Μπορεί άφθονο μελάνι να χύνεται για να περιγράψει το κόστος που επωμίζονται οι οικογένειες στην έναρξη και κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, ωστόσο το κόστος της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι διπλό. Μετριέται αφ' ενός στο πορτοφόλι της λαϊκής οικογένειας που αδειάζει για να αντεπεξέλθει στα έξοδα της «δωρεάν» Παιδείας και αφ' ετέρου στις συνειδήσεις των μικρών μαθητών, που το σύστημα προσπαθεί από πολύ νωρίς να τις φέρει στα μέτρα του.

Απέναντι σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που από τα πρώτα χρόνια, από το νηπιαγωγείο ακόμα, είναι κομμένο και ραμμένο στη διευκόλυνση της δημιουργίας του αυριανού πειθήνιου εργαζόμενου, το σύνολο των μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών, αλλά και το σύνολο του λαού δεν μπορεί να μένει αδιάφορο.

Στο πλαίσιο αυτό, καθίσταται ακόμα πιο επίκαιρη η συζήτηση που ανοίγει το ΚΚΕ, με αφορμή την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη για τη δράση του Κόμματος για τα προβλήματα της νεολαίας. Και, βέβαια, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη ενίσχυσης της συζήτησης αυτής μέσα από τη συμμετοχή όλων, από την κατάθεση της σκέψης, της εμπειρίας, με τον εμπλουτισμό που μπορεί η ανησυχία του καθενός να προσφέρει.

Ιδιαίτερα δε, όταν η ίδια η ζωή έχει αποδείξει και οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για τη Συνδιάσκεψη πολύ σωστά επισημαίνουν ότι «η μόρφωση ή θα είναι όπλο υποδούλωσης, πνευματικής καταπίεσης, δίπλα στην οικονομική του καπιταλισμού, ή όπλο κατά της χειραγώγησης, όπλο απελευθέρωσης».

Η αναγωγή των μεθόδων χειραγώγησης και ενσωμάτωσης των νέων σε επιστήμη δεν αποτελεί καινοτομία των τελευταίων χρόνων. Ωστόσο, συνεχώς διευρύνεται τόσο το εύρος εφαρμογής των μεθόδων αυτών όσο και οι τρόποι με τους οποίους η αστική αντίληψη προσπαθεί να μετουσιωθεί σε «τρόπο ζωής», να θεμελιώσει την κυριαρχία της.

Οπως σημειώνουν οι Θέσεις της ΚΕ, «γίνεται πιο συστηματική η παρέμβαση του δημοτικού σχολείου στη δημιουργία των όρων για πλύση εγκεφάλου υπέρ της αστικής προπαγάνδας. Βασική διαπαιδαγωγητική αρχή είναι η "κατασκευή" νέων υποταγμένων και πειθαρχημένων στη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος». Αυτός είναι ο στόχος και όλα τα μέσα υποτάσσονται σε αυτόν, μετατρέποντας έτσι το σχολείο σε παρασκευαστήριο της αυριανής βάρδιας της εργατικής τάξης, χειραγωγημένης, πειθαρχημένης, υποταγμένης.

Η αύξηση των ταξικών φραγμών, η αυριανή κατηγοριοποίηση των σχολείων και της παρεχόμενης γνώσης, το κριτήριο του εργασιακού αύριο, η μάθηση με όρους βαθμολογικής ανταμοιβής και το εξεταστικό σύστημα που κρίνει με βάση τη στιγμιαία απόδοση είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία του σχολικού συστήματος, που προάγει τη στείρα και αφυδατωμένη μάθηση.

