«Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Νότο...» μαζί με τον «Γουίλι, το μαύρο θερμαστή» και η νοσταλγία να... χορεύει «πάνω στο φτερό του καρχαρία», στην ανάμνηση εκείνης που λέγανε Γιουδήθ, Μαρία ή απλώς Γυναίκα... «Κι ο λόγος» εκείνου που ύμνησε τους απανταχού θαλασσοδαρμένους ναυτικούς, «μες στο μυαλό» μας «να σφυρίζει». Να «ψιθυρίζει» πάντα με την καρδιά για τα καράβια που έζησε, τους ναυτικούς που γνώρισε, τους έρωτες, τους καυγάδες και τους θανάτους στα λιμάνια... «Μια τσιμινιέρα με όρισε στον κόσμο και σφυρίζει...», με τους «εφτά νάνους στο s/s Cyrenia»... «με τη βροχή, με τον καιρό, που μας ορίζει...». Ο «Σταυρός του Νότου», η πολυτραγουδισμένη ποίηση του Νίκου Καββαδία, μελοποιημένη από τον Θάνο Μικρούτσικο είναι ακόμα πιο κοντά μας αυτό το καλοκαίρι, για να μας προσφέρει υπερπόντια ταξίδια. Το εμπνευσμένο από την ποίηση του Καββαδία έργο του Μικρούτσικου, είκοσι πέντε χρόνια μετά την κυκλοφορία του κλασικού πλέον δίσκου, με τα 700.000 αντίτυπα, παρουσιάζεται φέτος για πρώτη φορά ολοκληρωμένο με την εμπλουτισμένη μορφή του «Γραμμές των Οριζόντων», σε διάφορες γωνιές της χώρας. Στις 22 Αυγούστου, οι Γιάννης Κούτρας, Γιάννης Κότσιρας, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Χρήστος Θηβαίος και ο συνθέτης θα δώσουν συναυλία στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη».

Αυτό το συναυλιακό ταξίδι υπήρξε η αφορμή της κουβέντας μας με τον τραγουδιστή, που υπήρξε ο πρώτος διδάξας του έργου, τον Γιάννη Κούτρα. Μπορεί τότε να μην είχε καταλάβει «το μέγεθος αυτού που έγινε» όπως λέει, σήμερα όμως «το αντιλαμβάνομαι και το ευχαριστιέμαι διπλά». Νιώθοντας πολύ συγκινημένος από τη μεγάλη, θερμή ανταπόκριση του κόσμου ο Γ. Κούτρας λέει: «Είναι συγκλονιστικό να βρίσκω ανθρώπους του μόχθου και του μεροκάματου, μηχανικούς, μούτσους και άλλους ναυτικούς να μου λένε ευχαριστώ. Ενας μου έλεγε πως σ' ένα ταξίδι "σαράντα μέρες ουρανό και θάλασσα, τη λιώσαμε την κασέτα, μόνο αυτό ακούγαμε". Ηταν η γλώσσα τους, ο κώδικάς τους». Δηλώνει επίσης ότι «νιώθω πολύ ευχάριστα που είμαι σε αυτές τις συναυλίες. Εκανα φιλίες με νεότερα παιδιά, πολύ σπουδαία, που έχουν μια αισθητική που μου πάει πολύ».

Παιδί φτωχής οικογένειας, ο Γ. Κούτρας μεγάλωσε στα χρόνια της χούντας. Από νωρίς όμως ανακατεύτηκε με τα κοινά... «Με το Θάνο», λέει, «γνωρίστηκα σε μια μπουάτ, που λέγαμε αντιστασιακά τραγούδια... Πρωτοσυνεργαστήκαμε στη "Μουσική πράξη στον Μπρεχτ". Μετά ήρθε ο Καββαδίας. Αυτή η ευτυχής συγκυρία του "Σταυρού του Νότου" σήμαινε πάρα πολλά για μένα. Ομως αυτό τώρα το καταλαβαίνω. Τώρα αντιλαμβάνομαι τη βαρύτητα αυτού του πράγματος. Εκείνη την εποχή δεν είχα τη δυνατότητα να το διαχειριστώ. Ημουνα 18-19 χρονών. Τώρα πλέον το έχω αντιληφθεί. Και έχω την εντύπωση ότι ακόμα προλαβαίνω. Νομίζω ότι θα προλάβω να τα γευτώ».

