Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια έντονη πολιτική, αλλά και διπλωματική δραστηριότητα στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Δεν είχαμε μόνο τις ψευτο-«επαναστάσεις», αλλά και την απόφαση της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης (5/7/2005), με την οποία ζητιέται η αποχώρηση των αμερικανονατοϊκών στρατευμάτων από τις χώρες της Κεντρικής Ασίας. Ακολούθησαν μια σειρά εξελίξεων, δηλώσεων και διπλωματικών επισκέψεων, που ανέδειξαν έντονα τη σύγκρουση των συμφερόντων στην περιοχή, κυρίως αυτή τη φορά ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα.

Σε άρθρο της στις 13 Ιούνη η εφημερίδα «Ζενμίν Ζιμπάο», όργανο του ΚΚ Κίνας, αναφέρθηκε στην προαναφερόμενη απόφαση της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ), όπου να θυμίσουμε συμμετέχουν: Κίνα, Ρωσία, Καζαχστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν (ενώ ως παρατηρητές παραβρίσκονταν στην τελευταία συνεδρίαση οι: Μογγολία, Ιράν, Πακιστάν και Ινδία). Οπως σημειώνει η εφημερίδα, «η Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ) όχι μόνο επίσημα έστειλε σινιάλο προς τον αντιτρομοκρατικό συνασπισμό με επικεφαλής τις ΗΠΑ, αλλά και εξέφρασε τη σταθερή της αποφασιστικότητα να αναλάβει η ίδια την ευθύνη για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Κεντρική Ασία».

Η εφημερίδα προσθέτει πως μετά το φθινόπωρο του 2001 οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν το αεροδρόμιο «Χαναντάμπ» στο Ουζμπεκιστάν και το πολιτικό αεροδρόμιο «Μανάς» στο Κιργιστάν, για τις επιχειρήσεις τους στο Αφγανιστάν. Επίσης και το Τατζικιστάν είχε δώσει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το αεροδρόμιο στο Κουλιάμπ. Κι αυτό γιατί από το Αφγανιστάν εφορμούσαν ισλαμιστικές ένοπλες ομάδες που δρούσαν στο έδαφος αυτών των χωρών.

«Ομως τώρα οι μεγάλες αντιτρομοκρατικές πολεμικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν έχουν βασικά ολοκληρωθεί, η εσωτερική κατάσταση σταθεροποιείται. Από την άποψη αυτή των στρατιωτικών επιχειρήσεων ήδη δεν υπάρχει πλέον η αναγκαιότητα παραμονής των ξένων στρατιωτικών τμημάτων του αντιτρομοκρατικού συνασπισμού στην Κεντρική Ασία. Ομως τα αμερικανικά στρατεύματα δε δείχνουν κάποια διάθεση επιστροφής στα σπίτια τους, αλλά το αντίθετο, αφού είναι έκδηλο ότι ενδιαφέρονται να μείνουν εκεί σε μόνιμη βάση. Οι ενέργειες αυτές των ΗΠΑ κάνουν να συλλογιστούμε πως τα αμερικανικά στρατεύματα, που δεν επιθυμούν να αποχωρήσουν από την Κεντρική Ασία, έχουν καθορισμένο στόχο», σημειώνει η κινεζική εφημερίδα και συνεχίζει: «Η Κεντρική Ασία, είναι οι εσωτερικές περιοχές της Ασίας, που ενώνουν την Ευρώπη με την Ασία. Είναι μια περιοχή πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο κι έχει εξαιρετική στρατιωτική σημασία. Οι ΗΠΑ επωφελούμενες από την αντιτρομοκρατική επιχείρηση έφτασαν ως εδώ. Μπορούν άραγε εύκολα να παραιτηθούν από αυτήν; Οι ΗΠΑ, επιδιώκοντας τη μακρόχρονη παραμονή τους στην Κεντρική Ασία, έχουν στόχο τους την ολόπλευρη διεύρυνσης της πολιτικής και οικονομικής επιρροής τους, την ανάληψη της κατάστασης υπό τον έλεγχό τους. Ορισμένοι επιστήμονες της σφαίρας της γεωπολιτικής εδώ και καιρό υπέδειξαν πως η Κεντρική Ασία είναι "μια ιδιόμορφη καρδιά του πλανήτη". Η εγκαθίδρυση των αμερικανικών στρατευμάτων σ' αυτήν την περιοχή είναι φανερό ότι αποσκοπεί στον περιορισμό του στρατηγικού χώρου των άλλων μεγάλων κρατών. Με το πρόσχημα του αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία γίνεται φανερή η προσπάθεια των ΗΠΑ για παγκόσμια κυριαρχία. Το τελευταίο διάστημα στην Κεντρική Ασία υπήρξαν πολιτικές αναταράξεις, στις οποίες φανερά εκδηλώθηκε ο ρόλος των ΗΠΑ. Αυτό σε μεγάλο βαθμό οδήγησε τις χώρες της περιοχής να δείξουν επαγρύπνηση απέναντι στη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ».

