ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Τρίτη 15 Νοέμβρη 2005
Σελ. /40
Τα μεγάλα γεγονότα

(με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου)

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβρη του 1973, πέρασε στην Ιστορία ως το κορυφαίο γεγονός της αντιδικτατορικής πάλης του ελληνικού λαού και της νεολαίας του. Γεγονός, που επέδρασε αποφασιστικά στην κατάρρευση της χούντας, μετά από μερικούς μήνες.

Δικαιολογημένα, τιμάται και διατηρείται στη μνήμη ως ένα από εκείνα τα αγωνιστικά πετάγματα, που εμπνέουν και προβληματίζουν. Με το πέρασμα του χρόνου, η εξέγερση αυτή, και κυρίως ορισμένα βαθύτερα συμπεράσματα που συνδέονται με την ωρίμανσή της και την ακτινοβολία της, επιχειρείται από διάφορες δυνάμεις να ξεθωριάσουν ή να παραχωθούν στα αραχνιασμένα αρχεία της Ιστορίας. Στην καλύτερη περίπτωση, αναγνωρίζεται ως ένα σημαντικό γεγονός, αλλά περιορισμένης ιστορικής σημασίας.

Δεν είναι στην πρόθεσή μας να ασχοληθούμε με τις δυνάμεις αυτές και τις αιτίες που τις οδηγούν σ' αυτήν τη θέση. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να θυμίσει ορισμένα γεγονότα και να υπογραμμίσει ορισμένα συμπεράσματα - σε γενικές γραμμές γνωστά - που διατηρούν τη φρεσκάδα τους και συνδέονται, με διάφορους τρόπους, με το παρόν και το μέλλον του εργατικού κινήματος, ευρύτερα του λαϊκού και νεολαιίστικου κινήματος.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήταν απλά ένα μαζικό μαχητικό ξέσπασμα. Εξελίχθηκε σε μιαν αποφασιστική, αιματηρή σύγκρουση με τη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία. Είχε θύματα. Η κατάληψη του Πολυτεχνείου, η πιο προωθημένη μορφή πάλης για εκείνες τις συνθήκες, έγινε πόλος συσπείρωσης και κινητοποίησης ευρύτατων λαϊκών μαζών και νεολαίας. Η μαζική λαϊκή συμμετοχή είναι ακριβώς εκείνο το καθοριστικό στοιχείο, που έδωσε στην κατάληψη τα χαρακτηριστικά της εξέγερσης. Με την εξέλιξη που έπαιρνε ο αγώνας, δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία ότι η σύγκρουση με τη χούντα και τους μηχανισμούς της θα ήταν αναπόφευκτη. Παρ' όλα αυτά, η λαϊκή κινητοποίηση ήταν πρωτοφανής. Ο φόβος και η ηττοπάθεια που κυριαρχούσαν άρχισαν να υποχωρούν και η κατάληψη του Πολυτεχνείου βρήκε πλατιά στήριξη. Δύο χρόνια πριν, μια τέτοια ενέργεια, με το ίδιο περιεχόμενο και συνθήματα, είναι βέβαιο ότι δε θα είχε την ίδια απήχηση.

Τρεις παράγοντες που επέδρασαν καθοριστικά


ΜΕΤΡΟ

Τι είναι εκείνο που καθόρισε τη λαϊκή αναγνώριση και μαζική στήριξη της κατάληψης και της έδωσε χαρακτήρα εξέγερσης;

Τρεις, κατά τη γνώμη μας, συνδυασμένοι παράγοντες επέδρασαν καθοριστικά.

- Πρώτο: Είχαν ωριμάσει οι συνθήκες μέσα στα ευρύτατα εργατικά και λαϊκά στρώματα και στη νεολαία, η ανάγκη της απαλλαγής από τη φασιστική δικτατορία. Ηταν ώριμο καθολικό αίτημα.

- Δεύτερο: Το αντιδικτατορικό κίνημα άρχισε να αναπτύσσεται πιο οργανωμένα, να δυναμώνει και μάλιστα οι πιο ριζοσπαστικές του δυνάμεις.

- Τρίτο: Είχαν οξυνθεί οι αντιθέσεις στις γραμμές της χούντας, αλλά και στις γραμμές της πλουτοκρατίας και των πολιτικών της εκπροσώπων. Ο παράγοντας αυτός, που είναι πολύ σημαντικός, δεν έχει φωτιστεί ακόμα σε βάθος.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Στην κατάληψη του Πολυτεχνείου βεβαίως συνυπήρχαν το αυθόρμητο και το οργανωμένο στοιχείο, που στην πορεία απόκτησαν όλα τα χαρακτηριστικά οργάνωσης και μετατράπηκε σε κέντρο μαζικής, παλλαϊκής κινητοποίησης.

