Στο όνομα της «ανταγωνιστικότητας», οι εργάτες πλέον καλούνται να δουλεύουν ολημερίς, μέχρι τελικής πτώσεως, και μετά να «κάααααθονται» και απλήρωτοι και σακατεμένοι

Το νομοσχέδιο που εισηγήθηκε ο υπουργός Εργασίας Π. Παναγιωτόπουλος, ως νόμος πλέον, βρίσκεται στη διάθεση των εργοδοτών, μαζί με τους «πράσινους» νόμους 2639/98 και 2874/2000, που θεσμοθέτησαν τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης, τα δουλεμπορικά γραφεία και τις ελαστικές μορφές απασχόλησης. Τυπικά, η ψήφιση του αντεργατικού νομοθετήματος έγινε με δύο ονομαστικές ψηφοφορίες, κατά τις οποίες 55 βουλευτές τάχθηκαν υπέρ και 46 κατά. Ομως, όπως έγινε ξεκάθαρο και από τη συζήτηση στη Βουλή, η αντίληψη της διευθέτησης του χρόνου εργασίας υπέρ των επιχειρηματικών κερδών έχει σαφώς ...ευρύτερη αποδοχή.

Η κυβέρνηση, κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ευθέως αποδέχτηκε την ένταξη του αντεργατικού νομοθετήματος στο πλαίσιο της γενικότερης στόχευσής της για αύξηση των κερδών του κεφαλαίου και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητάς του, μέσω της μείωσης του κόστους εργασίας και του περιορισμού των εργασιακών δικαιωμάτων. Χαρακτηριστική ήταν η αναφορά του υφυπουργού Εργασίας Γ. Γιακουμάτου, που υποστήριξε ότι το νομοσχέδιο προωθείται «για να έχουν όλοι οι πολίτες αυτού του τόπου την κοινωνική υπεραξία, το κοινωνικό μέρισμα που παράγει η οικονομική ανάπτυξη. Αυτές τις αρχές πρεσβεύει αυτό το νομοθέτημα, ένα νομοθέτημα που γίνεται συντονισμένα και με άλλα υπουργεία. Δεν είπαμε ότι φτάνει μόνο αυτό το νομοθέτημα για την ανάπτυξη, για την ανταγωνιστικότητα. Πάνω, όμως, σε αυτές τις αρχές κινούνται και άλλα υπουργεία».

Η επί της ουσίας συμφωνία της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ ότι είναι αναγκαία η «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας, θα βρίσκει σταθερά αντίπαλο στο δρόμο το μαχόμενο ταξικό εργατικό κίνημα

Οσον αφορά τον ΣΥΝ, ο πρόεδρός του, Αλ. Αλαβάνος, παρενέβη στη συζήτηση, δίνοντας παραδείγματα διαφορετικών προσεγγίσεων στο θέμα της ανάπτυξης, επικαλούμενος την πολιτική του πρωθυπουργού Ντε Βιλπέν στη Γαλλία. Παράλληλα, ο εισηγητής του ΣΥΝ, Γ. Δραγασάκης, άσκησε κριτική στην κυβέρνηση, σχετικά με το «τι είδους επιχειρηματικότητα» επιδιώκει να ενισχύσει, τονίζοντας την ανάγκη στήριξης της ανάπτυξης στην «έρευνα» και τις «νέες τεχνολογίες».

Η κυβερνητική και εργοδοτική επίθεση στα εργατικά δικαιώματα, που σ' αυτή τη φάση ολοκληρώθηκε με την ψήφιση, από τους βουλευτές της ΝΔ, του νομοθετικού εκτρώματος για την κατάργηση του 8ωρου, είχε και τα «καλά» της.

Παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες κυβερνητικών και «αντιπολιτευόμενων» να περιοριστεί το θέμα σε «τόσα πάνω, τόσα κάτω», η όλη δημόσια συζήτηση ανέδειξε τον πυρήνα της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης από το κεφάλαιο.

