήταν σίγουρο ότι με διαφορετικά μέσα δε θα ξέφευγε ο έλεγχος από τα χέρια του. Αποκορύφωμα των συγκρούσεων ήταν η δολοφονία του Σ. Πέτρουλα, μέλους της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, στις 21/7/1965.

Η κρίση του 1965 έδειξε ότι η πορεία του καπιταλισμού στην Ελλάδα απαιτούσε εκσυγχρονισμούς στο πολιτικό σύστημα, το οποίο ουσιαστικά έμενε ανέπαφο από την εποχή της λήξης του εμφυλίου πολέμου. Η άρχουσα τάξη είχε εφαρμόσει τέτοια πολιτική ωμής καταστολής όλ' αυτά τα χρόνια για να τσακίσει το λαϊκό κίνημα της περιόδου 1941-1949 και είχε δημιουργήσει τέτοιο ιδεολογικό οπλοστάσιο και μηχανισμούς, που το αστικό πολιτικό σύστημα στα 1965 δεν ήταν ακόμη σε θέση να δεχτεί και να αφομοιώσει ομαλά και δίχως κινδύνους, από το λαϊκό κίνημα, εκείνους τους εκσυγχρονισμούς που απαιτούσε η ίδια η καπιταλιστική εξέλιξη! Δεν ήταν μόνο το Παλάτι ως κέντρο εξουσίας που αντιδρούσε και στο παραμικρό που μπορούσε να περιορίσει την εξουσία του. Ηταν και η ΕΡΕ, αλλά, όπως αποδείχτηκε, ήταν και η «Ενωση Κέντρου» ανέτοιμη να δεχτεί και να εφαρμόσει το «καινούριο», που εξάλλου αποτελούσε και λαϊκή απαίτηση. Αλλά η ΕΔΑ δεν μπορούσε να οδηγήσει τα γεγονότα σε πιο φιλολαϊκή κατεύθυνση λόγω πολιτικής ουράς στην αστική τάξη. Το ΚΚΕ ήταν παράνομο και χωρίς Κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα. Ετσι οι εξελίξεις οδήγησαν στο στρατιωτικοφασιστικό πραξικόπημα και τη δικτατορία του Απρίλη 1967.

Το ΚΚΕ μετά την εγκαθίδρυση της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας έδωσε την κατεύθυνση για ενότητα δράσης όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων και συνέβαλε στη συγρότηση του Πανελλαδικού Αντιδικτατορικού Μετώπου, (ΠΑΜ) η δράση του οποίου είχε συμβολή στην ανάπτυξη του λαϊκού αντιχουντικού κινήματος. Βεβαίως μετά τη διάσπαση του 1968, τη συγκρότηση Κομματικών Οργανώσεων, την ίδρυση της ΚΝΕ, αλλά και τη συσπείρωση των αντιδικτατορικών δυνάμεων στην ΕΣΑΚ και των φοιτητικών στην Αντι-ΕΦΕΕ, το κίνημα αναπτύχθηκε ακόμη πιο αποφασιστικά με κορυφαίο γεγονός το λαϊκό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου.

Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση της λαϊκής πάλης, ήταν καίριο χτύπημα στη δικτατορία, στους κόλπους της οποίας υπήρχαν οξύτατες αντιθέσεις. Αυτές εκδηλώνονται μια βδομάδα αργότερα με την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη, ο οποίος έχρισε πρόεδρο της «Δημοκρατίας» το στρατηγό Γκιζίκη και πρωθυπουργό το δικηγόρο, πράκτορα της ΚΥΠ, Ανδρουτσόπουλο. Τι ήταν αυτή η εξέλιξη; Σπασμοί του μελλοθάνατου καθεστώτος ή παράταση για να ολοκληρώσει το έγκλημα των Αμερικάνων στην περιοχή; Ενα είναι σίγουρο. Οτι προετοιμαζόταν ένας συμβιβασμός από την αστική τάξη και τους Αμερικάνους με επαναφορά του Καραμανλή ήταν, ήδη, γνωστό πολύ πριν. Αλλά έμενε η εκκρεμότητα του Κυπριακού. Ετσι, το καθεστώς Ιωαννίδη εκτέλεσε όσο μπορούσε πιο καλά αυτή την αποστολή, οργανώνοντας το πραξικόπημα ανατροπής του Προέδρου της Κύπρου Μακαρίου στις 15 Ιούλη 1974, γεγονός που άνοιξε το δρόμο της στρατιωτικής επίθεσης του τουρκικού κράτους στην Κύπρο, πέντε μέρες αργότερα. Η αποστολή της χούντας τελείωσε και μαζί της η ίδια η χούντα. Οι Αμερικάνοι πρέπει να ήταν ικανοποιημένοι.