Η αποστεωμένη διδασκαλία, η απουσία κάθε πρακτικής εφαρμογής της γνώσης, η «καθιστική» διδασκαλία της φυσικής αγωγής. Ο ανύπαρκτος προσανατολισμός στο παιχνίδι, στην ελεύθερη έκφραση και δημιουργία, το περιχαράκωμα των μαθητών στη σχολική τάξη δημιουργούν από νωρίς την αντίληψη του αυριανού ενήλικα που θα είναι ήδη καταπιεσμένος χωρίς καν να το αντιλαμβάνεται. Αλλωστε σε ποιον λείπει η θάλασσα που δεν την είδε ποτέ;

Επιπλέον, η ένταξη του μαθήματος της «επιχειρηματικότητας» στα Δημοτικά Σχολεία όχι μόνο προωθεί τη λογική της αγοράς, αλλά και ενισχύει αντιλήψεις για τη σύνδεση του κέρδους της επιχείρησης με την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του λαού. Σα να είναι υπόθεση του σημερινού μαθητή και του αυριανού εργαζόμενου το πώς θα καρπωθεί περισσότερα κέρδη ο εργοδότης..!

Οπως εύστοχα υπογραμμίζεται στις Θέσεις της ΚΕ, «το σχολείο, η εκπαίδευση, ως σύστημα, δεν ασκούν αρνητική επίδραση μόνο μέσω του περιεχομένου της μόρφωσης αλλά και με τη λειτουργία τους, καθώς και με νέους μηχανισμούς ενσωμάτωσης, που επιδιώκουν την ενεργητική συμμετοχή εκπαιδευτικών, των υπαλλήλων του κρατικού μηχανισμού».

Η ανταγωνιστικότητα που «συνοδεύει» το μαθητή από την πρώτη του περιπλάνηση στα σχολικά θρανία. Η επιβράβευση που έρχεται μέσα από τη σύγκριση του καλύτερου από τους υπόλοιπους και όχι του καλού μαθητή. Ο ατομισμός που καλλιεργείται στην εύπλαστη παιδική συνείδηση. Είναι όλα συστατικά στοιχεία της ταξικής εκπαίδευσης, γι' αυτό και πρέπει να μπουν στο στόχαστρο της ιδεολογικής διαπάλης, που πιο έντονα από τα προηγούμενα χρόνια χρειάζεται να διεξάγουν οι ριζοσπαστικές δυνάμεις.

Αλλωστε, πολύ ξεκάθαρα στις Θέσεις τονίζεται ότι «το σχολείο από τα πρώτα βήματα έως το Πανεπιστήμιο διαπαιδαγωγεί τη νεολαία να σκέφτεται ανορθολογικά με αποσπασματικές γνώσεις χωρίς επιστημονική μεθοδολογία». Και στη συνέχεια επισημαίνεται ότι η αστική πολιτική «υποβιβάζει τη μόρφωση σε επιφανειακή αποσπασματική γνώση. Προσφέροντας τάχα μεγαλύτερη ενημέρωση, δεν καλλιεργεί τη δίψα για γνώση. Αντίθετα τη διαβρώνει, τη σκοτώνει. Καλλιεργώντας την καταναλωτική διάθεση, οδηγεί στην αντιπαράθεση της κατανάλωσης υλικών αγαθών προς τα πνευματικά».

Και είναι εκεί που πράγματι το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον του παιδιού παίζει καθοριστικό ρόλο στην ταχύτερη ή όχι αφομοίωση τέτοιων αντιλήψεων. Ωστόσο, η πρόληψη του εκμαυλισμού των νεανικών συνειδήσεων δεν μπορεί να είναι υπόθεση της κάθε οικογένειας, του κάθε γονιού. Δεν μπορεί να είναι θέμα τυχαίας επιλογής παρέας και φίλων. Δεν μπορεί να εξαρτάται από παράγοντες «περιφερειακούς» του προβλήματος.

Η αντίσταση στους μηχανισμούς χειραγώγησης της νεολαίας οφείλει να βρεθεί στο επίκεντρο της πάλης του λαϊκού κινήματος. Η διεύρυνση και η έντασή της μπορεί να αποτελέσει δείκτη στην αλλαγή των συσχετισμών προς όφελος της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Είναι υπόθεση του κάθε εργαζόμενου, του κάθε γονιού, του κάθε νέου να οξύνεται η καθημερινή ιδεολογική διαπάλη με τον ιμπεριαλισμό, με την ιδεολογία της αστικής τάξης, για τον απεγκλωβισμό των νεανικών συνειδήσεων.