Η συζήτηση αναγκαστικά έγινε για το σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας, άνοιξε για το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, ξεδιπλώθηκαν επιχειρήματα που αφορούν στην ίδια την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, θίχτηκε ένα βασικό κεντρικό δίλημμα: Ποιος έχει ανάγκη ποιον, οι εκμεταλλευτές τους εργάτες, ή οι εργάτες τους εκμεταλλευτές;

Είτε το ήθελαν, είτε όχι η συζήτηση γύρισε εκεί όπου ξεκίνησε με την ανάλυση του Μαρξ για το Κεφάλαιο. Τον παρασιτικό του ρόλο, το αναγκαστικό της ανατροπής της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας. Οδήγησε στην έναρξη και πάλι της συζήτησης για το διαφορετικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας, προς την κατεύθυνση να γίνουν οι εργάτες ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και κύριοι του πλούτου που παράγεται με τη χρήση του δικού τους εμπορεύματος, της εργατικής δύναμης.

Το κεφάλαιο και η κυβέρνησή του (η σημερινή όπως και οι χτεσινές) γνωρίζουν πως αυτή είναι μια επικίνδυνη συζήτηση. Γιατί βάζει τα πράγματα με το κεφάλι πάνω και τα πόδια κάτω.

Οταν η συζήτηση αφορά στον πυρήνα του προβλήματος, την πηγή των δεινών, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για καραγκιοζιλίκια τύπου Παναγιωτόπουλου σε ρόλο «κόκκινου Πάνου» και Βενιζέλου σε ρόλο «συνταγματικού υπερασπιστή των δίκιων του εργάτη», σε ένα κοινωνικο - οικονομικό σύστημα, όπου το ίδιο το Σύνταγμα έχει κεντρικό και αδιατάραχτο άρθρο το ιερό και απαραβίαστο της ατομικής ιδιοκτησίας!

Σ' αυτήν, λοιπόν, την κρίσιμη για το αύριο των εργατών στιγμή, το ΚΚΕ λειτούργησε με πράξεις συγκεκριμένες, έτσι που να υπηρετείται στο ακέραιο η υπεράσπιση των εργατικών συμφερόντων: Το σύνολο των δυνάμεών του ξεχύθηκαν σε μια πανεξόρμηση που στο μέτρο του δυνατού της εποχής (κατακαλόκαιρο) επιδίωξε να αναδείξει τον πυρήνα της ανατροπής που επιχειρεί το κεφάλαιο (με την κυβερνητική συνδρομή), να δημιουργήσει βάσεις - πυρήνες αντίστασης για τις μεγάλες μάχες που αναγκαστικά πλέον βρίσκονται μπροστά.

Η ίδια η πολύωρη περιοδεία και συζήτηση με εργαζόμενους σε δύο βιομηχανικά συγκροτήματα, όπου - δεν είναι κρυφό - απουσιάζει παντελώς ακόμα κι αυτή η απλή, στοιχειώδης συνδικαλιστική οργάνωση, από την ίδια την Γενική Γραμματέα του Κόμματος, ήρθε για να σηματοδοτήσει αυτό που το ΚΚΕ διακήρυξε: «Διανύουμε μια περίοδο που χρειάζεται να γραφτεί το σύγχρονο έπος της εργατικής λαϊκής αντίστασης. Αν δε γίνει αυτό έρχονται κυριολεκτικά μαύρες μέρες».

Το ΚΚΕ διακήρυξε ταυτόχρονα την πεποίθησή του ότι «η δυσαρέσκεια που υπάρχει σήμερα θα μετατραπεί σε ένα ρωμαλέο ταξικό αγωνιστικό κίνημα, που όχι μόνο θα αποκρούσει τα επόμενα μέτρα, αλλά θα ανοίξει το δρόμο για μια διαφορετική πια οργάνωση της ελληνικής κοινωνίας».

Τα βήματα προς αυτόν ακριβώς το στόχο, το άνοιγμα του δρόμου για μια διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας, προσπαθούν να παρεμποδίσουν όλοι αυτοί που, ενώ καταργείται ο σταθερός ημερήσιος χρόνος εργασίας - μέγεθος εξαιρετικά κρίσιμο για να υπάρξει η ίδια η ζωή των εργατών την επομένη - θολώνουν τα νερά, περιορίζοντας την κουβέντα στο αν χάνει και πόσα από τις υπερωρίες ο εργαζόμενος. Υπαρκτό το πρόβλημα της πληρωμής των υπερωριών, αλλά εδώ καίγεται ο κόσμος. Κι ο κόσμος καίγεται όταν ακριβώς καταργείται ο σταθερός ημερήσιος χρόνος εργασίας!

