Γρηγοριάδης Κώστας

Η συζήτηση για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων ξεκίνησε στη χώρα μας περίπου πριν από είκοσι χρόνια και αντανακλούσε τη γενικότερη τάση απελευθέρωσης των αγορών στην τότε ΕΟΚ και την κατεύθυνση ολόπλευρης διείσδυσης του κεφαλαίου στην ανώτατη εκπαίδευση. Αν κάτι επιβράδυνε την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων ήταν οι αντιδράσεις εκπροσώπων του υπάρχοντος πανεπιστημιακού θεσμού και του φοιτητικού κινήματος. Επομένως, ένα τέτοιο εγχείρημα είχε δυσκολίες στο να πραγματοποιηθεί άμεσα από τους νεοφιλελεύθερους διαχειριστές, κλασικούς ή σοσιαλδημοκρατικής καταγωγής και από όσους είχαν οικονομικό συμφέρον από την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Υπάρχουν, ωστόσο, διάφοροι τρόποι για να γίνει αποδεκτή στη συνείδηση των εργαζομένων η αναγκαιότητα της διείσδυσης του κεφαλαίου σε τομείς που μέχρι χτες ανήκαν στο κράτος: α) Απαξιώνοντας το δημόσιο φορέα, β) βάζοντάς τον (το δημόσιο φορέα) να λειτουργήσει με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια ανταγωνιζόμενος τον «καθαρό» ιδιωτικό τομέα. Και με τον έναν και με τον άλλον τρόπο ο ιδιωτικός τομέας έρχεται τελικά ως μια φυσική αναγκαιότητα. Παράλληλα, κατασκευάζεται και μια φιλεργατική εικόνα για τον υπό δημιουργία ιδιωτικό τομέα. Ετσι, στη συγκεκριμένη φάση, από τη μια τα πανεπιστημιακά ιδρύματα υποχρηματοδοτούνται προκαλώντας μιαν εικόνα δυσφορίας, ωθούνται στο να βρίσκουν χρηματοδότες από την αγορά και να εργάζονται άμεσα γι' αυτήν και από την άλλη η ΓΣΕΕ, ο υπερασπιστής υποτίθεται των συμφερόντων της εργατικής τάξης, θέτει τις βάσεις για το πρώτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, με τις πλάτες βεβαίως των κυβερνήσεων του δικομματισμού.

Επομένως, αυτό το οποίο δεν υλοποίησαν ισχυρά οικονομικά συμφέροντα στο παρελθόν, το υλοποιεί σήμερα η ΓΣΕΕ, ανοίγοντας μάλιστα το δρόμο για παρόμοιες κινήσεις και σε κάθε ενδιαφερόμενο ιδιώτη αλλά και άλλους φορείς. Ηδη πρόσφατα η υπουργός Παιδείας εξάγγειλε την ίδρυση ανώτατων εκκλησιαστικών σχολών που θα ανήκουν στην Εκκλησία, ενώ ανάλογη επιδίωξη έχει εκφράσει και ο Δήμος της Αθήνας. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι αυτή την επιχείρηση ντροπής ανέλαβε να φέρει σε πέρας ένα μέλος της ΓΣΕΕ, το οποίο είναι πρόεδρος μιας εκπαιδευτικής ομοσπονδίας. Αναφερόμαστε στον πρόεδρο της ΟΙΕΛΕ (Ομοσπονδία ιδιωτικών εκπαιδευτικών) που επιλέχθηκε ως ο καλύτερος διεκπεραιωτής των επιθυμιών της ολιγαρχίας, με την πρόθεση να επιτείνει το φιλεκπαιδευτικό προσωπείο της όλης προσπάθειας.