Σ' αυτές τις συνθήκες συνήλθε το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, αυτή τη φορά βεβαίως έχοντας οργανωμένες δυνάμεις και στην Ελλάδα, αφού είχαν συγκροτηθεί Κομματικές Οργανώσεις μετά τη 12η Ολομέλεια του Φλεβάρη του 1968 και την αποχώρηση από το Κόμμα της δεξιάς αναθεωρητικής ομάδας.

Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, εξέτασε αναλυτικά όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν την πολιτική ιστορία του τόπου από το 8ο Συνέδριο και μετά. Στο Συνέδριο έγινε εκτενής αναφορά στις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, στα γεγονότα και τις αιτίες που οδήγησαν στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία, στην πείρα από την αντιδικτατορική πάλη, στην ένταση της δουλιάς για ενότητα, στην οργάνωση και τη δράση των αντιδικτατορικών δυνάμεων, για την ανατροπή από το λαό του στρατιωτικοφασιστικού καθεστώτος.

Εκτίμησε το ενδεχόμενο ενός συμβιβασμού της χούντας με αστικές πολιτικές δυνάμεις για πολιτική μεταβολή, όπως και έγινε πράγματι μετά την κατάρρευση της χούντας, που θα άφηνε άθικτα τα βάθρα του εναγκαλισμού της Ελλάδας με τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και την αμερικανοκρατία. Γι' αυτό και συνέδεσε την αποκάλυψη μιας τέτοιας προοπτικής στο λαό, με δράση για να πείθεται ότι τίποτα το καλό δε θα προέλθει από έναν τέτοιο συμβιβασμό, και να συνδέεται η πάλη για τις άμεσες λαϊκές διεκδικήσεις με την πολιτική λύση που πρόβαλε το ΚΚΕ. «Η αντιπαράθεση αυτή να είναι συνεχής, και να γίνει συνείδηση του λαού προς τα πού είναι η πραγματική και συμφέρουσα γι' αυτόν λύση».

Στο ίδιο το Κόμμα υπήρξαν εξελίξεις, που επέδρασαν στην πορεία και τη δράση του. Εκδηλώθηκε, επίσης, οργανωμένη δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση, που δρούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα, η οποία, στην ουσία, αρνούνταν το ρόλο και τον επαναστατικό χαρακτήρα του ΚΚΕ. Το Κόμμα, στη 12η Ολομέλεια του 1968, αντιμετώπισε τη φραξιονιστική δράση της δεξιάς οπορτουνιστικής ομάδας, ξεκαθάρισε τις γραμμές του, και αποφάσισε την οικοδόμηση ΚΟΒ στην Ελλάδα.

Η δεξιά αναθεωρητική ομάδα δρούσε για πολλά χρόνια στο Κόμμα, αναπτύσσοντας φραξιονιστική δράση με σκοπό την αλλοίωση του χαρακτήρα του ΚΚΕ, ως κόμματος της εργατικής τάξης και τη μετατροπή του σε ένα δεξιό οπορτουνιστικό κόμμα σοσιαλδημοκρατικής υφής. Ηταν η εποχή που στη Δυτική Ευρώπη αναπτυσσόταν και απλωνόταν ο λεγόμενος ευρωκομμουνισμός που ως δεξιό οπορτουνιστικό ιδεολογικό ρεύμα, έβλαψε τα μέγιστα το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Στη 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, το Φλεβάρη του 1968, το Κόμμα με τις αποφάσεις του έθετε τέρμα και στη φραξιονιστική αυτή δράση, αλλά άνοιγε το δρόμο για να ξεμπερδεύει με τον οπορτουνισμό που αναπτυσσόταν στις γραμμές του, μέσα στο ίδιο το ΠΓ και την ΚΕ.

Αυτή η αναθεωρητική ομάδα που έφυγε από το ΚΚΕ, αφού δεν μπόρεσε να το αλώσει και να το μετατρέψει σε εξάρτημα του συστήματος σε μια από τις πλέον δύσκολες περιόδους του λαϊκού κινήματος μέσα στη χούντα, έγινε η αιχμή του δόρατος του αντικομμουνισμού και σ' αυτή έχει ρίζες ο σημερινός ΣΥΝ.

Ας παρακολουθήσουμε τα ίδια τα γεγονότα.

Στις 16 του Φλεβάρη 1968 συνήλθε η 12η Ευρεία Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ με δύο θέματα: 1. Η πολιτική κατάσταση της χώρας και τα καθήκοντα του Κόμματος. 2. Εσωκομματικά ζητήματα.

Στο πρώτο θέμα η 12η Ολομέλεια, αφού τόνισε ότι για να πέσει η δικτατορία χρειάζεται η κοινή πάλη του λαού και των αντιδικτατορικών δυνάμεων του στρατού, ψήφισε ένα πρόγραμμα μίνιμουμ γύρω από το όποιο μπορούν να συγκεντρωθούν οι αντιδικτατορικές δυνάμεις.

