Μια αντιπροσωπευτική εικόνα των τεχνολογικών επιτευγμάτων των αρχαίων Ελλήνων προσφέρει η ενδιαφέρουσα έκθεση «Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία» που φιλοξενείται (έως 21/8) στο Πολιτιστικό Κέντρο του όρμου Κορθίου στην Ανδρο. Περιλαμβάνει ομοιώματα διαφόρων οργάνων, πολεμικών μηχανών, εργαλείων και άλλων αντικειμένων που αφορούν στο βίο και τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων αλλά και των Βυζαντινών. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, προβάλλονται ταινίες αρχαιολογικού περιεχομένου, ενώ θα πραγματοποιηθούν και ομιλίες σχετικές με την αρχαία ελληνική τεχνολογία.

Από το πρόγραμμα των προβολών σημειώνουμε: «Τα μυστήρια των Αρχαίων - H Δαγκάνα» (31/7), «Ναυσιπλοΐα» (1/8, σκηνοθεσία Μέμη Σπυράτου). «Γιάννης Καραμήτρος, o άνθρωπος που μιλάει με τη γη» (2/8, σκηνοθεσία Τάκης Χατζόπουλος). «Κατασκευάζοντας το αδύνατον - H ρωμαϊκή πολεμική μηχανή» (3/8). «Τα έργα στην Αθηναϊκή Ακρόπολη - οι άνθρωποι και τα μνημεία» (5/8, σκηνοθεσία Σωκράτης Μαυρομμάτης). «Αγέλαστος Πέτρα» (6/8, σκηνοθεσία Φίλιππος Κουτσαφτής) κ.ά. Από τις ομιλίες σημειώνουμε: Διονύσης Κριάρης («H μέτρηση του χρόνου στην αρχαία Ελλάδα - Ηλιακά Ρολόγια», 14/8). Χρήστος Δ. Λάζος («Παιδικά παιχνίδια στην αρχαία Ελλάδα», 16/8). Γ. Βαρουφάκης («O έλεγχος της γνησιότητας των αργυρών αττικών νομισμάτων τον 4ο π.X. αιώνα», 20/8) κ.ά.

• «Το Αιγαίο των νομισμάτων» είναι ο τίτλος της έκθεσης, που παρουσιάζεται (έως 2/10), στο Λαογραφικό Μουσείο Κύμης. Περιλαμβάνει 96 αρχαία νομίσματα από τα νησιά του Αιγαίου και 25 αρχαιολογικά αντικείμενα. Τα νομίσματα, από ήλεκτρον, άργυρο και χαλκό, χρονολογούνται από τον 6ο έως τον 1ο αι. π.X. και προβάλλουν τη νομισματική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε στο Αιγαίο. Στο σύνολό τους είναι φιλοτεχνημένα με ιδιαίτερη ευαισθησία από άγνωστο αρχαίο χαράκτη. Τα υπόλοιπα εκθέματα (σφραγίδες αμφορέων, όστρακα αγγείων, ασκοί, πινάκια, αμφορέας, ειδώλιο, λύχνοι) επιλέχθηκαν, γιατί, λόγω της εικονογραφικής τους συνάφειας, καθιστούν ευκολότερη για το κοινό τη σύνδεση των νομισμάτων με την τοπική κοινωνία που τα παρήγαγε.

Μεταξύ των εκθεμάτων ξεχωρίζουν: Ο στατήρας της Αίγινας, η «χελώνα», το πρώτο νόμισμα που, λόγω της ευρύτατης διάδοσής του στον ελλαδικό χώρο, χαρακτηρίστηκε ως «διεθνές» για την εποχή του. Το αρχαϊκό δίδραχμον της Ερέτριας, στο οποίο απεικονίζονται αγελάδα και χταπόδι, αλλά και ο αργυρός στατήρας της κρητικής πόλης Γόρτυνας, με τον μύθο της αρπαγής της Ευρώπης να εκτυλίσσεται στις δύο όψεις του. Ξεχωριστό δείγμα κλασικής τέχνης αποτελεί το τετράδραχμον της Ρόδου, με την εξαιρετική, για τα καλλιτεχνικά πρότυπα της εποχής, κατά μέτωπον απεικόνιση της κεφαλής του Ηλιου και το ρόδον. Ιδιαίτερη θέση κατέχει, επίσης, ο «θησαυρός» της Χίου του 480 π.X., ένα κλειστό σύνολο δέκα αργυρών νομισμάτων που βρέθηκε το 1919. Την έκθεση επιμελήθηκε η αρχαιολόγος - νομισματολόγος Ηώ Τσούρτη (Νομισματικό Μουσείο), ενώ τα έντυπα που τη συνοδεύουν επιμελήθηκε ο χαράκτης και ζωγράφος Γιώργης Βαρλάμος, που παρουσίασε πριν από δύο χρόνια στο ίδιο Μουσείο έκθεση έργων χαρακτικής του.