Τέλος, η εφημερίδα σημειώνει πως οι χώρες της περιοχής, μέσω της ΟΣΣ έχουν «καλέσει τις ΗΠΑ να διαμορφώσουν το γρηγορότερο ένα χρονοδιάγραμμα απομάκρυνσης των στρατιωτικών τους βάσεων από την Κεντρική Ασία. Κι η θέση τους αυτή θα πρέπει να γίνει σεβαστή».

Στις 19/7 δόθηκε στη δημοσιότητα εισήγηση του αμερικανικού Πενταγώνου προς το Κογκρέσο των ΗΠΑ, σχετικά με την κατάσταση των Ενόπλων Δυνάμεων της Κίνας. Στο 45σέλιδο κείμενο υπάρχει το συμπέρασμα πως εξαιτίας του εκσυγχρονισμού του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας «άρχισε να κλονίζεται η περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων». Τονίζεται πως η Κίνα μπορεί να επιχειρήσει στρατιωτική επιχείρηση για την επανένωση με την Ταϊβάν, ενώ προστίθεται: «Ορισμένα στρατιωτικοστρατηγικά σχέδια της Κίνας βλέπουν πολύ μακρύτερα από την Ταϊβάν». Το αμερικανικό Πεντάγωνο στους υπολογισμούς του ισχυρίζεται πως η ΛΔ της Κίνας κρύβει τις πραγματικές ετήσιες στρατιωτικές δαπάνες, που δεν είναι 29,9 δισεκατομμύρια δολάρια, όπως προβλέπεται από τον επίσημο προϋπολογισμό της χώρας, αλλά 50-70 ή και ίσως 90 δισεκατομμύρια δολάρια. «Το 2005 ο αμυντικός τομέας της Κίνας θα λάβει έως και 90 δισεκατομμύρια δολάρια, κάτι που θα τον τοποθετήσει στην τρίτη θέση στον κόσμο, στις δαπάνες για την άμυνα, μετά τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, μάλιστα λαμβάνοντας την πρώτη θέση σ' αυτόν τον τομέα στην Ασία», σημειώνεται στην εισήγηση του Πενταγώνου.

Οπως τονίζεται σε άρθρο στο ρωσικό δικτυακό τόπο «strana.ru», η εξέλιξη αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ένα περίπου εξάμηνο στη λήψη αμερικανικών μέτρων ενάντια σε ξένες εταιρίες που πουλούν στην Κίνα όπλα ή τεχνολογικό εξοπλισμό, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για ειρηνική όσο και για στρατιωτική χρήση. Το αμερικανικό Κογκρέσο έχει ήδη ζητήσει από τον Τζ. Μπους να εξετάσει τη λήψη μέτρων ενάντια σε εταιρίες που προέρχονται από Γαλλία, Τσεχία, Ισραήλ και άλλες χώρες και δραστηριοποιούνται στην Κίνα, όμως ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων της Κίνας είναι τα τελευταία χρόνια η Ρωσία, με ετήσιες παραγγελίες άνω των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Εκτός όμως από την εισήγηση του Πενταγώνου υπήρξε τις ίδιες μέρες και ανακοίνωση Αμερικανών γερουσιαστών, με την οποία κατηγορούνταν Κίνα και Ρωσία, πως αυτές επέβαλαν τη συγκεκριμένη απόφαση της ΟΣΣ, με στόχο «να εκδιώξουν από την Κεντρική Ασία τα στρατεύματα της αντιτρομοκρατικής συμμαχίας».