Στο δεύτερο θέμα η Ολομέλεια αντιμετώπισε τη φραξιονιστική επίθεση στη γραμμή και την καθοδήγηση του Κόμματος της ομάδας Μήτσου Παρτσαλίδη, Ζήση Ζωγράφου και Πάνου Δημητρίου, μέλη του ΠΓ της ΚΕ, με δεξιά οπορτουνιστική γραμμή, γραμμή πού οδηγούσε αντικειμενικά στη διάλυση του ΚΚΕ και τη μετατροπή του σε ουρά της αστικής τάξης.

Η 12η Ολομέλεια της ΚΕ αφού καταδίκασε με τον πιο αυστηρό τρόπο τη δεξιά οπορτουνιστική πλατφόρμα και τη φραξιονιστική δράση της ομάδας αυτής, που, όπως αποκαλύφτηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών της Ολομέλειας, δρούσε συστηματικά για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθαίρεσε από το ΠΓ τους παραπάνω τρεις και τους κάλεσε να πειθαρχήσουν στη γραμμή και στις αποφάσεις του Κόμματος. Η 12η Ολομέλεια εξουσιοδότησε το ΠΓ, για την περιφρούρηση της ενότητας του Κόμματος, να πάρει τα μέτρα που θα χρειαστούν αν συνεχιστεί η φραξιονιστική δράση.

Αμέσως μετά την καθαίρεσή τους αυτοί οι τρεις όχι μόνο δεν πειθάρχησαν στο Κόμμα, αλλά προχώρησαν σε ανοιχτή διασπαστική δράση. Κατέλαβαν το ραδιοσταθμό του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας» απ' όπου απευθύνονταν στα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ καλώντας να μην πειθαρχήσουν με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας. Και στη συνέχεια συγκρότησαν τη λεγόμενη «Ενωτική Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ» σε αντιπαράθεση με την ΚΕ του Κόμματος και με μέσο την παραπληροφόρηση σχετικά με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας και σκοπό αντικειμενικά τη διάλυση του ΚΚΕ, οδηγούσαν το Κόμμα στη διάσπαση.

Βεβαίως οι αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας συζητήθηκαν σε ολόκληρο το Κόμμα, μέσα σ' αυτές τις αντίξοες συνθήκες και η συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών και των μελών του τάχτηκαν με τις αποφάσεις της. Και συζητήθηκαν παντού, στην παρανομία, στις ομάδες κρατουμένων στις φυλακές και τις εξορίες. Στην Ελλάδα τότε τη δουλιά του Κόμματος καθοδηγούσε κλιμάκιο της ΚΕ που ονομαζόταν Γραφείο του Εσωτερικού. Το «Γραφείο Εσωτερικού» όμως τάχτηκε με την αναθεωρητική ομάδα και ενάντια στις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας. Αλλά οι οργανώσεις του Κόμματος, με πρώτη απ' όλες την Κομματική Οργάνωση Αθήνας, τάχτηκαν με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας, δηλαδή με το Κόμμα και την ΚΕ και όχι με τη διασπαστική οπορτουνιστική ομάδα, η οποία αμέσως μετά και αφού δεν έπιασε το κόλπο της λεγόμενης «Ενωτικής ΚΕ», προχώρησε στη συγκρότηση κόμματος καπηλευόμενη τον τίτλο του ΚΚΕ, με την ονομασία «ΚΚΕ Εσωτερικού», παίρνοντας το προσωνύμιο από το «Γραφείο Εσωτερικού». Ηταν ονομασία με προβοκατόρικη διάσταση αφού μεγάλο τμήμα του ΚΚΕ συνέχιζε να βρίσκεται στις τότε σοσιαλιστικές χώρες και την ΕΣΣΔ από το τέλος του εμφυλίου πολέμου μετά την ήττα του ΔΣΕ. Ετσι οι ίδιοι προσκόλλησαν το «Εσωτερικού» στην οπορτουνιστική τους ομάδα για να ξεχωρίζει από το ΚΚΕ στο οποίο προσκόλλησαν οι ίδιοι το προσωνύμιο «Εξωτερικού» και συνέβαλαν έτσι στην αντικομμουνιστική προπαγάνδα περί ξενοκίνητου ΚΚΕ. Και ταυτόχρονα επιδίωκαν να περάσουν στις λαϊκές συνειδήσεις ότι αυτοί εκπροσωπούν το κόμμα της εργατικής τάξης της Ελλάδας σε αντίθεση με το ΚΚΕ. Ο αντικομμουνιστικός και αντισοβιετικός τους κατήφορος δεν είχε όρια. Και βεβαίως η άρχουσα τάξη τους καλοδέχτηκε και τους χρησιμοποίησε, όπως αυτή ξέρει να χρησιμοποιεί τον οπορτουνισμό για να χτυπήσει το εργατικό και το κομμουνιστικό κίνημα. Γεγονός που επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα του μονίμως σταθερού ανοιχτού ιδεολογικοπολιτικού μετώπου στον οπορτουνισμό και τους φορείς του ως αποφασιστικό παράγοντα για το δυνάμωμα της επαναστατικής πάλης.