Το διπλό CD ξεκινά με ένα μυρολόι (από το ομηρικό «μύρομαι») «Ποια σκύλα μάνα το 'λεγε» από τον Λ. Χαλκιά και κλείνει επίσης μ' ένα μυρολόι της μάνας δοσμένο με το συγκλονιστικό σόλο κλαρίνο του Τάσου Χαλκιά (ανέκδοτο, Αρχείο ΚΕΜ Χαλκιάς). Οπως αναφέρεται στο πλούσιο σε πληροφορίες και ιδιαίτερα κατατοπιστικό για τον ακροατή ένθετο του άλμπουμ, «από τα πολύ παλιά χρόνια και μέχρι τις μέρες μας το γλέντι που θα γινόταν με την οποιαδήποτε ευκαιρία στην Ηπειρο άρχιζε με μυρολόι, είτε οργανικό είτε τραγουδιστό! Το γεγονός αυτό σε πρώτη ματιά, για άλλους φαίνεται ακατανόητο, έχει όμως την εξήγησή του: ο Ηπειρώτης, χιλιοπονεμένος και συναισθηματικός, έχει πολύ δυνατούς δεσμούς με όλο τον κύκλο των συγγενών και των φίλων του. Το γλέντι είναι η ώρα που η πικραμένη ψυχή του χαίρεται. Στην ευτυχισμένη λοιπόν τούτη στιγμή της ζωής του θα ήθελε να παρακάθονται στην πανηγυριώτικη τάβλα του (τραπέζι) και όλα εκείνα τα αγαπημένα του πρόσωπα που λείπουν, για να χαρούν κι αυτά μαζί του. Αυτοί όμως λείπουν, ή μακριά στην έρμη ξενιτιά, ή έχουν φύγει από τη ζωή. Μην μπορώντας λοιπόν να κάνει τίποτ' άλλο, τους φέρνει κοντά του με μια ευλαβική θύμηση: το πρώτο τραγούδι που θα παίξει η κομπανία, η ζυγιά, για ν' αρχίσει το γλέντι, είναι αφιερωμένο σ' αυτούς. Κι αυτό είναι πάντοτε ένα μυρολόι...». Ανάμεσα λοιπόν σε αυτά τα δύο μοιρολόγια υπάρχουν τριάντα πέντε ακόμα υπέροχα κομμάτια (ιστορικά, της ξενιτιάς, αλληγορικά, του γάμου, ερωτικά, Γιαννιώτικα κ.ά.) - ψηφίδες του μουσικού πολιτισμού της Ηπείρου.

