Γρηγοριάδης Κώστας

Συχνά ακούγεται και γράφεται ότι είναι υπερβολικές οι ανησυχίες που εκδηλώνονται για μια πιθανή ή, ορθότερα, βέβαιη αύξηση μερικών βαθμών της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Μάλιστα, ως επιχείρημα, χρησιμοποιείται η μεγάλη αύξηση (μεταβολή) της θερμοκρασίας μεταξύ Μάη και Ιούνη, σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες και το γεγονός ότι η μεταβολή αυτή δεν επιφέρει ουσιαστικές μεταβολές, τόσο σε τοπικό, όσο και σε πλανητικό επίπεδο. Οι αλλαγές αυτές, όμως, είναι φυσιολογικές και σχετίζονται με την αλληλουχία των εποχών και δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τη μέση παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας, ως αποτέλεσμα των αερίων του θερμοκηπίου, με κλιματικές αλλαγές και επιπτώσεις, που, εν πολλοίς, είναι απρόβλεπτες.

Μια πρώτη διάσταση των επιπτώσεων του φαινομένου είναι η βέβαιη αλλαγή στην παραγωγή τροφίμων. Σε άλλες περιοχές, θα επέλθει αύξηση της παραγωγής και σε άλλες δραματική μείωση. Μοντέλα προσομοίωσης σε υπερσύγχρονα συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών έδειξαν ότι για κάθε βαθμό αύξησης της θερμοκρασίας οι «λειμώνες ανοχής» των φυτικών ειδών θα μετατοπιστούν βορειότερα γύρω στα 100-150 χιλιόμετρα ή ανοδικά σε ύψος 150 μέτρων. Συνολικά, θα επέλθει μείωση της παγκόσμιας παραγωγής των καλλιεργούμενων ειδών της τάξης του 20-70% και θα χαθούν καλλιεργήσιμες εκτάσεις μέχρι και 50% από αυτές που υπάρχουν σήμερα. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες αλλαγές θα επέλθουν, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, στις φτωχές χώρες του Τρίτου Κόσμου. Τα αισιόδοξα σενάρια υποστηρίζουν ότι τα παραπάνω μπορούν σε μεγάλο ποσοστό να αναπληρωθούν με την αύξηση των αρδευτικών εκτάσεων, την αλλαγή των ποικιλιών και τη μεγαλύτερη ανάπτυξη των φυτών λόγω της αύξησης των επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα. Δε διευκρινίζουν, όμως, με τι αποθέματα νερών θα γίνουν οι αρδεύσεις, όταν είναι πιθανό έως βέβαιο ότι τα γλυκά νερά θα μειωθούν δραματικά, τα φυτοφάγα έντομα θα πολλαπλασιαστούν λόγω αυξημένης θερμοκρασίας, οι καλλιέργειες σε υψηλότερα γεωγραφικά μήκη θα μειώσουν την παραγωγή και την παραγωγικότητά τους, λόγω της μεγαλύτερης υπεριώδους ακτινοβολίας, με δεδομένη τη μείωση της στοιβάδας του όζοντος. Δεν μπορούν να υπάρξουν ασφαλείς προβλέψεις για τις αλλαγές που θα σημειωθούν στον τομέα αυτό. Μια πτώση όμως της παγκόσμιας παραγωγής, με βάση τα σημερινά δεδομένα, της τάξης του 10%, θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πείνας και των θανάτων από ασιτία στις φτωχές χώρες.

Η μείωση των υδάτινων πόρων με ιδιαίτερη ένταση σε κάποιες περιοχές είναι άλλη μια συνέπεια των επιπτώσεων του φαινομένου του θερμοκηπίου. Κανείς δεν το αμφισβητεί, όμως δεν μπορεί να προσδιοριστούν ποιες επακριβώς θα είναι οι περιοχές αυτές. Οι λίμνες, τα ποτάμια και ο υδροφόρος ορίζοντας θα υποστούν πλήγματα μέχρι το βαθμό να αποξηρανθούν πλήρως. Ετσι, τεράστια οικοσυστήματα θα καταρρεύσουν, καλλιέργειες θα καταστραφούν ολοσχερώς και πόλεις που θα αδυνατούν να εξασφαλίσουν την τροφοδοσία τους με τις αναγκαίες ποσότητες νερού θα ερημωθούν, αναγκάζοντας τους κατοίκους τους να μεταναστεύσουν σε άλλες περιοχές ή και χώρες. Η μέχρι τα σήμερα εικόνα των δασών θα αλλάξει εντελώς. Στις εύκρατες περιοχές θα μειωθούν δραματικά, ενώ θα αυξηθούν σε μεγαλύτερα υψόμετρα και προς τους δυο πόλους. Ετσι θα υπάρξουν περισσότεροι βαλτότοποι και θαμνώδεις εκτάσεις. Είναι γνωστό, όμως, ότι η «μετακίνηση» των δέντρων υλοποιείται με αργούς ρυθμούς κατά μήκος των δασικών άκρων. Υπολογίζεται σε 0,9 χιλιόμετρα το χρόνο ή 9 χιλιόμετρα ανά δεκαετία. Αν οι κλιματικές ζώνες μεταβληθούν με ταχύτερους ρυθμούς, όπως δείχνουν οι περισσότερες εκτιμήσεις, τότε πολλά είδη δέντρων, κυρίως τα παράκτια, θα εξαφανιστούν από τον πλανητικό δασικό χάρτη. Να προσθέσουμε, επίσης, και τις εκτεταμένες πυρκαγιές δασών, που θα σημειωθούν και τη μείωση της βιοποικιλότητας, που θα επέλθει εξαιτίας τους. Η μαζική εξαφάνιση ειδών σε πολλές περιοχές και η μετανάστευση πολλών ειδών της πανίδας θα επιφέρει μεγάλες ανατροπές της οικολογικής ισορροπίας σε πολλές περιοχές. Η αύξηση της θερμοκρασίας θα έχει ως συνέπεια και τη μείωση των αλιευμάτων σε λίμνες και ποταμούς, επειδή στα χαμηλότερα επίπεδα νερού εντοπίζεται η συγκέντρωση των εντομοκτόνων, εντείνοντας το διατροφικό πρόβλημα. Οικολογικά πάρκα, υγροβιότοποι, καταφύγια της άγριας ζωής και κοραλλιογενείς ύφαλοι θα απειληθούν με καταστροφή, την ίδια περίοδο που υπάρχει παγκόσμιο ενδιαφέρον για την προστασία τους.

(Συνεχίζεται)