Το 9ο Συνέδριο υπέβαλε σε κριτική την πολιτική και δράση του Κόμματος, από το 8ο Συνέδριό του, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στη γραμμή και στη δράση του Κόμματος από το 8ο Συνέδριο μέχρι τη 12η Ολομέλεια (Φλεβάρης 1968), κυριάρχησε βασικά η δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση.

Συζητώντας για την κατάσταση στο Κόμμα πριν από τη 12η Ολομέλεια του Φλεβάρη του 1968, για την ύπαρξη και δράση στις γραμμές του της συγκεκριμένης φραξιονιστικής οπορτουνιστικής ομάδας, κατέληξε σε εκτιμήσεις ως προς τις αιτίες της εμφάνισης και ανάπτυξής της στις γραμμές του Κόμματος, παίρνοντας ως αφετηρία την 8η Ολομέλεια της ΚΕ του 1958 και την απόφασή της να διαλύσει τις παράνομες Κομματικές Οργανώσεις στην Ελλάδα και να διαχυθούν μέσα στην ΕΔΑ.

Ας παρακολουθήσουμε τις εκτιμήσεις αυτές από την Πολιτική Απόφαση του 9ου Συνεδρίου:

«Πριν περάσουμε στη δράση του κόμματός μας και στη δράση της Κεντρικής Επιτροπής από το 8ο Συνέδριο μέχρι σήμερα, θα θέλαμε να πούμε λίγα λόγια για το ίδιο το συνέδριο, στις αποφάσεις του οποίου στηρίχτηκε όλη η δράση του κόμματός μας.

Η σύγκληση του 8ου Συνεδρίου του κόμματός μας παρουσιάζει ένα σοβαρότατο κενό. Συνήλθε χωρίς να υπάρχουν κομματικές οργανώσεις. Το γεγονός αυτό είχε την επίδρασή του στη σύνθεση του συνεδρίου, στις εκτιμήσεις του, καθώς και στη σύνθεση των καθοδηγητικών Οργάνων που εκλέχτηκαν απ' αυτό...

Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του 1958 πήρε την παρακάτω απόφαση για την Οργάνωση του κόμματος:

"Ολοι οι κομμουνιστές και οι συμπαθούντες πρέπει να μπουν στην ΕΔΑ για να δουλέψουν μέσα στις γραμμές της για να τη μετατρέψουν σε μαζικό κόμμα, ικανό να οργανώσει τις δυνάμεις και να καθοδηγήσει τον αγώνα της εργατικής τάξης, της αγροτιάς και των άλλων εργαζομένων στρωμάτων. Δεν πρέπει να επιδιώξουμε να οργανωθούν οι κομμουνιστές ιδιαίτερα μέσα στην ΕΔΑ, γιατί αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει τα χτυπήματα της ασφάλειας ενάντια στους κομμουνιστές και θα έβαζε σε κίνδυνο την ίδια τη νόμιμη ύπαρξη της ΕΔΑ". Και σε συνέχεια: «Για την επεξεργασία και εφαρμογή της τρέχουσας πολιτικής του κόμματος, για την εξασφάλιση της σύνδεσης, μέσω ενός περιορισμένου αριθμού δοκιμασμένων συντρόφων, με τα κομματικά στελέχη που δουλεύουν στην ΕΔΑ, με σκοπό τον ιδεολογικό και πολιτικό τους προσανατολισμό, να ιδρυθεί το συντομότερο στην Ελλάδα στενό κομματικό κέντρο, με επικεφαλής κλιμάκιο της ΚΕ, που να διαθέτει τον απαραίτητο παράνομο τεχνικό μηχανισμό, για να μπορεί να εκπληρώσει τον καθοδηγητικό του ρόλο".

Το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1961), υιοθετώντας την απόφαση της 8ης Ολομέλειας του 1958, τόνιζε επίσης, ότι "θα ήταν μεγάλο λάθος αν δεν εκμεταλλευόμασταν, κάτω από τις σημερινές συνθήκες, αυτή τη θαυμάσια δυνατότητα που δημιούργησε η λαϊκή πάλη και συνεχίζαμε να παλεύουμε για την Οργάνωση των μελών του κόμματος σε παράνομες κομματικές Οργανώσεις", και ότι η δουλιά πρέπει "να προχωρήσει στην ανάπτυξη του κομματικού κέντρου και στη δημιουργία κομματικών στηριγμάτων στους βασικούς τομείς και περιοχές με αποστολή την εξασφάλιση στον τομέα ή περιοχή τους της σωστής εφαρμογής της γραμμής του κόμματος και στον πολιτικό και στον οργανωτικό τομέα, καθώς και στη δημιουργία ενός στοιχειώδικου δικού μας (του ΚΚΕ) μηχανισμού, ώστε να μπορούν να δρουν σε οποιαδήποτε δύσκολη κατάσταση".