Βέβαια, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα εμπλεκόμενα πρόσωπα και οι εμπλεκόμενοι φορείς δε χαρακτηρίζουν την Ακαδημία Εργασίας ως ιδιωτικό πανεπιστήμιο και στην αρχή τουλάχιστον δε θα έχει την κλασική μορφή ενός ιδιωτικού πανεπιστημίου. Ομως, την τέχνη του «σαλαμωτού» τη γνωρίζουμε. Να ονομάσει η ΓΣΕΕ την Ακαδημία ιδιωτικό πανεπιστήμιο θα ήταν τουλάχιστον αφελές από την πλευρά της. Μάλιστα, «διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους» ότι δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Θα πρέπει, όμως, να σημειώσουμε πως όλοι οι θιασώτες των ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν τα ονοματίζουν ως τέτοια, αλλά χρησιμοποιούν το κομψότερο «μη κρατικά πανεπιστήμια». Αυτό το χαρακτηρισμό χρησιμοποιεί και η Εκκλησία και ο Δήμος Αθηναίων, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, ακόμα ακόμα και ο πιο σκληροπυρηνικός εκπρόσωπος της ιδέας της δημιουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων, ο γνωστός και μη εξαιρετέος κ. Ψαχαρόπουλος.

Σύμφωνα με το καταστατικό του ΚΑΝΕΠ, στην Ακαδημία Εργασίας θα επιμορφώνονται «εργαζόμενοι/συνδικαλιστές για να διαδραματίσουν το ρόλο τους στη δημόσια και επαγγελματική ζωή». Συγκεκριμένα, θα τους προσφέρονται «θεμελιώδεις γνώσεις στην Οικονομία, στην Κοινωνιολογία, στις Πολιτικές Επιστήμες, στο Συνταγματικό Δίκαιο, στην Κοινωνική Ιστορία-Φιλοσοφία, στο Εργατικό Δίκαιο και εργασιακές σχέσεις και σε άλλα αντικείμενα που ενισχύουν τη συνδικαλιστική επιμόρφωση». Οσα από τα μαθήματα είναι περισσότερο θεωρητικού χαρακτήρα, θα τα διδάσκουν καθηγητές πανεπιστημίων ή TEI, ή διδάκτορες, κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, μελετητές, ερευνητές κλπ. (Εκτός των άλλων είναι, λοιπόν, ηλίου φαεινότερο ότι επιχειρείται και η δημιουργία ενός νέου γραφειοκρατικού στρώματος και μηχανισμού).

Οι συμμετέχοντες συνδικαλιστές θα έχουν ειδική εκπαιδευτική άδεια προκειμένου να παρακολουθήσουν τα μαθήματα της Ακαδημίας (άλλωστε, αυτές οι δουλιές χωρίς τα απαραίτητα «δωράκια» δε γίνονται), θα τους πληρώνουν «αποζημίωση, διανυκτέρευση για τους προερχόμενους από την περιφέρεια, τα βιβλία, την ασφάλιση» («Καθημερινή», 25/9/2005), και στο τέλος θα διεξάγονται εξετάσεις. Ας ξεχάσουμε, λοιπόν, τα «σκουριασμένα» σχήματα σύμφωνα με τα οποία ο συνδικαλιστής πρέπει να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και ότι τη συνεπή υπεράσπισή της τη διδάσκεται στο ίδιο το καμίνι της ταξικής πάλης. Τώρα, οι «νέας» κοπής συνδικαλιστές θα κατασκευάζονται σε αίθουσες διδασκαλίας υπό την αιγίδα υποταγμένων μηχανισμών, θα πλασάρονται σε ιλουστρασιόν περιτύλιγμα και θα αναθεματίζουν τα «φαντάσματα του παρελθόντος» (Προς αποφυγή παρεξηγήσεως η παραπάνω κριτική μας δεν υπονοεί σε καμία περίπτωση τη μη αναγκαιότητα ιδεολογικής και μορφωτικής θωράκισης των ταξικών συνδικαλιστικών δυνάμεων).

