Βασικό στοιχείο της καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι ότι ένα όλο και μικρότερο μέρος του εθνικού εισοδήματος το παίρνουν οι εργαζόμενοι-παραγωγοί και ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι οι επιχειρηματίες. Από εδώ και η φτώχεια...

(Κ. Καραμανλής: Απάντηση σε ερώτηση του «Ρ» στη συνέντευξη Τύπου στη ΔΕΘ)

Ετσι δικαιολογούν όλα τα αντιδραστικά μέτρα, που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Την προώθηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων με τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, την απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων, τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, την προώθηση αντιδραστικών αλλαγών στη δημόσια διοίκηση, η οποία θα πρέπει να κινείται στον αστερισμό της ανταγωνιστικότητας, την επιχορήγηση των ιδιωτικών επενδύσεων με ζεστό κρατικό χρήμα... Και οι ...διευκολύνσεις τελειωμό δεν έχουν.

Φυσικά, είναι ένας τεράστιος μύθος ότι η ανάπτυξη της ιδιωτικής επιχείρησης θα οδηγήσει στην κοινωνία της ευημερίας. Η ίδια η ιστορία του καπιταλισμού διαψεύδει ένα τέτοιο παραμυθάκι που έχουν μάθει να λένε οι παπαγάλοι του κεφαλαίου. Καπιταλιστική ανάπτυξη σημαίνει ένταση των ανταγωνισμών, πρώτα και κύρια του ανταγωνισμού μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, αύξηση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, δημιουργία του εφεδρικού στρατού εργασίας, των ανέργων, οι οποίοι αυξομειώνονται ανάλογα με τις παλίρροιες και τις αμπώτιδες της καπιταλιστικής παραγωγής, η ίδια η κεφαλαιοκρατική ανάπτυξη, τέλος, ενοχοποιείται για τους περιφερειακούς και παγκόσμιους πολέμους, που στόχο έχουν το μοίρασμα των αγορών, των πρώτων υλών και τη δημιουργία σφαιρών επιρροής, οι οποίες δημιουργούνται γύρω από τα σύγχρονα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Κρίσιμο ζήτημα στην προκειμένη περίπτωση είναι τι διεργασίες συντελούνται κατ' αρχάς στην ίδια την καπιταλιστική ανάπτυξη, ποιο είναι τελικά το κρίσιμο ζήτημα. Οι ίδιες οι επενδύσεις, σε συνθήκες καπιταλισμού, θα πρέπει να ιδωθούν από διαφορετική σκοπιά από αυτή που τις παρουσιάζει η κυρίαρχη άποψη.

Αν προσπαθήσει κανείς να παρακολουθήσει την καπιταλιστική ανάπτυξη μέσα από τη σύνθεση των στοιχείων που συγκροτούν το Συνολικό Κοινωνικό Προϊόν, το σύνολο δηλαδή των παραγόμενων μέσα σε ένα χρόνο μέσων παραγωγής και εμπορευμάτων κατανάλωσης, διακρίνουμε τρεις κατηγορίες:

α) Το σταθερό κεφάλαιο (μέσα παραγωγής, πάγιες εγκαταστάσεις, κλπ.) ολόκληρης της παραγωγικής βάσης, που μπορεί μεν να έχουν παραχθεί στο παρελθόν, αλλά η κατανάλωση μέρους της αξίας τους αφορά στην εξεταζόμενη χρονιά.

β) Το μεταβλητό κεφάλαιο, το κεφάλαιο δηλαδή που πληρώνουν οι επιχειρήσεις για μισθούς των εργατών.

γ) Την υπεραξία που καρπώνεται συνολικά η τάξη των κεφαλαιοκρατών με τη μορφή του κέρδους, του τόκου και παλιότερα της γαιοπροσόδου.

Με δυο λόγια, η αξία του Συνολικού Κοινωνικού Προϊόντος αναλύεται στην αξία που ενσωματώνεται στα παραγόμενα εμπορεύματα από τα μέσα παραγωγής (σταθερό κεφάλαιο) και στη νέα αξία που δημιουργούν το σύνολο των εργατών στη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας, η οποία είναι ίση με το μεταβλητό κεφάλαιο (μισθοί) και την υπεραξία (επιχειρηματικό κέρδος). Αυτή τη νέα αξία τη χαρακτηρίζουμε Εθνικό Εισόδημα.

Σε ό,τι αφορά στο σταθερό κεφάλαιο - τα μέσα παραγωγής και τις πάγιες εγκαταστάσεις - η ανάλυση είναι απλή, αφού στην πραγματικότητα κάθε χρόνο και ανάλογα με τον κύκλο ζωής που έχουν τα μηχανήματα και οι εγκαταστάσεις, η συνολική του αξία μεταβιβάζεται-μεταφέρεται σταδιακά στην αξία του παραγόμενου προϊόντος. Ετσι, αν μια μηχανή έχει, π.χ., κύκλο ζωής 10 χρόνια, αυτό απλά σημαίνει ότι κάθε χρόνο μεταβιβάζει το 10% της αξίας της στο παραγόμενο προϊόν. Αρα, στην προκειμένη περίπτωση έχουμε μεταβίβαση υφιστάμενων, συσσωρευμένων από το παρελθόν αξιών στο παραγόμενο προϊόν.