Το πλαίσιο πάλης του ΚΚΕ, όπως δημοσιεύεται στις Θέσεις της ΚΕ για την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη με θέμα «Η δράση του Κόμματος για τα προβλήματα της νεολαίας. Η στήριξη της ΚΝΕ», δίνει συγκεκριμένες απαντήσεις στα ζητήματα αυτά.

Πάγιο αίτημα του ΚΚΕ είναι ο αγώνας για «Ενιαία Λαϊκή Παιδεία μέσα από δωρεάν δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, έτσι που ο καθένας να αναπτύσσει αρμονικά τις ικανότητές του και το κοινωνικό σύνολο να υψώνεται για τη δημιουργία ενός ολοένα και ανώτερου πολιτισμού».

Στη βάση αυτή, όπως υπογραμμίζουν και οι Θέσεις της ΚΕ, υπάρχει ανάγκη για «ποιοτική και ποσοτική διεύρυνση της βασικής - γενικής μόρφωσης όλων, σαν ελάχιστη προϋπόθεση για οποιαδήποτε επιλογή ζωής και για την αναβάθμιση της επαγγελματικής ή της επιστημονικής μόρφωσης. Αγωνιζόμαστε έτσι για τον αναπροσανατολισμό όλης της εκπαίδευσης, ώστε κοινωνικά να διαπαιδαγωγεί νέους ανθρώπους που θα τείνουν στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους, συνειδητούς συντελεστές της κοινωνικής προόδου. Αυτή είναι η συλλογικά οργανωμένη εκπαίδευση, που απαιτεί μια νέα κοινωνική οργάνωση της εργασίας».

Το διεκδικητικό πλαίσιο του ΚΚΕ ξεκαθαρίζει ότι «απαιτείται ριζική αλλαγή των αναλυτικών προγραμμάτων, που σήμερα αποτελούν σύνοψη των γνωστικών αντικειμένων της επόμενης βαθμίδας, ώστε το σχολείο να προσανατολίζει στη γενικότερη επιστημονική θεώρηση του κόσμου, χρησιμοποιώντας νέα βιβλία, κατανοητά και επικεντρωμένα στα πιο σταθερά και ουσιαστικά στοιχεία της γνώσης, στις αρχές και τους νόμους που κυβερνούν τη φύση και εφαρμόζονται στην κοινωνία. Ταυτόχρονα, αφιερώνοντας χρόνο στην αισθητική και φυσική αγωγή και την ευρύτερη πολιτιστική δραστηριότητα, το σχολικό πρόγραμμα οφείλει να αναπτύσσει σώμα και πνεύμα και κοντά στη γνώση να καλλιεργεί το συναισθηματικό κόσμο και τη βούληση του μαθητή. Το πρόγραμμα και η όλη λειτουργία του σχολείου πρέπει να ξεφύγουν από τη στείρα, δογματική διδασκαλία κι από τα λόγια να περάσουμε στο σχολείο των έργων, που θα κινητοποιεί τους μαθητές, συνδυάζοντας τη θεωρία με την πράξη, θα τους ανοίγει στ' αλήθεια πολυτεχνικό ορίζοντα, αποκαλύπτοντας την επιστήμη που εφαρμόζεται σε όλους τους σύγχρονους κλάδους της παραγωγής και τον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και θα τους βοηθά να δημιουργήσουν κριτήριο της αλήθειας και δημιουργική ζωή, όχι με ηθικολογίες, αλλά μέσα από ομαδική εργασία στο μάθημα, τη συλλογική οργάνωση της σχολικής ζωής και τη γενικότερη κοινωνική τους δραστηριοποίηση».