Το θέμα, όμως, δεν είναι μόνο ότι η ΓΣΕΕ ανέλαβε να βγάλει σε πέρας τη βρώμικη δουλιά που δεν αναλάμβαναν άλλοι, προσδίδοντάς της, μάλιστα, και φιλεργατικό άρωμα. Η στόχευση δε σταματά σε αυτό το σημείο. Προφανώς, πέρα από το ότι έθεσε τις βάσεις για το πρώτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο, επιπλέον θα παράγει και συνδικαλιστές, εκπροσώπους του συμβιβασμένου, εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού, με δίπλωμα!!! Εργατοπατέρες με πατέντα!!! Το καταστατικό του ΚΑΝΕΠ μέσα στο οποίο αναφέρεται και η δημιουργία της Ακαδημίας της Εργασίας είναι διαφωτιστικό: Ούτε μια λέξη δεν υπάρχει για την υπεράσπιση των εργαζομένων και της εργατικής τάξης. Χαρακτηριστικά αναγράφεται: «Στον τομέα Ακαδημία της εργασίας και της διά βίου εκπαίδευσης, με στόχο την προσφορά σε εργαζόμενους/συνδικαλιστές των εφοδίων για να διαδραματίσουν το ρόλο τους στη δημόσια και επαγγελματική ζωή». Αλήθεια, τι περιεχόμενο θα έχει αυτή η «προσφορά» και πώς ορίζεται η «δημόσια ζωή»; Μήπως υπονοούνται οι κοινωνικοί διάλογοι και οι διαπραγματεύσεις κάτω από το τραπέζι; Απ' ό,τι φαίνεται, την ενσωματωμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ δεν την ενδιαφέρει να κρατήσει ούτε τα προσχήματα. Αλλά ποιος έχασε την ντροπή για να τη βρουν αυτοί οι κύριοι...

Ισως, καλοπροαίρετα, κάποιοι θεωρήσουν ότι οι παραπάνω διαπιστώσεις είναι κάπως υπερβολικές ή ίσως αναρωτηθούν για ποιο λόγο να παράγονται εργατοπατέρες με σπουδές αφού έτσι κι αλλιώς αυτοί υπάρχουν. Η απάντηση μάλλον είναι οφθαλμοφανής: Ο εργοδοτικός συνδικαλισμός παρά το γεγονός ότι ασκείται οργανωμένα, έχει ανάγκη επιπλέον ιδεολογικής στήριξης. Η εντεινόμενη δυσφορία του κόσμου, που απορρέει από την εφαρμογή των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, απαιτεί μια ισχυρότερη απολογητική. Αυτή την ισχυρότερη απολογητική φιλοδοξούν να την παρέχουν μέσω της Ακαδημίας Εργασίας. Παίζοντας, ακόμα, στο επίπεδο των εντυπώσεων οι «επιμορφωμένοι» συνδικαλιστές θα προβάλλονται ως περισσότερο αξιόπιστοι από τους άλλους οι οποίοι θα είναι «ξεπερασμένοι», «αδαείς» και με «μαξιμαλιστικά αιτήματα», «προσκολλημένοι σε ξεπερασμένα δόγματα», κτλ. Τέλος, επιδιώκεται η ολοκληρωτική, αν είναι δυνατό, διάβρωση του συνδικαλιστικού κινήματος, ώστε αυτό το ίδιο και οι εργαζόμενοι να μετατραπούν σε θερμούς υποστηρικτές ή απαθείς δέκτες της επικείμενης εργασιακής λαίλαπας.

Η δημιουργία του πρώτου ιδιωτικού πανεπιστημίου πρέπει ασφαλώς να ενδυθεί, όπως επισημάναμε, το φιλεργατικό μανδύα. Ετσι, πρωτοκλασάτοι θεωρητικοί της διαχείρισης, του εκσυγχρονισμού και της θεωρίας της ρύθμισης της οικονομίας ανέλαβαν να στηρίξουν θεωρητικά το εγχείρημα. Αναφερόμαστε σε άρθρο που είδε το φως της δημοσιότητας με τίτλο «Χρειάζεται ακόμα ο συνδικαλισμός;» και υπογράφεται από τον Ν. Μουζέλη, ο οποίος, μάλιστα, θα είναι και ο πρόεδρος της Ακαδημίας Εργασίας. Αξίζει να δούμε μια κωδικοποίηση των όσων γράφτηκαν σε αυτό το άρθρο για να στηριχτεί η ίδρυση της Ακαδημίας Εργασίας (χρησιμοποιούμε την ορολογία του αρθρογράφου).