Η ποίηση του Νίκου Καββαδία για τον Γ. Κούτρα «είναι το ταξίδι. Μεγάλωσα στην επαρχία και ήμουν από πολύ νωρίς πολιτικοποιημένος. Ημασταν μέσα στη χούντα. Διάβαζα βιβλία, εφημερίδες, άκουγα ραδιόφωνο... Ενας τρόπος φυγής και αντίστασης για μένα ήταν ο Καββαδίας. Γιατί με ταξίδευε σ' έναν κόσμο άλλο, σ' έναν κόσμο που θεωρούσα ιδανικό, σ' έναν κόσμο που με έβγαζε από τη μιζέρια, από την αηδία, από τη βλακεία, από τη χούντα. Μαζί με τον Ελύτη, τον Βάρναλη και τους άλλους που διαβάζαμε, ήταν και ο Καββαδίας. Ενας σπουδαίος ποιητής, που αργότερα κατάλαβαν την αξία του. Και πολύ αμφιβάλω αν όλα αυτά που αναφέρει στα ποιήματά του ήταν κομμάτια της πραγματικότητάς του. Αν δηλαδή είχε πραγματικά ταξιδέψει στην Ινδία ή στο Βόρνεο ή στην Ιαπωνία, ή στον Παναμά... Ηταν όμως ο τρόπος που σκεφτόταν τόσο φευγάτος, που ήταν σαν να είχε πάει. Αρα μας πήγαινε κι εμάς. Και αυτό ο Θάνος το πέτυχε 100% με τη μελοποίηση που έκανε».

Επιστρέφοντας σ' αυτό το έργο δυόμισι δεκαετίες μετά, ο Γ. Κούτρας ξανασυναντά τους χτεσινούς εικοσάρηδες - μεσήλικες πλέον - αλλά και τα σημερινά παιδιά που έχουν αγαπήσει πολύ το έργο. Εξάλλου, όπως λέει, «το ταξίδι δεν τέλειωσε ποτέ. Μπορεί να κάναμε μια παράκαμψη και να ασχοληθήκαμε με άλλα πράγματα, όμως το ταξίδι δεν τελειώνει. Βρίσκεις πάλι την ιδανική χώρα, βρίσκεις πάλι τους ιδανικούς τόπους, βρίσκεις τοπία, θάλασσες, μυρωδιές, γεύσεις που επανέρχονται. Δεν τελειώνει αυτό το πράγμα. Είναι η εναγώνια αναζήτηση των ίδιων πραγμάτων... Η συνεχής αναζήτηση του ιδανικού κόσμου». Κι αν σήμερα αυτός ο «ιδανικός κόσμος φαίνεται να είναι πιο μακριά», σύμφωνα με τον Γ. Κούτρα, «τον προσεγγίζουμε πλέον πιο τρυφερά και με μεγαλύτερη γνώση. Αλλά πάντα με τους ίδιους στόχους: να θέλουμε να φτάσουμε εκεί. Εγώ στην ουσία ονειρεύομαι πάντα τα ίδια πράγματα».

Εχοντας ξεκινήσει την καλλιτεχνική του πορεία σε μια εποχή που κυριαρχούσε η πολιτικοποίηση και υπήρχε ένα κλίμα ανάτασης και στον πολιτισμό, ο Γ. Κούτρας δηλώνει πως «σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Τότε, παράλληλα με τη συνεργασία μου με τον Θάνο γνώρισα τον Θεοδωράκη, μετά τον Χατζιδάκι, τον Σαββόπουλο, τον Γκάτσο... Τώρα, όπου και να γυρίσεις δε βρίσκεις τέτοιους ανθρώπους. Υπάρχει τρομερό έλλειμμα».

Οσον αφορά στη γενικότερη κατάσταση λέει ότι «οι αγωνίες των ανθρώπων είναι πιο έντονες σήμερα. Ας δούμε τι γίνεται με το ωράριο, με τους μισθούς, με τις συντάξεις... Το ίδιο πράγμα και χειρότερο είναι. Απλά, σήμερα, έρχεται με άλλη φούρια, ίσως από άλλη κατεύθυνση και με διαφορετικές προεκτάσεις. Στην ουσία όμως είναι το ίδιο. Πιθανόν και χειρότερο. Πριν υπήρχε μια Χούντα που τη βλέπαμε. Ξέραμε ότι είναι αυτή και την παλεύαμε, γιατί ήταν ανάγκη μας να το κάνουμε. Τώρα είναι πιο ύπουλο, πιο απεχθές. Ερχεται σιγά - σιγά, μπαίνει μέσα μας και σαν καρκίνος μας τρώει τα σωθικά. Δε μου αρέσει αυτή η κατάσταση. Πρέπει να υπάρξει μια άλλη προοπτική στη ζωή μας».

Το ταξίδι συνεχίζεται... Ακολουθούν συναυλίες στην Πάτρα (Θέατρο Κάστρου - Ρίο, 24/8), Λάρισα (Κηποθέατρο Αλκαζάρ, 15/9), Θεσσαλονίκη (Θέατρο Γης, 19/9), Ηράκλειο (26/9).