Από συγκέντρωση του ΚΚ Ουκρανίας το 2004. Το κόμμα «πρέπει να εντείνει την πάλη», λέει ο κ. Αλεξέεφ

-- Ζήσατε από πρώτο χέρι την αποκαλούμενη «πορτοκαλί επανάσταση». Τι πιστεύετε γι' αυτήν;

-- Το κόμμα μας, από την αρχή, ξεκαθάρισε τη θέση του. Είμαστε εναντίον αυτής της αποκαλούμενης «επανάστασης». Καταλαβαίναμε πολύ καλά ότι οι εξελίξεις ήταν προετοιμασμένες από καιρό. Η κινητοποίηση αυτή διέθετε απευθείας υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Ευρώπης. Δέχτηκε «βοήθεια», με τεράστια κεφάλαια, που διοχετεύτηκαν διαμέσου διαφόρων καναλιών: οργανώσεων του κ. Σόρος, της USAID της αμερικανικής κυβέρνησης, φορείς των αμερικανικών πολιτικών κομμάτων εξουσίας. Την προώθησαν ενεργητικά.

Associated Press

Ο πρόεδρος Κούτσμα (δεύτερος από αριστερά) και ο Γιανουκόβιτς (δεξιά του)

Ασφαλώς καταλαβαίναμε από την αρχή της προεκλογικής εκστρατείας, και με δεδομένο ότι ο κ. Κούτσμα «έπρεπε» να απομακρυνθεί από την εξουσία, ότι θα αντιμάχονταν δύο δυνάμεις.

Η μία, υπό την ηγεσία του κ. Γιανουκόβιτς, εκπροσωπούσε τα συμφέροντα του βιομηχανικού συμπλέγματος στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας. Και, επιπλέον, συμφέροντα της σημερινής Ρωσικής ηγεσίας. Είχαν υποστήριξη και από πολιτικούς ειδικούς που διαμόρφωσαν την πολιτική του κ. Πούτιν. Ελαβαν τεράστια ποσά για την ανάμειξή τους. Αλλά δεν καταλάβαιναν τι συνέβαινε στην Ουκρανία, έκαναν εντελώς λάθος επιλογές, βασισμένοι σε ένα μοντέλο της κατάστασης που επικρατεί στη Ρωσική Ομοσπονδία, που δεν έχει σχέση με τα Ουκρανικά πράγματα. Ο κ. Γιανουκόβιτς ήταν πρωθυπουργός, είχε στα χέρια του ισχύ, τους λεγόμενους «κυβερνητικούς πόρους» και μηχανισμούς, αλλά όλα αυτά αποδείχτηκαν ανεπαρκή.

Associated Press

Η «πορτοκαλί» παράταξη διέθετε ενόπλους και πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών και δε θα δίσταζε να ξεκινήσει εμφύλιο

-- Τυχερός ο κ. Γιούσενκο. Επρόκειτο για σύμπτωση, φυσικά;

-- Ναι, ναι, φυσικά (γέλια). Ο Γιούσενκο ο ίδιος φυσικά δεν είναι κανένας τυχαίος, είχε υπηρετήσει ως πρωθυπουργός υπό τον Κούτσμα, ομοίως και πολλά στελέχη της παράταξής του που είχαν στα χέρια τους υπουργεία.

-- Γιατί, όμως, η «επανάσταση»; Με δεδομένο ότι ο απελθείς πρόεδρος Κούτσμα είχε στείλει δυνάμεις στο Ιράκ, προωθούσε τις «μεταρρυθμίσεις» όπως του ζητούσαν νεοφιλελεύθεροι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και ήταν σύμμαχος της Δύσης σε πολλούς τομείς;

-- Είναι απλό. Ο Κούτσμα δεν ήταν ποτέ, όλα αυτά τα χρόνια, ισχυρός πολιτικός, με σαφείς κατευθύνσεις. Η Ουκρανία δεν είχε σταθερή εξωτερική πολιτική. Τη μια χρονιά ο Κούτσμα δήλωνε «πρέπει να έχουμε στενή σχέση με τη Ρωσία». Την επόμενη, κάτι συνέβαινε, έλεγε στο λαό «πρέπει να ενταχθούμε στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ». Τον οδηγούσε ο τυχοδιωκτισμός. Γιατί οι Αμερικανοί και οι Δυτικοί πήραν την απόφαση να τον ξεφορτωθούν; Αφορμή, εν μέρει και λόγος, ήταν η τεράστια διαφθορά. Κυβερνητικά στελέχη είχαν τεράστιους τραπεζικούς λογαριασμούς. Οι Αμερικανοί είχαν δοκιμάσει και στο παρελθόν διάφορα κόλπα. Ενα από αυτά ήταν το σκάνδαλο με την παγίδευση του προεδρικού μεγάρου και την υποκλοπή συνομιλιών εντός του που έκανε αξιωματούχος της φρουράς του.