1. Μια πρώτη διαπίστωση από τον αρθρογράφο είναι ότι στο σημερινό νεοφιλελεύθερο πλαίσιο τα κεϊνσιανά μέτρα, που συνέβαλαν μέσω αναδιανεμητικών μηχανισμών σε μια κατάσταση ισορροπίας μεταξύ κεφαλαίου κι εργασίας, έπαψαν πλέον να υφίστανται.

2. Απόρροια της προηγούμενης διαπίστωσης είναι η στοχοθεσία από την πλευρά του εργατικού κινήματος της επανασύνδεσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας με την κοινωνική δικαιοσύνη.

3. Ενα από τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα στο συνδικαλιστικό χώρο, πάντα κατά τον προαναφερόμενο αρθρογράφο, είναι η κομματικοκρατία. Μάλιστα, στην «ανισορροπία» μεταξύ κεφαλαίου κι εργασίας συμβάλλει ακριβώς αυτή η κομματικοκρατία των συνδικάτων. Ως εκ τούτου οι εκπαιδευόμενοι στην Ακαδημία Εργασίας θα πρέπει να προβληματιστούν αν σε μια ευνομούμενη δημοκρατική τάξη τα συνδικάτα πρέπει να ανήκουν στον κομματικοκρατικό χώρο ή σε αυτόν της κοινωνίας των πολιτών, στην οποία θα λειτουργούν τα αντίβαρα των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ).

4. Τέλος, διατυπώνεται το βασικό όραμα του εργατικού κινήματος το οποίο πρέπει να είναι το πέρασμα από την οικονομία της αγοράς στην κοινωνικά και οικολογικά ρυθμιζόμενη οικονομία της αγοράς. Μάλιστα, καλούμαστε να υιοθετήσουμε αυτό το ευγενές όραμα ανεξάρτητα από τις κομματικές τοποθετήσεις μας...

Εν τέλει όλα αυτά τα «διακυβεύματα» που «αφορούν» στο εργατικό κίνημα θα τα «λύσει» η Ακαδημία Εργασίας.

Κατ' αρχάς, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Ν. Μουζέλης δεν πρωτοτυπεί. Αναμασάει τη γνωστή αστική και μικροαστική φιλολογία των τελευταίων χρόνων που στόχο έχει: α) Τη διευκόλυνση της εφαρμογής των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, β) τη δημιουργία αυταπατών στους εργαζόμενους για δυνατότητα δημιουργίας ενός καπιταλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο και γ) τον ευνουχισμό του εργατικού κινήματος. Γιατί αν η προσπάθεια του εν λόγω αρθρογράφου δεν είναι ενταγμένη σε αυτό το πλαίσιο, τότε με ποιο τρόπο απαντά στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Οταν η πλουτοκρατία και οι θιασώτες της μιλάνε για ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, την οποία αναφέρει ο Ν. Μουζέλης, τα μάτια τους είναι στραμμένα στην καλυτέρευση της θέσης της εργατικής τάξης ή στη διεύρυνση των δικών τους κερδών;

2. Από πού προκύπτει το συμπέρασμα ότι μπορεί να υπάρξει ισορροπία μεταξύ του κεφαλαίου και της εργασίας; Ακόμα και στις εποχές της κεϊνσιανής διαχείρισης η εργατική τάξη δεν υφίστατο εκμετάλλευση; Μήπως η λέξη υπεραξία εξαφανίστηκε;