Τόσο η απόφαση της 8ης Ολομέλειας (1958), όσο και η απόφαση του 8ου Συνεδρίου (1961) στο κομματικό πρόβλημα, αποτελούν θεμελιακό λάθος. Σήμαιναν τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων. Με τις αποφάσεις αυτές το κόμμα διαλύθηκε μέσα στην ΕΔΑ, που ήταν συνασπισμός αριστερών δυνάμεων.

Η απόφαση της 8ης Ολομέλειας του 1965, με το μέτρο που πρόβλεπε: "επέκταση των κομματικών ομάδων σε όλες τις πόλεις, στις συνοικίες των μεγάλων πόλεων, σε βασικά εργοστάσια, σ' όλους τους βασικούς τομείς και κρίκους της δουλιάς του κόμματος", δεν καταργούσε στην ουσία τις παραπάνω αποφάσεις. Καθόριζε, ουσιαστικά, μια ορισμένη αριθμητική επέκταση των ομάδων στελεχών και όχι τη δημιουργία κομματικών οργανώσεων.

Η διάλυση και η μακρόχρονη απουσία κομματικών οργανώσεων είχε σοβαρότατες συνέπειες σ' όλους τους τομείς της δράσης, ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό, στην ανάπτυξη του εργατικού και δημοκρατικού κινήματος, στην ίδια την οικοδόμηση του κόμματος.

Χωρίς κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα, η ΚΕ δεν μπορούσε να ενημερώνεται έγκαιρα και σωστά για τις αλλαγές και τις εξελίξεις, να επεξεργάζεται σωστά την πολιτική και τακτική του κόμματος και να εξασφαλίζει με συνέπεια την εφαρμογή των αποφάσεών του.

Η απουσία κομματικών οργανώσεων στα εργοστάσια, στις επιχειρήσεις, στα δημόσια ιδρύματα, στις ένοπλες δυνάμεις, δεν επέτρεπε στο κόμμα να δημιουργεί στενούς δεσμούς με την εργατική τάξη και τους άλλους εργαζόμενους, να προωθεί τις θέσεις του στις μαζικές οργανώσεις, και να πραγματοποιεί συμμαχίες με ευρύτερες δημοκρατικές δυνάμεις από ισχυρότερες θέσεις.

Η έλλειψη κομματικών οργανώσεων έκανε ευκολότερη τη διείσδυση και ανάπτυξη αναθεωρητικών και άλλων οπορτουνιστικών απόψεων στις γραμμές μας. Αλλοίωσε το χαρακτήρα και το ρόλο της ΕΔΑ, υπέσκαψε την πολιτική επιρροή του κόμματός μας. Στάθηκε μια από τις βασικές αιτίες, που δεν μπόρεσε να προβάλει αποτελεσματική αντίσταση στη φασιστική επίθεση.

Η μακρόχρονη απουσία κομματικών οργανώσεων και οργανωμένης κομματικής ζωής είχαν σαν αποτέλεσμα να εξασθενίσουν οι κομματικές αρετές, να μειωθεί η κομματικότητα, το πνεύμα της ευθύνης και η κομματική πειθαρχία σε μέλη και στελέχη του ΚΚΕ. Αντί να ανεβαίνουν πολιτικά, ιδεολογικά, πολλά μέλη και στελέχη του κόμματος επηρεάζονταν, ή και ορισμένα αφομοιώνονταν από ξένες προς το κόμμα ιδεολογίες.

Με την εξασθένηση της κομματικής ιδεολογικοπολιτικής δουλιάς, και το σταμάτημα της στρατολογίας νέων μελών γενικότερα, διακόπηκε η ανανέωση του κόμματος, η φυσιολογική ανάδειξη νέων στελεχών, η ανανέωση της ίδιας της καθοδήγησής του. Πολλές σοβαρές αδυναμίες στην ιδεολογικοπολιτική κατάσταση στο κόμμα έχουν την αρχική πηγή τους σ' αυτό το θεμελιακό λάθος.

Από την ανάλυση και κριτική της γραμμής και δράσης του κόμματός μας από το 8ο Συνέδριο μέχρι τη 12η Ολομέλεια βγαίνει το συμπέρασμα ότι στη δουλιά του κόμματος στο διάστημα αυτό κυριαρχούσε βασικά δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση. Αυτό έχει την αφετηρία του στα σοβαρά δεξιά λάθη της γενικής γραμμής και συγκεκριμένα στη θέση για το ειρηνικό πέρασμα, στη θέση για την εθνική αστική τάξη και τη λικβινταριστική απόφαση για τη διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων. Είναι επίσης συνδεμένο με το γεγονός ότι στην ΚΕ και στον ίδιο τον καθοδηγητικό πυρήνα είχε αναδειχτεί σημαντικός αριθμός στελεχών με ανοιχτά δεξιές οπορτουνιστικές αντιλήψεις...