Η εισήγηση του αμερικανικού Πενταγώνου προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Πεκίνου. Ο υφυπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Γιαν Τζέτσι, εκ μέρους της κινεζικής κυβέρνησης κάλεσε τον Αμερικανό πρέσβη για να διαμαρτυρηθεί για το περιεχόμενο της παραπάνω εισήγησης, που το χαρακτήρισε ως «χοντροκομμένη επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της ΛΔ της Κίνας και με στόχο να σπαρθεί διχόνοια ανάμεσα στην Κίνα και σε άλλες χώρες».

Οπως σημείωσε ο Κινέζος διπλωμάτης, η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών της Κίνας το 2005 συνδέεται με την ανάγκη καλυτέρευσης των συνθηκών ζωής στον κινεζικό στρατό και την αύξηση της αμυντικής ικανότητας. Μάλιστα σημείωσε πως οι αμυντικές δαπάνες της Κίνας ακόμη παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με άλλες χώρες, αναφέροντας ενδεικτικά πως οι ΗΠΑ ξοδεύουν 17,8 φορές περισσότερα για τις στρατιωτικές δαπάνες τους απ' ό,τι η Κίνα. Μάλιστα οι κατά κεφαλήν στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ είναι κατά 77 φορές υψηλότερες σε σχέση με αυτές της Κίνας.

Μια άλλη διάσταση στην αντιπαράθεση αυτή έδωσε, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο «ΡΙΑ-ΝΟΒΟΣΤΙ», ο στρατηγός Τζου Τσενχού, κοσμήτορας της σχολής στρατιωτικών ερευνών του Πανεπιστημίου Εθνικής Αμυνας του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας, ο οποίος δήλωσε πως «εάν οι ΗΠΑ καταφέρουν χτύπημα στο έδαφος της Κίνας, ή ξεκινήσουν απόβαση σε κινεζικό έδαφος, τότε, πιστεύω πως η Κίνα είναι έτοιμη να απαντήσει με πυρηνικό χτύπημα». Μάλιστα διευκρίνισε πως με την έννοια «κινεζικό έδαφος» θεωρεί όχι μόνο το έδαφος της ΛΔ της Κίνας, αλλά και τα στρατιωτικά πλοία και αεροπλάνα της χώρας του τα οποία θα μπορούσαν να πάρουν μέρος «σε στρατιωτική επιχείρηση για την επανένωση της Κίνας με την Ταϊβάν».

Ο ίδιος σημείωσε ότι η Κίνα σε περίπτωση σύγκρουσης με τις ΗΠΑ θα αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά όπλα της, τα οποία είναι σε θέση να καταστρέψουν από 100 έως 200 αμερικανικές πόλεις. «Η λογική του πολέμου δείχνει πως η αδύνατη πλευρά χρησιμοποιεί όλα τα δυνατά μέσα για την υπεράσπισή της. Εάν δε χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα, τότε θα ηττηθούμε. Η ΛΔ της Κίνας δεν έχει τις δυνάμεις για να αντιπαλέψει τις ΗΠΑ με συμβατικά όπλα, για αυτό και θα εξαναγκαστεί να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά», σημείωσε ο Κινέζος στρατηγός.

Ταυτόχρονα ο ίδιος πρόσθεσε πως δεν έχει νόημα για τη ΛΔ της Κίνας να ξεκινήσει έναν εξοπλιστικό «αγώνα δρόμου» με τις ΗΠΑ. «Είδαμε την εμπειρία της ΕΣΣΔ, που διαλύθηκε σε μεγάλο βαθμός εξαιτίας αυτού του κυνηγητού των εξοπλισμών και η Κίνα σήμερα δεν είναι οικονομικά ισχυρότερη απ' ό,τι ήταν η Σοβιετική Ενωση». Ο Κινέζος στρατιωτικός πρόσθεσε πως ναι μεν η χώρα του έχει επίσημα απορρίψει το πρώτο πυρηνικό χτύπημα, αλλά «αυτό αφορά πρώτα απ' όλα τις χώρες που δεν είναι πυρηνικές δυνάμεις».