-- Αν καλά θυμάμαι, ανάμεσα στις υποκλαπείσες συνομιλίες υπήρχαν και κάποιες για την υπόθεση Γκονγκάτζε, του δημοσιογράφου μιας εφημερίδας χρηματοδοτούμενης από τη Δύση, που βρέθηκε αποκεφαλισμένος το 2000. Ο Κούτσμα φερόταν στις κασέτες να τον έβριζε χυδαία και να διέταζε να παραδοθεί στους Τσετσένους για να τον εκτελέσουν. Οι κασέτες έφτασαν στον Τύπο. Υπήρξε μεγάλη προβολή, στο περιοδικό Economist είχαν δημοσιευτεί τα επίμαχα αποσπάσματα.

-- Ναι, είχε γίνει τεράστιος θόρυβος. Οι υποκλοπές είχαν γίνει από έναν αξιωματούχο, τον Γιλνιτσένκο. Ο οποίος, σήμερα, ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες.

-- Αλλη μια σύμπτωση;

-- Ναι, φυσικά (γέλια). Μετά από αυτό, ο Κούτσμα βρισκόταν υπό ομηρία. Γι' αυτό και η απόφασή του να στείλει δυνάμεις μας στο Ιράκ. Φυσικά αντιταχθήκαμε σθεναρά σε αυτή την πρόταση στη Βουλή. Αλλά ξέραμε ότι ο τότε Αμερικανός πρεσβευτής είχε επικοινωνήσει με ηγέτες κομμάτων και τους είχε «συμβουλεύσει» να υπερψηφίσουν την πρόταση. Είμαι πρώην διπλωμάτης, και όπως το αντιλαμβάνομαι, σε μια κανονική χώρα θα ξεσπούσε σάλος, ένας τέτοιος πρεσβευτής θα γινόταν persona non grata. Κι όμως, στην Ουκρανία δε συνέβη τίποτα.

-- Τι λέτε για τη «δηλητηρίαση» του Γιούσενκο;

-- Δεν πιστεύω τη σχετική φημολογία. Οτι είναι άρρωστος, αρκετά σοβαρά, ναι, είναι αναμφίβολο. Αλλά όλες αυτές οι ιστορίες ότι δηλητηριάστηκε έτσι ή αλλιώς, ότι δηλητηριάστηκε από τις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες ή από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες... Δεν τα πιστεύω όλα αυτά, είναι εντελώς απίθανα σενάρια.

-- Ειπώθηκε αρκετές φορές στη διάρκεια αυτής της κρίσης ότι η Ουκρανία κινδύνευε με εμφύλιο. Οτι η χώρα όδευε σε διαίρεση σε θρησκευτικές, εθνοτικές και πολιτικές γραμμές, με δεδομένο και το διχασμό της σε παρελθούσες εποχές. Νομίζετε ότι η απειλή ήταν πραγματική;

-- Απολύτως. Να σας εξηγήσω γιατί. Η παράταξη των «εθνικιστών δημοκρατών», της οποίας ηγείται ο Γιούσενκο, περιλαμβάνει και ορισμένα μικρά κόμματα, δυνάμεις που το 1941 είχαν υποδεχτεί με ενθουσιασμό τους φασίστες στο Λβιβ, ήταν υπέρ των ναζί. Η νεολαιίστικη οργάνωση που πρωταγωνίστησε στη λεγόμενη «επανάσταση», η Πορά (που σημαίνει «Είναι Ωρα»), ξέρουμε, και ο ηγέτης μας, ο σύντροφος Σιμιονένκο, είχε πει πολλές φορές, ότι είχε στελέχη που είχαν εκπαιδευτεί στην Πολωνία και την ανατολική Ουκρανία, για το ενδεχόμενο εμφυλίου. Υπήρχε σχέδιο εισβολής στο Κοινοβούλιο. Δε θα το έκαναν φοιτητές, υπήρχαν ένοπλοι.

-- Η εφημερίδα New York Times αποκάλυψε το ρόλο πολλών «προσανατολισμένων στη Δύση» σιλοβίκι, ανθρώπων των υπηρεσιών ασφαλείας και του στρατού, που έδρασαν υπέρ της παράταξης Γιούσενκο. Θα δρούσαν σε ενδεχόμενο εμφυλίου. Θεωρείτε ότι ο κίνδυνος παραμένει;

-- Ναι. Εκτός των μυστικών υπηρεσιών, υπήρχαν δηλώσεις κυβερνητών που μιλούσαν για αυτονομία, για διαίρεση της χώρας. Οι τοποθετήσεις αυτές έχουν πάψει τώρα, αλλά ο κίνδυνος δεν έχει απομακρυνθεί εντελώς.