Οι αιτίες που κυριάρχησε αυτή η παρέκκλιση είναι:

α) Η ανεπάρκεια της καθοδήγησης του κόμματος.

β) Η λειψή αφομοίωση και η μη δημιουργική εφαρμογή της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας.

γ) Οι παραβιάσεις βασικών λενινιστικών αρχών, σε πρώτη γραμμή της συλλογικότητας της δουλιάς και της κοινωνικής σύνθεσης του κόμματος.

δ) Οι σοβαρές δυσκολίες που δημιουργήθηκαν για το ΚΚΕ και το κίνημα γενικότερα ύστερα από τις δυο αλλεπάλληλες ήττες, ιδιαίτερα οι δυσκολίες για την ανασυγκρότηση των κομματικών οργανώσεων μέσα στις συνθήκες της βαριάς παρανομίας, και γενικότερα η πολύπλευρη πίεση του εχθρού, σε συνδυασμό με τη μακρόχρονη απουσία από την Ελλάδα σημαντικού τμήματος στελεχών και μελών του κόμματος, καθώς και της ίδιας της καθοδήγησής του.

ε) Οι δυσκολίες του συνδυασμού της παράνομης με τη νόμιμη δουλιά, πράγμα που διευκόλυνε να δημιουργούνται αυταπάτες για τις επιτυχίες που σημείωνε η νόμιμη δουλιά».

Το Συνέδριο υπογράμμισε, επίσης, ότι οι δυσκολίες του συνδυασμού της παράνομης με τη νόμιμη δουλιά διευκόλυναν τη δημιουργία αυταπατών από τις επιτυχίες που σημείωνε η νόμιμη δουλιά.

Το Συνέδριο έθεσε πρωταρχικό καθήκον την οικοδόμηση ισχυρού κόμματος με γερές οργανώσεις, ριζωμένες μέσα στην εργατική τάξη, στην εργαζόμενη αγροτιά και σε όλο τον εργαζόμενο λαό, δεμένες με τις μάζες, κόμμα ικανό να μπει επικεφαλής της πάλης του ελληνικού λαού και να τον οδηγήσει στη νίκη.

Στο Συνέδριο έγινε εκτενής αναφορά στις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, στα γεγονότα και τις αιτίες που οδήγησαν στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία, στην πείρα από την αντιδικτατορική πάλη, στην ένταση της δουλιάς για ενότητα, στην οργάνωση και τη δράση των αντιδικτατορικών δυνάμεων, για την ανατροπή από το λαό του στρατιωτικοφασιστικού καθεστώτος.

Εκτίμησε το ενδεχόμενο ενός συμβιβασμού της χούντας με αστικές πολιτικές δυνάμεις για πολιτική μεταβολή, που θα άφηνε άθικτα τα βάθρα του εναγκαλισμού της Ελλάδας με τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και την αμερικανοκρατία. Γι' αυτό και συνέδεσε την αποκάλυψη μιας τέτοιας προοπτικής στο λαό, με δράση για να πείθεται ότι τίποτα το καλό δε θα προέλθει από έναν τέτοιο συμβιβασμό, και να συνδέεται η πάλη για τις άμεσες λαϊκές διεκδικήσεις με την πολιτική λύση που πρόβαλλε το ΚΚΕ. «Η αντιπαράθεση αυτή να είναι συνεχής, και να γίνει συνείδηση του λαού προς τα πού είναι η πραγματική και συμφέρουσα γι' αυτόν λύση».

Το Συνέδριο επεξεργάστηκε το Πρόγραμμα του Κόμματος. Στάθηκε στη λαθεμένη ανάλυση των ταξικών δυνάμεων του 8ου, με την εκτίμηση για ύπαρξη «εθνικής αστικής τάξης», την οποία κατέτασσε στις κινητήριες δυνάμεις της «δημοκρατικής - αντιιμπεριαλιστικής επανάστασης». Εκανε κριτική για τη λαθεμένη εκτίμηση περί «ειρηνικού δρόμου» της επανάστασης, όπως και στην υιοθέτηση της απόφασης της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ το 1958, για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων. Στο Πρόγραμμα του Κόμματος αναφέρεται ότι «η Ελλάδα θα φτάσει στο σοσιαλισμό, περνώντας μέσα από μια ενιαία επαναστατική διαδικασία, που θα περιλαμβάνει δύο στάδια επαναστατικών μετασχηματισμών. Ενα δημοκρατικό, αντιμονοπωλιακό αντιιμπεριαλιστικό και ένα σοσιαλιστικό».