Τέλος, ο Τζου Τσενχού, αφού σημείωσε πως εκφράζει την «προσωπική του γνώμη», πρόσθεσε πως ένας τέτοιος πόλεμος θα είναι ιδιαίτερα καταστρεπτικός και θα αποτελούσε μια αληθινή τρέλα.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας, με ανακοίνωση εκπροσώπου του, Σεν Γκοφάν, σημείωσε ότι τα παραπάνω αποτελούν προσωπική γνώμη του Κινέζου στρατηγού και δεν απηχούν τις επίσημες θέσεις της ΛΔ της Κίνας. «Καταρχήν ελπίζουμε πως θα υπάρξει ειρηνική ενοποίηση της Ταϊβάν με την Κίνα, και καταβάλλουμε όλες τις δυνατές προσπάθειες γι' αυτό» είπε ο Σεν Γκοφάν και υπενθύμισε πως και οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της ειρηνικής διευθέτησης του ζητήματος και κατά της ανεξαρτητοποίησης της Ταϊβάν. «Ελπίζουμε πως η Αμερική και στο μέλλον θα διατηρήσει αυτή τη θέση. Δε θα θέλαμε καθόλου να εξετάσουμε σενάρια πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας», σημείωσε ο Κινέζος διπλωμάτης.

Οι εξηγήσεις του Κινεζικού ΥΠΕΞ δεν ικανοποίησαν αυτή τη φορά τις ΗΠΑ, που με ανακοίνωσή του το Κογκρέσο ζήτησε από την Κίνα «να απομακρύνει τον στρατηγό Τζου Τσενχού από τα καθήκοντά του».

Οι ΗΠΑ δεν περίμεναν βέβαια την έναρξη του νέου γύρου του αμερικανοκινεζικού «στρατηγικού διαλόγου», που θα ξεκινήσει την 1^η Αυγούστου στο Πεκίνο (όπου θα εξεταστούν ζητήματα οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας των δύο χωρών), αλλά με ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών Ντ. Ράμσφελντ (25-26/7/2005) σε Κιργιζία και Τατζικιστάν, προσπάθησαν να διασφαλίσουν τις βάσεις τους στην περιοχή. Ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας απέσπασε δηλώσεις παραγόντων των δύο χωρών, για την παραμονή των βάσεων, υποσχόμενος, βέβαια, γερά οικονομικά ανταλλάγματα.

Οπως γράφει στη ρωσική εφημερίδα «Γκαζέτα» ο Α. Μαρκαριάν, διευθυντής του Κέντρου Πολιτικών Τεχνολογιών: «Οι κεντροασιατικές χώρες είναι εξαναγκασμένες να μανουβράρουν, ώστε από τη μια να μη χάσουν την εύνοια και την οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ κι από την άλλη να μη μαλώσουν με τη Ρωσία και την Κίνα, που δεν ενδιαφέρονται για την αμερικανική παρουσία στα σύνορά τους. Ετσι ζητώντας ανοιχτά την απομάκρυνση των αμερικανικών βάσεων, θα προσπαθούν να διατηρήσουν το συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων».

Ενα συσχετισμό δυνάμεων που, πρέπει να σημειώσουμε, συνεχώς μεταβάλλεται στη συγκεκριμένη περιοχή, εξαιτίας της πολύμορφης επέμβασης στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας, που έχει μεταβληθεί σε ένα ακόμη σύγχρονο «μήλον της έριδος». Οι διεργασίες για την κατάκτησή του «τρέχουν» με μεγάλη ταχύτητα και στη «μάχη» προετοιμάζονται όλα τα μέσα, όπως αποκαλύπτει και ο σχεδιασμός (για πρώτη φορά στην ιστορία) κοινών κινεζορωσικών στρατιωτικών γυμνασίων στα μέσα Αυγούστου, τμήμα των οποίων θα διεξαχθεί στη Ρωσία κι ένα άλλο τμήμα στην Κίνα.

Κι όλα δείχνουν ότι ο ανταγωνισμός για την επικράτηση σ' αυτήν τη στρατηγικής σημασίας και πλούσια σε υπέδαφος περιοχή, θα οξυνθεί ακόμη περισσότερο το επόμενο διάστημα.