Η συζήτηση για την αγωνιστική διαπαιδαγώγηση της Νεολαίας περιλαμβάνει τη στάση ζωής, που «διδάσκουν» σ' αυτήν γονείς και εκπαιδευτικοί, στην οικογένεια και στο σχολείο. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας, βρίσκεται η λαϊκή και κυρίως η εργατική οικογένεια. Αντίστοιχα, εστιάζουμε την προσοχή μας στο δημόσιο σχολείο, στο οποίο φοιτούν τα παιδιά της.

Η λαϊκή οικογένεια, μέσα στην καπιταλιστική θύελλα, σίγουρα δεν είναι μια «κιβωτός σωτηρίας» για τα μέλη της. Οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι πράξεις τους επηρεάζονται λιγότερο ή περισσότερο από την κυρίαρχη ιδεολογία, από τις δύσκολες συνθήκες δουλιάς και ζωής, από τη γενικότερη κατάπτωση και εξαχρείωση.

Το σχολείο δεν είναι ο «φωτοδότης» των νέων, αλλά ο βασικός ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους, επιφορτισμένος με την αναπαραγωγή της ταξικής κοινωνίας. Στους εκπαιδευτικούς, που και οι ίδιοι ανήκουν στην εργατική τάξη, αναθέτει τη «στρέβλωση» της συνείδησης των μαθητών (χωρίς να παραγνωρίζουμε τον προοδευτικό χαρακτήρα μέρους των γνώσεων). Η παιδαγωγική δραστηριότητά τους, οι σκέψεις τους, τα συναισθήματά τους, η δική τους στάση ζωής διαμορφώνονται ΚΑΙ κάτω από την επίδραση του επαγγέλματός τους. Ακόμη και η αλλοτρίωση από τη δουλιά τους, αντικειμενική διαδικασία στον καπιταλισμό, οδηγεί προς την κατεύθυνση που εξυπηρετεί τον αντίπαλο: Αδιαφορία προς τις πραγματικές ανάγκες των μαθητών, συμμόρφωση προς τις εντολές, αλλά και διεκπεραίωσή τους σαν «αγγαρεία».

Ταυτόχρονα, όμως, αντίρροπη επίδραση σε γονείς κι εκπαιδευτικούς ασκεί το λαϊκό κίνημα, ιδιαίτερα η ενεργητική συμμετοχή σ' αυτό. Γονείς και εκπαιδευτικοί δεν είναι μονόπλευρα εκτεθειμένοι στο «έλεος» της αστικής τάξης, έχουν και την εναλλακτική κατεύθυνση των λαϊκών αγώνων, για πληροφόρηση, προβληματισμό και δράση. Οι εργάτριες, οι εργάτες και οι μικρομεσαίοι γονείς, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές έχουν χρέος να δουν κριτικά τη ζωή και το επάγγελμά τους, να αμφισβητήσουν την αντίδραση και το συμβιβασμό, να δράσουν για τη διέξοδο προς όφελος του λαού, άρα και των ίδιων. Να συμμετέχουν στους λαϊκούς αγώνες, να γίνουν το ζωντανό πρότυπο αγωνιστή στα παιδιά και στους μαθητές τους.

Στη βάση της δικής τους αγωνιστικής πρακτικής, πρέπει να διεκδικήσουν και να διευρύνουν τα όρια της προοδευτικής παρέμβασής τους στην οικογένεια και στο σχολείο. Χωρίς να τρέφουν αυταπάτες περί «νησίδων», χωρίς να χάνουν το στόχο για την ανατροπή του συστήματος, αλλά ακριβώς για την εξυπηρέτησή του και με αυτόν τον τρόπο. Να συμβάλουν στην επαφή των παιδιών με την ΚΝΕ, στην ένταξή τους στο νεολαιίστικο κίνημα.

Συγκεκριμένα:

Οι περισσότεροι γονείς, συμπεριλαμβανομένων πολλών κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών, «δείχνουν την αγάπη τους» προς το παιδί, προσπαθώντας να του εξασφαλίσουν ό,τι το καλύτερο, να μην το αφήσουν να νιώσει στερημένο.

Μα, είναι κακό το να παρέχεις στο παιδί σου ό,τι εσύ στερήθηκες στον καιρό σου; Η σωστή ερώτηση είναι άλλη: ΤΙ και ΠΩΣ θα εξασφαλίσεις στο παιδί, με ποιο ΣΤΟΧΟ, με ποια ΣΥΖΗΤΗΣΗ μαζί του για τις δυνατότητες της οικογένειας, για τις ευθύνες τις δικές σου, αλλά και τις δικές του;

«Τρέχουν και δε φτάνουν» οι εργάτες και πληρώνουν, όχι μόνο για ό,τι πραγματικά χρειάζεται το παιδί, αλλά και για ό,τι ο καταναλωτισμός τού «περνάει». Υπερωρίες, διπλές δουλιές, δάνεια για ατελείωτα φροντιστήρια, μπαλέτα, ωδεία, για ό,τι είναι «trendy» και «must» (ρούχα - φίρμες, μηχανή ή αυτοκίνητο στα 18, «χοντρό» χαρτζιλίκι). Οι εργαζόμενοι γονείς υποβαθμίζουν τη ζωή τους στο απροχώρητο, για να «περνάει το παιδί καλά» και να «εξασφαλίσει το μέλλον του».