Ταυτόχρονα, καθόρισε την εναλλακτική πολιτική λύση μετά την ανατροπή της χούντας, από τις λαϊκές μάζες, που την ονόμασε «νέα δημοκρατία» και τη χαρακτήριζε ως «επαναστατική δημοκρατική εξουσία». Στο πρόγραμμά της καθορίζονταν οι άμεσοι στόχοι πάλης του λαϊκού κινήματος, για ένα δημοκρατικό πολιτικό καθεστώς, για την εθνική ανεξαρτησία και την εφαρμογή πολιτικής ειρήνης και συνεργασίας μ' όλες τις χώρες, για τον περιορισμό της δράσης των μονοπωλίων και την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου του λαού. Το Συνέδριο ψήφισε επίσης Καταστατικό, ενώ ταυτόχρονα έπαιρνε μέτρα για την ανύψωση της κομματικής δουλιάς, τη στρατολογία νέων μελών, τη βελτίωση της λειτουργίας, την τήρηση των αρχών, την ανάπτυξη της ιδεολογικής δουλιάς, το δυνάμωμα της πάλης κατά των δεξιών αναθεωρητών που είχαν συγκροτήσει δικό τους κόμμα, αλλά και τη βοήθεια στην ΚΝΕ και εξέλεξε νέα Κεντρική Επιτροπή και Κεντρική Εξελεγκτική Επιτροπή.

Το 1978, συνήλθε το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το πρώτο νόμιμο Συνέδριο, μετά από 27 χρόνια παρανομίας και 25 χρόνια αναγκαστικής προσφυγιάς. Ηδη είχε επέλθει από τον Ιούλη του 1974 η πολιτική μεταβολή και η κατάκτηση μετά από πολύχρονους αγώνες της εργατικής τάξης της νόμιμης δράσης του Κόμματός της. Ας δούμε σε συντομία τα γεγονότα.

Με την πολιτική αλλαγή, στις 23 Ιούλη του 1974, το συμβιβασμό χούντας και αστικών πολιτικών δυνάμεων, με τις ευλογίες των Αμερικανών και της ντόπιας άρχουσας τάξης (έφεραν τον Καραμανλή ως μεσσία), μπήκαμε στην περίοδο που αποκαλέστηκε «μεταπολίτευση». Το Κόμμα, αν και παράνομο, κάνει δημόσια την εμφάνισή του, μοιράζοντας κομματικό υλικό και με συνέντευξη του Α΄ Γραμματέα της ΚΕ, Χαρίλαου Φλωράκη. Κατακτά ντεφάκτο τη νομιμότητά του, στηριγμένο στις βαθιές ρίζες μέσα στην εργατική τάξη και το λαό. Στην Ελλάδα αναπτύσσεται το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα (αγώνες για να φύγει η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ, για να φύγουν οι βάσεις και ο 6ος Στόλος, κλπ.), με το Κόμμα επικεφαλής της λαϊκής πάλης, ενώ αναπτύσσονται αγώνες του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, των αγροτών, της νεολαίας, με κατακτήσεις, παρά τις δύσκολες πολιτικά συνθήκες από την άποψη του συσχετισμού. Το κόμμα της ΝΔ, του Καραμανλή, παίρνει απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές του 1974. Στις εκλογές του 1977, η ΝΔ κερδίζει πλειοψηφία και ξανασχηματίζει κυβέρνηση, με τη διαφορά ότι το λαϊκό κίνημα βρίσκεται σε άνοδο. Το ΚΚΕ κερδίζει ποσοστό σχεδόν διπλάσιο απ' ό,τι η «Ενωμένη Αριστερά» το 1974.

Ολο αυτό το χρονικό διάστημα γίνεται πάλη για ξεκαθάρισμα των κορυφαίων συνδικαλιστικών οργανώσεων από τους εργατοπατέρες και τον κυβερνητικό συνδικαλισμό, παίρνονται πρωτοβουλίες από πρωτοβάθμια σωματεία για συντονισμό της πάλης, (χαρακτηριστική προσπάθεια ταξικού συντονισμού συνδικάτων ήταν τα ΣΑΔΕΟ), ενώ ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια ενοποίησης κλαδικών σωματείων, στην κατεύθυνση εξασφάλισης ταξικής συνδικαλιστικής ενότητας δράσης, για την ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων και το διώξιμο των εργατοπατέρων συνδικαλιστών που κυριαρχούσαν από την περίοδο του εμφυλίου πολέμου ακόμη, στις Ομοσπονδίες, στα Εργατικά Κέντρα και τη ΓΣΕΕ. Αλλωστε, η κυριαρχία αυτών των δυνάμεων στις ηγεσίες των συνδικάτων, των εργοδοτικών και κυβερνητικών, είναι πάντα ένας καλός μοχλός ταξικού συμβιβασμού, εδραίωσης του αστικού κοινοβουλευτικού καθεστώτος, και ενίσχυσής του. Και η ΝΔ δε θα τον άφηνε ανεκμετάλλευτο, διατηρώντας αυτές τις δυνάμεις με κάθε τρόπο στις ηγεσίες των συνδικαλιστικών οργανώσεων της εργατικής τάξης.