Είναι κρίσιμο, κρισιμότατο, να γίνεται η συζήτηση ακριβώς γι' αυτό, για το σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας, ακουμπά - διαπερνά όλη την ιστορία του εργατικού κινήματος. Η παραβίασή του, η κατάργηση, γυρνά τα πράγματα στην εποχή, όπου ο κεφαλαιοκράτης πάει στην αγορά και αγοράζει την εργατική δύναμη όχι για 8 και 10 ώρες, αλλά για χρήση τόσο και όσο να πέσει κάτω και να ρημάξει ο εργάτης, γνωρίζοντας πως έχει ήδη διαθέσιμη μια ολόκληρη στρατιά εφέδρων εργατών, που θα πάρουν τη θέση αυτουνού που εξοντώθηκε στη διάρκεια μιας μέρας, δουλεύοντας χειρότερα απ' τα γαϊδούρια, ίσα για να αποκτήσει το ξεροκόμματο που θα του επέτρεπε να ξαναπάει αύριο για δουλιά.

Η «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας, αυτό το λάστιχο δηλαδή, όπου άλλοτε δουλεύεις 12 ώρες κι άλλοτε 4 κάνει μαντάρα τη ζωή του εργάτη, δεν την αποδιοργανώνει απλώς, την καταστρέφει. Και άμεσα (τσακίζει κόκαλα το 10ωρο - 12ωρο) και έμμεσα, αφού η αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης δεν εξαρτάται μόνο από το πόσο ψωμί θα φάει κι αν θα κοιμηθεί 8 ώρες, αλλά κι από μια σειρά άλλους παράγοντες που έχουν σχέση με αυτό που έχουμε συνηθίσει να ονομάζουμε «δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου».

Εκεί θέλουν να γυρίσουν τα πράγματα: Να έχουν την εργατική δύναμη διαθέσιμη τις περισσότερο δυνατόν ώρες στη διάρκεια μιας μέρας και μετά «γαία πυρί μειχθήτω». Και να την πληρώνουν γι' αυτό με τόσα όσα ακριβώς ο εργάτης έχει κουράγιο - τολμά να ζητήσει, εκτιμώντας πόσο ψωμί του χρειάζεται, για να σηκωθεί την επαύριο στα πόδια του, ένας νεκροζώντανος μόνο και τίποτα άλλο.

Το μέγεθος του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας είναι θεμελιακό: Με βάση αυτό μετριέται ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης. Στη βάση αυτού του μεγέθους, ο εργάτης πρέπει να καθορίζει - παίρνοντας υπόψη το σύνολο των αναγκών αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης - την τιμή πώλησης της δικής του εργατικής δύναμης. Με βάση αυτό μπορεί να συγκρίνει το μισθό του με το υπερπροϊόν που παράγει και μέσα από αυτό να κατανοήσει το μέγεθος της κλοπής, να ξανοίξει ο νους του σε άλλες σκέψεις που αφορούν στο να γίνει ο ίδιος ιδιοκτήτης και των μέσων παραγωγής που από τα δικά του χέρια παράγονται, και της απλήρωτης δουλιάς του που καταλήγει πλούτος στα σεντούκια των αφεντικών.

Το σπάσιμο του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας οδηγεί στο ωρομίσθιο. Οπου ο καπιταλιστής επικαλείται ότι είναι δίκαιο να πληρώνει έργο ανά ώρα και όχι κάλυψη των αναγκών αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Ομως, η εργατική δύναμη δεν αναπαράγεται με την ώρα, όπως δεν αναπαράγεται με το χρόνο. Ο,τι σακατέψεις σε 72 ώρες δουλιάς δεν αναπαράγεται σε άλλες 72 ώρες ξεκούρασης. Ο κύκλος της αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης είναι ημερήσιος. Και μόνο!