Τι σημαίνει, όμως, «να περνάει καλά»; Να καταναλώνει από «το αίμα των γονιών του», χωρίς να έχει ιδέα για το «πώς βγαίνει το καρβέλι» και για ανάλογες δυσκολίες, που περιμένουν το ίδιο αργότερα; Πώς να «εξασφαλίσει το μέλλον του»; Το μέλλον δεν εξασφαλίζεται μόνο με την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο (χωρίς να υποτιμούμε τις όποιες γνώσεις και δυνατότητες, που παρέχει αυτό). Εξασφαλίζεται με τους λαϊκούς αγώνες για την ανατροπή των μονοπωλίων, με τη Λαϊκή Εξουσία και το σοσιαλισμό. Αλλιώς, προπαγανδίζουμε για όλο τον κόσμο τη συλλογική - πολιτική λύση και για την οικογένειά μας επιδιώκουμε κύρια την ατομική!

Οι δυσκολίες της λαϊκής οικογένειας, τα βάσανα και οι ανασφάλειες, οι βαθύτερες αιτίες τους και η πολιτική διέξοδος, οι θυσίες, αλλά και η αναγκαιότητα και η ομορφιά του αγώνα, όλα αυτά πρέπει να εξηγηθούν στα παιδιά ανοιχτά, πειστικά και με υπομονή. Κακώς λένε: «αυτά δεν είναι για μικρούς», «τα παιδιά ν' ασχοληθούν μόνο με τα μαθήματά τους». Κακώς αρκούνται στο ότι «ο μπαμπάς είναι ΚΚΕ». Είναι βαθιά λαθεμένες απόψεις του τύπου: «να μην μπλέξει από τώρα το παιδί», «να μεγαλώσει πρώτα και μετά», «μόνο του θα τα δει και θα καταλήξει» ή «ας αναλάβει τα πάντα η ΚΝΕ»!

Η κυρίαρχη, αστική, ιδεολογία, θα δώσει, αργά ή γρήγορα, τις δικές της απαντήσεις στους προβληματισμούς των παιδιών. Τότε κινδυνεύουν οι γονείς να είναι για τα παιδιά τους «οι ανίκανοι που δεν τα κατάφεραν», «τα κορόιδα που κυνηγάνε φαντάσματα» και τα όμοια!

Μεγάλες οι ευθύνες, όμως, και των εκπαιδευτικών, δασκάλων και καθηγητών. Το «σύστημα» τους θέλει εκτελεστικά του όργανα, διαμορφωτές υποτελών συνειδήσεων, μεταφορείς αποσπασματικών πληροφοριών. Το λαϊκό συμφέρον, αντίθετα, που ταυτίζεται με το δικό τους, τους χρειάζεται αγωνιστές παιδαγωγούς, καθοδηγητές των παιδιών, μεταδότες της επιστημονικής αλήθειας, της γόνιμης αμφισβήτησης και της διερεύνησης, πλαστουργούς ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με προοδευτικές αξίες και προσανατολισμούς.

Να το πούμε καθαρά: Ο εκπαιδευτικός ΔΕΝ μπορεί να είναι στην τάξη του ένας «κακομοίρης», ταπεινωμένος, λυγισμένος από τα προβλήματά του, χωρίς άποψη γι' αυτά που διδάσκει, χωρίς να προκαλεί την κριτική αντιπαράθεση με τα σχολικά βιβλία, χωρίς να προωθεί τη δημοκρατική συζήτηση βάσει όλων των πηγών και απόψεων, χωρίς να μιλάει ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ, χωρίς να διαδίδει τις αξίες της κοινωνικής προόδου και του αγώνα γι' αυτήν. Δεν μπορεί να συμμετέχει στην «Ανοιξη της Ευρώπης», προπαγανδίζοντας τη «δημοκρατικότητα» της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δεν μπορεί να κάνει πως υπερασπίζεται το περιβάλλον, φυτεύοντας τις «γλάστρες» των σχετικών «Προγραμμάτων». Ούτε να προσφεύγει στις «χορηγίες» των μονοπωλίων, λειτουργώντας, έτσι, σαν «παπαγαλάκι» του «κοινωνικού προσώπου» του κεφαλαίου!

Χωρίς μισόλογα, ο εκπαιδευτικός πρέπει ν' αντιμετωπίσει τη μάστιγα των «ιδιαίτερων» αποφασιστικά, ανοίγοντας μέτωπο ενάντια στην άθλια αυτή πρακτική της εμπορευματοποίησης και της συναλλαγής. Οχι από τη σκοπιά του υπουργείου, γιατί αυτό «δε δικαιούται να ομιλεί»: Είναι υπεύθυνο για τα απαράδεκτα σχολικά βιβλία και προγράμματα και για τη λιτότητα σε βάρος των εκπαιδευτικών, ιδιαίτερα των αναπληρωτών και των ωρομισθίων. Μα, από τη σκοπιά του λαϊκού κινήματος, που αναδεικνύει ως μοναδική λύση την «Παιδεία των Λαϊκών αναγκών»! Αντί, λοιπόν, να καλύψει τα οικονομικά του προβλήματα, «χαρατσώνοντας» τον μεροκαματιάρη γονιό, να ενωθεί με αυτόν και το παιδί του, να παλέψουν όλοι μαζί για «Λαϊκή Παιδεία», για τη μόρφωση των παιδιών του λαού, μαζί και για τη δική του οικονομική και επιστημονική αναβάθμιση! Τότε θα είναι «φάρος» αγωνιστικότητας και προόδου για τη Νεολαία!

Συνοψίζοντας, γονείς και εκπαιδευτικοί, «φυσικοί» και επαγγελματίες παιδαγωγοί, πρέπει ν' αμφισβητήσουν το «σύστημα» στην πράξη, με αγώνες για την ανατροπή του και με προοδευτική - αγωνιστική στάση και πράξη στο σπίτι και στο σχολείο. Κόντρα στο «ρεύμα», στην τρομοκρατία, στις παγίδες του ατομικισμού! Συλλογικά, πολλοί μαζί, με όραμα και πάθος! Οι ανάγκες της νεολαίας το απαιτούν!

Μάριος Μιχαηλίδης