Οσον αφορά τις μυστικές υπηρεσίες. Ξέρουμε με βεβαιότητα ότι υπάρχουν στελέχη τους που εκπαιδεύτηκαν στις ΗΠΑ. Ο σημερινός υπουργός Αμυνας, ο κ. Γκριτσένκο, έχει σπουδάσει σε δύο αμερικανικά στρατιωτικά πανεπιστήμια. Είμαστε σίγουροι ότι αυτοί οι άνθρωποι συνεργάστηκαν με τους Αμερικανούς για να νικήσουν.

-- Ο Γιούσενκο υποσχέθηκε πριν τις εκλογές ότι θα αποσύρει τις ουκρανικές δυνάμεις από το Ιράκ. Νομίζετε ότι θα τιμήσει την υπόσχεσή του;

-- Προσπαθήσαμε να του το «θυμίσουμε». Το Δεκέμβρη και το Γενάρη, εμείς, εννοώ οι κομμουνιστές βουλευτές, θέσαμε το θέμα στη Βουλή. Και τις δύο φορές, η Βουλή υπερψήφισε την πρότασή μας να αποσυρθεί ο στρατός μας από το Ιράκ. Εχουμε προεδρικό σύστημα, και κατά το Σύνταγμά μας μόνο ο Πρόεδρος μπορεί να πάρει μια τέτοια απόφαση. Αλλά το Κοινοβούλιο είναι επίσης το νομοθετικό όργανο και αν τοποθετηθεί σε κάτι δύο φορές, ο Πρόεδρος υποχρεούται να αντιδράσει. Αλλά...

-- Υπήρχε μια συζήτηση στην πορεία των τελευταίων χρόνων για τη μετατροπή του σημερινού προεδρικού συστήματος σε κοινοβουλευτικό. Θα «ξεχαστεί» και αυτή;

-- Οχι. Κατ' αρχήν θα ήθελα να τονίσω ότι είναι κάτι που το είχαμε προτείνει, ως Κομμουνιστικό Κόμμα, από το 1999. Ζητούσαμε συνταγματική μεταρρύθμιση. Θέλαμε να περιοριστούν οι υπερεξουσίες του Προέδρου. Βλέπαμε τι συνέβαινε, βλέπαμε τι είδους ρόλο είχε και τι είδους άνθρωπος είναι ο Κούτσμα. Βλέπαμε τι συνέβαινε με τις ιδιωτικοποιήσεις, με την οικονομία, με την ασκούμενη πολιτική. Δυστυχώς, σε όλα αυτά τα 4-5 χρόνια, δεν μπορέσαμε να περάσει κάτι τέτοιο στη Βουλή.

Το είχαμε προτείνει και το 2003, μαζί με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Κρίναμε ότι ήταν προς το συμφέρον της χώρας. Ομως, δυστυχώς, ο κ. Γιούσενκο και η Κα Τιμόσενκα έκαναν ό,τι ήταν αναγκαίο, έριξαν και αρκετό χρήμα, ώστε να μην περάσει στο Κοινοβούλιο τέτοια απόφαση.

Το Δεκέμβρη η συζήτηση αυτή αναθερμάνθηκε, λόγω των ρηγμάτων εντός της παράταξής τους. Δεν ισχυρίζομαι ότι ξέρω τι γίνεται όσον αφορά αυτό. Ο Γιούσενκο, μετά την «εκλογή» του, έκανε κάποιες δηλώσεις εναντίον, η Τιμόσενκα, αν και ήταν η μεγαλύτερη πολέμιος της μεταρρύθμισης, τώρα που έγινε πρωθυπουργός θα ήθελε περισσότερη πολιτική ισχύ. Κατά τη γνώμη μου, ενδιαφέρεται.

-- Η πλευρά Γιούσενκο δε μοιάζει τόσο ενωμένη. Υπάρχουν διάφορα συμφέροντα πίσω από και μέσα στην παράταξή του. Πολλοί επιχειρηματίες που «κληρονόμησαν», υφάρπαξαν τον εθνικό πλούτο, άνθρωποι που έχουν σχέδια για το μέλλον που δε συμφωνούν κατ' ανάγκη. Ποιες είναι οι ισορροπίες;