Η συζήτηση για τη διευθέτηση, θέτοντας θέμα πώς οι εργάτες θα συμβάλουν στην παραγωγή περισσότερου πλούτου, ώστε να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικά τα αφεντικά μεταξύ τους, ανοίγει αναγκαστικά τη συζήτηση και για το θέμα της ιδιοκτησίας: Γιατί να συμβάλει ο εργάτης στην αύξηση των κερδών του αφεντικού του και όχι στην αύξηση της τιμής πώλησης της εργατικής του δύναμης; Γιατί, λένε, δεν μπορεί να υπάρχει εργάτης χωρίς τον ιδιοκτήτη. Ιστορικά δεν πατάει πουθενά! Αντίθετα, κανένας ιδιοκτήτης δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς τους εργάτες. Χωρίς την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης.

Η νομοθέτηση της κατάργησης του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας θα οδηγήσει σε μια νέα αντιπαράθεση και στο εσωτερικό του συνδικαλιστικού κινήματος:

Οι εργατοπατέρες άρχισαν ήδη να μιλάνε για το πόσο θα πληρωθεί η υπερωρία. Εντάσσουν σ' αυτήν την κατεύθυνση και το αίτημα για μείωση των ωρών εργασίας. Δε ζητάνε μείωση των ωρών τελεία και παύλα. Οχι, ζητάνε μείωση των ωρών, για τις οποίες πληρώνεται ένας μισθός, ώστε να προκύπτουν περισσότερες πληρωμένες υπερωρίες. Αυτό το αίτημα αποδέχεται την καταστροφή της εργατικής δύναμης αρκεί αυτή να πληρώνεται. Ομως, η καταστραμμένη εργατική δύναμη δεν αναπληρώνεται!

Αντίθετα το αίτημα: 7ωρο, 5ήμερο, 35ωρο αναδεικνύεται πλέον σε εξαιρετικά επιθετικό στόχο. Η εργατική τάξη διεκδικεί να δουλεύει λιγότερο και γνωρίζει ότι σήμερα με την αλματώδη άνοδο της τεχνικής σε λιγότερο χρόνο παράγει περισσότερα. Ζητά να δουλεύει λιγότερο, γιατί χρειάζεται περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να αναπτύξει κι άλλες πλευρές της ζωής της εκτός από αυτήν του παραγωγού πλούτου.

Εδώ θα μπαίνει διαρκώς τρικλοποδιά η «ανταγωνιστικότητα».

Οι εργάτες πρέπει να πετάξουν στα σκουπίδια καθετί που τους καλεί να σκεφτούν την ανταγωνιστικότητα. Πρέπει να πάρουν με τις πέτρες καθέναν που τους λέει πως ο εργάτης πρέπει να νοιάζεται για την ανταγωνιστικότητα. Είναι άλλο πράγμα η παραγωγικότητα της εργασίας, η αύξησή της μέσα από την ενσωμάτωση της τεχνικής, έτσι που να επιτρέπει στον εργάτη να παράγει περισσότερα, με λιγότερο κόπο και να έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να αναπτύξει και όλες τις άλλες δυνατότητές του εκτός από τη μία και μοναδική του παραγωγού υπεραξίας. Αλλά σε μια τέτοια κατεύθυνση, αύξηση της παραγωγικότητας προϋποθέτει άλλο τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας. Με τον καπιταλιστή διαχειριστή της εργατικής δύναμης και η αύξηση της παραγωγικότητας είναι ενάντια στα συμφέροντα του εργάτη. Αντιγυρίζουμε, λοιπόν, το «Γαία πυρί μειχθήτω», ναι, αν αυτό αφορά την καταστροφή της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας, την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, για να πάρουν τη θέση τους η κοινωνία των παραγωγών του πλούτου, η λαϊκή οικονομία και εξουσία, ο σοσιαλισμός.

Η συζήτηση για το εργασιακό άνοιξε όλη τη βεντάλια. Στο χέρι μας είναι να παραμείνει ανοιχτή. Η αποχώρηση του ΚΚΕ από τη συζήτηση στη Βουλή δεν είχε μόνο συμβολικό χαρακτήρα. Είναι έμπρακτη άρνηση να νομιμοποιηθεί με κάθε τρόπο το νομοθετικό έκτρωμα που φέρει και κοινοβουλευτικό μανδύα. Είναι ανοιχτό κάλεσμα στην πράξη να μη βρει καμιά νομιμοποίηση αυτή η απόφαση της Βουλής. Και σ' αυτή την κατεύθυνση οι κομμουνιστές έχουν ήδη δεσμευτεί ότι προσανατολίζουν όλη τη δράση τους.