3. Οταν ο Ν. Μουζέλης αναφέρεται στην κομματικοκρατία των συνδικάτων, των συνδικάτων που υποτίθεται ότι εξυπηρετούν αποκλειστικά συντεχνιακά συμφέροντα, συγκαλύπτει μια σημαντική αλήθεια: Πράγματι, ένα εργατικό σωματείο μπορεί να εξυπηρετήσει συντεχνιακά και μικροκομματικά συμφέροντα, ωστόσο η πολιτική ενός συνδικάτου δεν καθορίζεται κυρίως ή αποκλειστικά από αυτό, ιδιαίτερα αν αναφερόμαστε σε ένα τριτοβάθμιο όργανο όπως η ΓΣΕΕ. Ρωτάμε λοιπόν: Τα σωματεία και το εργατικό κίνημα εκφράζουν ή όχι, πρώτα από όλα, ταξικά συμφέροντα; Κάποια από αυτά δεν είναι ταγμένα με ξεκάθαρο τρόπο στην πλευρά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων γενικότερα και κάποια άλλα είναι ταγμένα με την άλλη πλευρά και μάλιστα συχνά πατώντας σε δυο βάρκες προς δημιουργία αυταπατών;

4. Αυτή η πρόταση για την εξάλειψη της κομματικοκρατίας συνοδεύεται με την πρόταση για την ένταξη του εργατικού κινήματος στην κοινωνία των πολιτών με προεξέχοντα το ρόλο των ΜΚΟ. Αλήθεια, αυτή η εμμονή στην κοινωνία των πολιτών και στο θετικό υποτίθεται ρόλο των ΜΚΟ είναι αποτέλεσμα ελλιπούς ενημέρωσης ή πολιτικής πώρωσης; Γιατί πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνευτεί μια τέτοια στάση όταν έχουν βγει στην επιφάνεια πλήθος στοιχείων για τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ και το ρόλο τους, που το μόνο που δε δικαιολογούν είναι ο χαρακτηρισμός του μη κυβερνητικού;

Τα ερωτήματα προς τον Ν. Μουζέλη είναι προφανώς ρητορικά. Την απάντηση τη γνωρίζει πολύ καλά και ο ίδιος και όσοι μεθοδεύουν τη δημιουργία του πρώτου ιδιωτικού πανεπιστημίου, επιχειρώντας, ταυτόχρονα, να καλλιεργήσουν, περισσότερο συστηματικά, ιδεολογήματα που να εξυπηρετούν την απονεύρωση του εργατικού κινήματος και το χτύπημα του ταξικού συνδικαλισμού. Η αντιμετώπιση αυτών των ιδεολογημάτων και των μεθοδεύσεων δεν είναι εύκολη υπόθεση, ωστόσο δε θα είναι εύκολη η ζωή και για τους εμπνευστές όλων αυτών των σχεδίων. Γι' αυτό ας είναι σίγουροι...

ΠΗΓΕΣ

1. Καταστατικό ΚΑΝΕΠ

2. Ν. Μουζέλης, «Χρειάζεται ακόμη ο συνδικαλισμός;», «Βήμα», 20/3/05.

3. «Μπροστάρης στην ...Παιδεία της αγοράς», «Ριζοσπάστης», 5/10/04.

4. «ΓΣΕΕ: "Αριστούχος" στην ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων», «Ριζοσπάστης», 8/9/04

5. Χ. Κοψίνη, «Οι εκπαιδευτικές ανησυχίες της ΓΣΕΕ», «Καθημερινή», 26/9/04

6. Α. Λακασά, «Επιμόρφωση τύπου ΑΕΙ από τη ΓΣΕΕ», «Καθημερινή», 7/11/04

7. Μ. Παπαματθαίου - Ν. Τρίγκα, «Εκπαίδευση: Αγώνας δρόμου για τα "ιδιωτικά" πτυχία», «Βήμα», 30/5/04.

8. Επιδημία... Ακαδημιών!, Το Καποδιστριακό, 15/3/05

9. Γ. Ψαχαρόπουλος, «Μη κρατικά πανεπιστήμια», εκδόσεις Ποταμός