-- Ο Γιούσενκο υπόσχεται διάφορα πράγματα. Καλύτερο βιοτικό επίπεδο στο λαό, ότι θα προσελκύσει ξένους επενδυτές, ότι θα οδηγήσει τη χώρα στην Ευρώπη, κ.ο.κ. Ωστόσο, όλο αυτό το σύμφυρμα ανθρώπων που ήταν σύμμαχοι του Κούτσμα ή πρώην στελέχη κυβερνήσεών του, προκαλεί ανησυχία σε πολλούς. Ο Γιούσενκο είχε υποσχεθεί ότι οι επιχειρηματίες, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, δε θα αναμειγνύονται πλέον στην πολιτική. Αλλά πέντε από τους περιφερειακούς κυβερνήτες είναι εντελώς εξαρτημένοι, συνδεδεμένοι με επιχειρηματίες. Η κατάσταση που επικρατούσε πριν συνεχίζεται, απλώς άλλαξε η ισορροπία της ισχύος. Θα δούμε πώς θα πάνε τα πράγματα, αλλά δεν αποκλείονται συγκρούσεις.

-- Η νέα κυβέρνηση θα συνεχίσει και θα εντείνει - είναι δεδομένο - την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, των μεταρρυθμίσεων προς μια οικονομία της αγοράς, ρίχνοντας κι άλλο το βιοτικό επίπεδο. Καταλαβαίνει ο λαός τι πρόκειται να συμβεί;

-- Ο λαός, δυστυχώς, δεν έχει καταλάβει ακόμη. Θα πρέπει να περάσουν μήνες ώσπου να αντιληφθεί ο λαός μας τι έγινε και στα χέρια ποιων βρίσκεται πια η εξουσία. Το κύριο λάθος, η βασική παρεξήγηση, οφείλεται στις πολιτικές που ακολούθησε ο Κούτσμα. Ο λαός νόμιζε ότι αν φύγει ο Κούτσμα, τα πράγματα θα βελτιωθούν. Το ποτήρι της λαϊκής οργής ξεχείλισε με την επιλογή του όσον αφορά το ποιος θα γινόταν ο επόμενος Πρόεδρος. Ο Γιανουκόβιτς. Ο άνθρωπος αυτός έχει εγκληματικό παρελθόν. Φυλακίστηκε δυο φορές. Υποστηριζόταν από τον Αχμέτοφ, έναν από τους ολιγάρχες της χώρας, και συνολικά τη βιομηχανία του μετάλλου και των ορυχείων. Ο λαός έγινε έξαλλος, δεν ήθελε ένα τέτοιο πρόσωπο στην εξουσία. Ο Γιούσενκο εκμεταλλεύτηκε στο μέγιστο βαθμό τη λαϊκή αγανάκτηση, ήταν μια μοναδική ευκαιρία για τον ίδιο και την παράταξή του.

-- Πώς αποτιμάτε τις συνέπειες των εξελίξεων για το κόμμα σας; Και τι θα πράξετε στο προσεχές διάστημα;

-- Θα ξέρετε ότι στη διάρκεια της κρίσης αυτής δεχτήκαμε βαριές κατηγορίες. Σε βάρος του ΚΚ διατυπώθηκε η αιχμή ότι «δεν είναι στο πλευρό του λαού». Εξηγήσαμε με σαφήνεια τις θέσεις μας, προσπαθήσαμε να κάνουμε σαφές ότι δεν μπορούσαμε να πάρουμε θέση υπέρ πολιτικών δυνάμεων που υποστηρίζονταν από ξένες δυνάμεις ή είχαν στην ηγεσία τους εγκληματίες. Ακόμη και οι πρώην σύμμαχοί μας, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, στήριξαν τη νικηφόρο παράταξη. Απέσπασαν σημαντικές θέσεις στην κυβέρνηση: το υπουργείο Εσωτερικών, το υπουργείο Γεωργίας. Ακόμη και το υπουργείο που είναι αρμόδιο για τις Ιδιωτικοποιήσεις. Και τουλάχιστον δύο πόστα σε θέσεις κυβερνητών. Επιβραβεύτηκαν για αυτή τους τη στάση.

Τι θα κάνουμε εμείς. Είχαμε μια συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής το Δεκέμβρη μετά από τις προεδρικές εκλογές. Θα δουλέψουμε στην κατεύθυνση δημιουργίας ενός ενωμένου μετώπου της αριστεράς. Θέλουμε να ενώσουμε όλες τις προοδευτικές δυνάμεις, ενόψει των επόμενων κοινοβουλευτικών εκλογών, το Μάρτη του 2006. Θα είναι μια πολύ σημαντική μάχη για εμάς και για όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Ξέρουμε ότι θα είναι σκληρή μάχη, και ξέρουμε ότι οι αντίπαλοί μας θα μετέλθουν όλων των μέσων, ότι θα αγοράσουν ψήφους. Πρέπει όμως να δώσουμε αυτή τη μάχη.