Αυτή, λοιπόν, την περίοδο αναπτύσσονται αγώνες για τη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων, για δημοκρατία στους τόπους δουλιάς και ενάντια στον απεργοκτόνο νόμο 330 του υπουργού Εργασίας Λάσκαρη, ο οποίος καυχιόταν ότι κατάργησε την πάλη των τάξεων. Το φοιτητικό κίνημα, ανάμεσα στις διεκδικήσεις για βελτίωση των σπουδών, παλεύει για αποχουντοποίηση των ΑΕΙ. Αναπτύσσονται αγώνες από τους μαθητές και τους σπουδαστές των τεχνικών σχολών, ιδιαίτερα ενάντια στη μεταρρύθμιση της ΝΔ στην τεχνική εκπαίδευση.

Σ' αυτά τα χρόνια, υπήρχαν συνθήκες ανόδου του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος και των αγώνων της εργατικής τάξης. Με αβαθές ίσως περιεχόμενο και στόχους, με αδύνατα τα πολιτικά χαρακτηριστικά του μετά και τα 27 χρόνια βαθιάς παρανομίας του ΚΚΕ, αλλά οι διαθέσεις των μαζών ήταν ανεβασμένες. Και αν και αδύνατα ιδεολογικοπολιτικά μπολιασμένες οι λαϊκές συνειδήσεις, εντούτοις οι εργατικοί συνδικαλιστικοί αγώνες αναπτύσσονται.

Σ' αυτές τις συνθήκες, συνήλθε το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Το Συνέδριο έβαλε καθήκοντα στις νέες πλέον συνθήκες και έκανε τροποποιήσεις στο Πρόγραμμα που ψήφισε το 9ο Συνέδριο. Απάλειψε το καθεστώς της «νέας δημοκρατίας», που ανταποκρινόταν, όπως τονίστηκε στο Συνέδριο, μόνο στην περίοδο της δικτατορίας, διατήρησε την ενιαία επαναστατική διαδικασία με τα δύο στάδια επαναστατικών μετασχηματισμών και καθόρισε το Πρόγραμμα, τόσο στο πρώτο στάδιο, με το καθεστώς της «δημοκρατίας του λαού», όσο και στο σοσιαλισμό. Το πρόγραμμα της δημοκρατίας του λαού ήταν στόχοι πάλης για τη συσπείρωση όλων των δυνάμεων που είχαν συμφέρον από την εφαρμογή του, αφού αυτό το καθεστώς «θα στρέφεται ενάντια στο διεθνή ιμπεριαλισμό και την ντόπια μονοπωλιακή ολιγαρχία και στους εκφραστές των συμφερόντων τους σ' όλους τους τομείς της ζωής της χώρας μας». Το Συνέδριο καθόρισε ότι «για την πραγματοποίηση του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού επαναστατικού μετασχηματισμού της χώρας επιβάλλεται να περάσει η εξουσία από τα χέρια της ντόπιας μονοπωλιακής ολιγαρχίας στα χέρια των αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δημοκρατικών δυνάμεων και να εγκαθιδρυθεί μια αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή δημοκρατία, μια δημοκρατία του λαού». Το συνέδριο ψήφισε, επίσης, μια σειρά αποφάσεις για τη δουλιά του Κόμματος στο συνδικαλιστικό κίνημα, στο χωριό, στους ΕΒΕ, στους επιστήμονες, στη νεολαία, στις γυναίκες, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, για την κοινοβουλευτική δουλιά, που βελτίωναν αποφασιστικά τη δράση του Κόμματος στις συγκεκριμένες συνθήκες στα διάφορα κινήματα και μέτωπα πάλης. Ταυτόχρονα, συζήτησε και πήρε απόφαση για την ανάπτυξη των γραμμών του Κόμματος, τον προσανατολισμό στην οικοδόμηση και για την αποφασιστική βελτίωση της ιδεολογικής δουλιάς. Και, τέλος, εξέλεξε τη νέα Κεντρική Επιτροπή και τη νέα Κεντρική Εξελεγκτική Επιτροπή.

Πηγές

1. Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, ντοκουμέντα, Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ

2. Το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ, Εισήγηση της Κεντρικής Επιτροπής, και Αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου, εκδόσεις της ΚΕ του ΚΚΕ

3. Γ. Πετρόπουλου, «Οι εκλογές της βίας και της νοθείας του 1961», «Ριζοσπάστης» 27/10/2002 και «Η παραίτηση της κυβέρνησης του Κ. Καραμανλή», «Ριζοσπάστης» 10/6/2001

4. «Ριζοσπάστης» 13/7/2003, «ΙΟΥΛΗΣ 1965 - Γεγονότα που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία»

5. «Ριζοσπάστης» 21 και 22 Νοέμβρη 1998, Αφιέρωμα, «Το ΚΚΕ μέσα από τα Συνέδριά του»

6. «Ριζοσπάστης», 11/7/2004, «Η οπορτουνιστική ομάδα και η διάσπαση του ΚΚΕ το 1968»