«Ο δίσκος» λέει ο Λ. Χαλκιάς «είναι ουσιαστικά μια οφειλή προς την οικογένειά μου και γενικά προς την Ηπειρο, τη γενέτειρα γη. Το χρωστούσα. Περιλαμβάνει τραγούδια, που τα έχω από τους δικούς μου, αυτοί μου τα μεταλαμπάδευσαν. Τα αγαπώ, τα λατρεύω και νομίζω ότι ήρθε η ώρα να τα εκφράσω. Γιατί η προσπάθειά μας και η αγωνία μας είναι να μην μπουν στα μουσεία. Στο μόνο "μουσείο" που πρέπει να μπει η παράδοσή μας είναι το μουσείο της μνήμης του καθενός μας. Εκεί να μείνει, για να μπορέσουμε να την αναμεταδώσουμε και στις καινούριες γενιές. Ο δίσκος περιλαμβάνει καταπληκτικά παραδοσιακά τραγούδια, ξεχασμένα τα περισσότερα, αλλά τόσο δυνατά που λειτούργησαν στις προηγούμενες γενιές σε πολύ μεγάλο βαθμό και "έγραψαν" στις ψυχές των ανθρώπων. Είναι τραγούδια από όλη την Ηπειρο. Για πρώτη φορά γίνεται μια τέτοια συλλογή παραδοσιακού υλικού, που πιάνει όλη την Ηπειρο, από βορρά μέχρι νότο και από ανατολή μέχρι δύση. Η Ηπειρος κάθε 50 - 60 χιλιόμετρα έχει δικό της μουσικό ιδίωμα... Πέραν αυτών υπάρχουν γιαννιώτικες καντάδες, που κάποτε τις έλεγαν και Αληπασαλίδικα τραγούδια, επειδή κορυφώθηκαν την εποχή του Αλή Πασά, ο οποίος έφερνε στα Γιάννενα τους καλύτερους Τούρκους καλλιτέχνες. Αυτό επηρέασε τους Ηπειρώτες μουσικούς, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν αυτές οι πανέμορφες καντάδες, που έχουν τελείως άλλο χαρακτήρα. Δε στηρίζονται πάνω στην πενταφθογγική ηπειρώτικη μουσική, αλλά καθαρά στη βυζαντινή. Στην ηχογράφηση είχα την τύχη να έχω τρεις από τους καλύτερους μουσικούς στο κλαρίνο, τους Σταύρο Καψάλη, Γιώργο Κωτσίνη και Αλέξανδρο Αρκαδόπουλο. Επίσης στα γιαννιώτικα τραγούδια είχα την τιμή να συνεργαστώ με τον Λευτέρη Ζέρβα, έναν από τους κορυφαίους μουσικούς μας, τον Θωμά Κωνσταντίνου, αλλά και όλα τα παιδιά που εκτός από το ότι ήρθαν και έπαιξαν, μου συμπαραστάθηκαν και βοήθησαν. Αυτά τα τραγούδια ακούγονται για πρώτη φορά με τέτοια όργανα. Τα γιαννιώτικα έχουν ούτια, σαντούρια, διαχέεται ένας διαβαλκανικός ήχος. Εξάλλου τα Βαλκάνια ήταν μια χοάνη, όπου δημιουργήθηκαν αυτά τα ακούσματα».

Αναφερόμενος στην ανταπόκριση του κοινού ο Λ. Χαλκιάς λέει: «Οταν παρουσίασα το δίσκο στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων άρχισε ο κόσμος κι έκλαιγε. Αυτό είναι συναρπαστικό. Θέλω να κάνω τον κόσμο να ακούσει αυτά τα τραγούδια. Δεν είναι υλικό μόνο για να χορεύουμε. Παραθέτουμε τους στίχους των τραγουδιών για να καταλαβαίνει ο ακροατής τι λέει το καθένα απ' αυτά. Για τον ίδιο λόγο δίνουμε και το πληροφοριακό υλικό, που αναφέρεται στο πότε και γιατί δημιουργήθηκαν αυτά τα τραγούδια, κάτω από ποιες συνθήκες τα έγραψαν. Ετσι ώστε να έχει ολοκληρωμένη εικόνα αυτός που τα ακούει. Προσπάθησα να συγκεντρώσω όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούσα και το κυριότερο απ' όλα ξανάβαλα τα τραγούδια στη θέση τους. Γιατί υπάρχουν καλλιτέχνες που τραγουδάνε άλλα αντί άλλων με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η έννοια του λόγου. Είναι μια δουλιά με πολύ μεράκι, πολύ αγάπη. Θεωρώ ότι έβαλα σ' αυτήν τον καλύτερό μου εαυτό».