Εκείνο όμως που ενδιαφέρει τον επιχειρηματία είναι η νεοπαραγόμενη αξία που υπάρχει στο Συνολικό Κοινωνικό Προϊόν. Το μοίρασμα αυτής της νέας αξίας ανάμεσα στους εργάτες και στους επιχειρηματίες είναι το ζητούμενο, τι μερτικό θα πάρουν οι εργάτες και τι οι επιχειρηματίες. Σε τελική ανάλυση, το Εθνικό Εισόδημα αναλύεται σε μισθούς (πιο ολοκληρωμένα στην τιμή της εργατικής δύναμης, όπου συμπεριλαμβάνονται, π.χ., και η Υγεία και η Κοινωνική Ασφάλιση, κλπ.) και κέρδη. Αρα, όσο υψηλότερη είναι η τιμή της εργατικής δύναμης, τόσο μικρότερα είναι τα κέρδη και όσο υψηλότερα είναι τα κέρδη, τόσο χαμηλότερη η τιμή της εργατικής δύναμης. Αρα, το ζήτημα της καπιταλιστικής κερδοφορίας δεν είναι ουδέτερο. Στόχος του κεφαλαίου είναι ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του Εθνικού Εισοδήματος - που ας μην το ξεχνάμε το δημιουργεί η ζωντανή εργασία των εργατών - να καταλήγει στους επιχειρηματίες και ένα όλο και μικρότερο κομμάτι να πηγαίνει στους εργάτες-παραγωγούς. Αυτό εξασφαλίζεται από την αύξηση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης. Της εκμετάλλευσης, που σε επίπεδο επιχείρησης εκφράζεται από τη σχέση της εργάσιμης μέρας που δεν πληρώνεται στους εργάτες, σε βάρος του άλλου, του πληρωμένου κομματιού. Και όταν η σχέση απλήρωτης προς πληρωμένη εργασία γιγαντωθεί, όπως συμβαίνει στις μέρες μας, αυτό απλά σημαίνει ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη, όπως την περιέγραψε ο κ. Καραμανλής, προϋποθέτει ότι οι εργάτες θα είναι εσαεί φτωχοί, ώστε να αυξηθεί ο πλούτος (υπεραξία) που μοιράζονται μεταξύ τους οι κεφαλαιοκράτες. Αρα, η θρυλούμενη ανάπτυξη έχει ως συστατικό της στοιχείο τη φτώχεια των άμεσων παραγωγών, των εργατών.

Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί η αυξανόμενη φτώχεια που πλήττει όλο και μεγαλύτερα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας, φαινόμενο το οποίο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη από τις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν και άρχισαν να εφαρμόζονται δυναμικά οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της αστικής στατιστικής, το ποσοστό των φτωχών ανέρχεται στο 21%-22%, ενώ λίγο πιο πάνω από αυτούς βρίσκονται τα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν οξυμένα οικονομικά προβλήματα (χρεωμένα στις τράπεζες, κλπ.). Είναι η Ελλάδα των συνταξιούχων με τα 400-500 ευρώ, των εργαζομένων μερικής απασχόλησης με τους μισθούς των 600 ευρώ, οι άνεργοι με τα άθλια επιδόματα, οι οποίοι αποτελούν τη βάση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Ετσι μόνο μπορεί να εξηγηθεί η εκρηκτική κερδοφορία των μεγάλων επιχειρήσεων και των τραπεζών, η οποία βρίσκεται σε σταθερή ανοδική πορεία από τις αρχές της δεκαετίας του '90. Η δίψα όμως του κεφαλαίου για κέρδη είναι ακόρεστη. Ετσι, προωθούν τώρα τις ...ελεύθερες ζώνες επενδύσεων (προτάσεις των βιομηχάνων της Β. Ελλάδας), όπου οι εργαζόμενοι θα αμείβονται με μισθούς ...Αλβανίας, ενώ νέο πλήγμα στα λαϊκά εισοδήματα θα επιφέρουν οι κυοφορούμενες ανατροπές στην Κοινωνική Ασφάλιση.

Ετσι, έχουμε μπει σε ένα φαύλο κύκλο, όπου η νέα αύξηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας προϋποθέτει ότι οι εργαζόμενοι θα γίνονται φτωχότεροι. Πρόκειται για ανάπτυξη-εφιάλτη, η οποία οδηγεί σε όξυνση όλων των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων των λαϊκών στρωμάτων.

Το ερώτημα βέβαια είναι, αφού ο καπιταλισμός, ιδιαίτερα στις μέρες μας, δημιουργεί τέτοιες γενικευμένες συνθήκες ανασφάλειας για τα λαϊκά στρώματα, όταν το μόνο που εγγυάται είναι η όξυνση και η επιδείνωση του οικονομικού και κοινωνικού ζητήματος, γιατί τότε οι εργαζόμενοι να τον ανεχθούν; Τι έχουν πλέον να κερδίσουν από τη διατήρησή του;