Σχολιάζοντας το σημερινό σκηνικό της ισοπέδωσης, όπου κυριαρχεί το εφήμερο, το γρήγορο, το ευτελές, ο Λ. Χαλκιάς τονίζει: «Οι σκεπτόμενοι άνθρωποι δουλεύουν με τις δικές τους ταχύτητες και προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρατήσουν και να διαφυλάξουν ό,τι γι' αυτούς έχει μεγάλη αξία. Από εκεί ξεκινάνε όλα. Για τους ανθρώπους που έχουν μπει σε αυτή τη λογική της υπερκατανάλωσης, της αποχαύνωσης και όλης αυτής της ατμόσφαιρας που αποπνέει σκουπίδια και οτιδήποτε άλλο κακό, δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε και τίποτα. Πρέπει ο ίδιος ο άνθρωπος να μη σηκώνει τα χέρια και να παλεύει. Και να ψάχνει. Το ίδιο ισχύει και για τους καλλιτέχνες. Αυτοί που θέλουν να είναι αξιοπρεπείς και να στέκονται σωστά και υπερήφανα μέσα στον κόσμο δεν πηγαίνουν να γίνουν καραγκιόζηδες για να τους χλευάζει ο καθένας. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι κοντά στον άνθρωπο, σε όλες τις στιγμές του. Πρέπει να είμαστε μόνο για τη χαμοζάρα και τη βλακεία; Ο καλλιτέχνης πού είναι σήμερα; Παλιά ο καλλιτέχνης δεν ήταν δίπλα στον κόσμο, σε όλες τις στιγμές του; Δεν πρέπει να βρίσκεται εκεί που παλεύει ο κάθε εργαζόμενος, εκεί που δίνει τον καθημερινό του αγώνα; Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι κοντά στη χαρά, αλλά και στη λύπη του κόσμου, να τον βοηθά να ξαναβρίσκει τον εαυτό του. Η μουσική αυτό το χάρισμα έχει. Μπορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή να συμπληρώσει μεγάλα κενά στον άνθρωπο, να τον κάνει να γίνει ή νάνος ή γίγαντας. Σε αυτή τη φάση οι περισσότεροι έχουμε γίνει δυστυχώς νάνοι. Δεν ξέρω πόσο θα αντέξει ο κάθε άνθρωπος που έχει το χαζοκούτι μέσα στο σπίτι του, που του πασάρει όλο αυτό το σκουπίδι. Γιατί η τηλεόραση είναι πια χωματερή. Και δυστυχώς είναι ο δάσκαλος της κάθε οικογένειας, μικρών και μεγάλων. Ως πότε θα αντέξει ο άνθρωπος να σκύβει;».

Στη διάρκεια των εμφανίσεών του στο «Χαμάμ» τον περασμένο χειμώνα, ο Λ. Χαλκιάς έκανε τη διαπίστωση ότι «λείπουμε από τον κόσμο. Δεν τον βλέπουμε πολύ συχνά, λείπουμε από κοντά του. Δεν είναι όπως παλιά, που ερχόταν και μας άκουγε στα μαγαζιά ή στις μπουάτ. Δυστυχώς αυτά τα μαγαζιά έκλεισαν πια και τώρα έχουν γίνει μπαράκια, ορθάδικα, ελληνάδικα και μαζεύουν τον κόσμο εκεί. Αυτός ο κόσμος δεν αρέσει σε κανέναν μας. Δε θέλουμε να έρχεται ο κάθε νέος να πλακώνει τα σφηνάκια και να γίνεται "λιώμα" μέσα σε 20 λεπτά. Αυτός δεν είναι τρόπος διασκέδασης, είναι εκτόνωση της στιγμής. Ολο αυτό το σκηνικό έχει διώξει τον κόσμο που μας παρακολουθούσε. Τώρα πηγαίνουν οι άλλοι για φραμπαλά, για να δουν και όχι για να ακούσουν. Κυριαρχεί πλέον μια άλλη ατμόσφαιρα. Υπάρχουν βέβαια κάποιες μουσικές σκηνές, κάποιες εστίες. Υπάρχει επίσης κι ένας κόσμος που διψά για κάτι ουσιαστικό. Ομως είναι πλέον μεγάλη και η ακρίβεια. Με την έλευση του ευρώ έχουμε χάσει τον μπούσουλα. Αισθάνομαι ότι είμαι μετανάστης στην ίδια μου τη χώρα».

Το φετινό καλοκαίρι βρίσκει τον Λ. Χαλκιά να δίνει συναυλίες σε διάφορες περιοχές. Είτε μόνος του με ένα πρόγραμμα που έχει έντεχνο, λαϊκό και παραδοσιακό χρώμα, αλλά και αφιερώματα στον Βασίλη Τσιτσάνη και τον Απόστολο Καλδάρα, είτε μαζί με την Νάντια Καραγιάννη και τη συντροφιά της παρουσιάζοντας ένα μελωδικό αφιέρωμα στον Στέλιο Καζαντζίδη. Παράλληλα, ο Λ. Χαλκιάς έγραψε τη μουσική για την παράσταση της «Αντιγόνης» που ανεβαίνει από τον Εταιρικό Θίασο του ΣΕΗ.