Δε θα μπορούσε, όμως, σε καμιά περίπτωση να φτάσουμε σ' αυτήν την ανώτερη - για τις συνθήκες εκείνες - μορφή πάλης με τα χαρακτηριστικά της εξέγερσης, αν δεν είχαν προηγηθεί πολλά μικρά και μεγάλα γεγονότα ατομικής και μαζικής αντίστασης με πολλές θυσίες. Τα μεγάλα γεγονότα δεν εμφανίζονται ξαφνικά. Μπορεί να ξεσπάσουν ή να εκδηλωθούν ξαφνικά. Ωριμάζουν, όμως, μέσα στο χρόνο και συμπυκνώνουν πολύμορφες, συχνά, επιφανειακά, ασύνδετες μεταξύ τους επιμέρους δράσεις.


ΜΕΤΡΟ

Σε πρώτη φάση, πυρήνας αντίστασης, με ευρύτερη ακτινοβολία, ήταν τα στρατόπεδα εξορίας και οι φυλακές, όπου στην πλειοψηφία τους οι κρατούμενοι ήταν κομμουνιστές, ανάμεσά τους και αρκετοί αστοί δημοκράτες. Στα πρώτα χρόνια της χούντας, όπου κυριαρχούσαν ο φόβος, η υποταγή και η ηττοπάθεια μέσα στο λαό, έπαιξε καθοριστικό ρόλο το γεγονός ότι μια μικρή μειοψηφία δεν υποτάχθηκε στη χούντα και δε συμβιβάστηκε με το καθεστώς της και, πολύ περισσότερο, με την αντίληψη ότι θα είναι μακροχρόνια η ζωή της, ότι είναι παντοδύναμη.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, που ξεκίνησε με τη μορφή της κατάληψης, έδωσε, χάριν της ενεργητικής συμμετοχής του λαού, μια πληθώρα μορφών πάλης δίπλα και σε συνδυασμό με την κύρια, την κατάληψη. Η λαϊκή αυτενέργεια, πρωτοβουλία και ευρηματικότητα έδωσαν δυναμισμό, πρωτοτυπία και πολυμορφία στην εξέγερση και όλα τα χαρακτηριστικά ενός γνήσιου λαϊκού ανατρεπτικού κινήματος. Τα κύρια συνθήματα «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία», «Κάτω η χούντα», «Εξω οι ΗΠΑ και το NATO», εμπλουτίστηκαν με μια σειρά αυθόρμητα και πολύ εύστοχα συνθήματα.

Αποκάλυψε τη φύση των πολιτικών δυνάμεων

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου στο ξεκίνημά της και στην εξέλιξή της επέδρασε και στη διάταξη των πολιτικών δυνάμεων. Αποκάλυψε πιο καθαρά τη φύση τους. Οι δυνάμεις που πίστευαν σε μια ομαλή μετάβαση από τη δικτατορία στην αστική νομιμότητα - και ανάμεσά τους οι δυνάμεις του τότε «ΚΚΕ εσωτερικού» και οι οποίες σήμερα αντιπροσωπεύονται στο ΣΥΝ - απομονώθηκαν, δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα.


ΜΕΤΡΟ

Αντίθετα, οι δυνάμεις που πάλευαν ασυμβίβαστα για την ανατροπή της χούντας και στήριζαν την πάλη στην οργανωμένη παρέμβαση του λαϊκού κινήματος ισχυροποιήθηκαν και σε δύναμη και σε κύρος.

Σε όλη τη διάρκεια του αντιδικτατορικού αγώνα, συγκρούονταν δύο γραμμές:

Από τη μια μεριά, η γραμμή της απομάκρυνσης της χούντας και επαναφορά της προηγούμενης αστικής νομιμότητας, μέσω κυρίως χειρισμών και ελιγμών από τα πάνω, χωρίς να θιχτούν οι αιτίες και οι παράγοντες που οδήγησαν στη δικτατορία και ιδιαίτερα οι Αμερικάνοι, το NATO και οι μηχανισμοί τους στο εσωτερικό της χώρας. Γι' αυτό και ποτέ στην ουσία δεν υιοθέτησαν και δε στήριξαν τα κύρια συνθήματα του Πολυτεχνείου και βρέθηκαν υποστηρικτές των ψευτομεταρρυθμίσεων της χούντας.

Και, από την άλλη μεριά, η γραμμή που πάλευε όχι μόνο για την ανατροπή της χούντας, αλλά και τη δημιουργία συνθηκών για γενικότερες αλλαγές, δημοκρατικού αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού χαρακτήρα.

Το ΚΚΕ, από την πρώτη στιγμή και χωρίς ταλάντευση και καμιά επιφύλαξη, στήριξε με όλες του τις δυνάμεις την εξέγερση του Πολυτεχνείου και άσκησε στο μέτρο των δυνάμεών του την επίδρασή του στο σωστό προσανατολισμό της πάλης. Είναι, άλλωστε, το μόνο κόμμα που προχώρησε σε μιαν ολοκληρωμένη αξιολόγηση αυτού του αγώνα, βγάζοντας γενικότερα συμπεράσματα, χωρίς να παραλείπει την ανάδειξη αδυναμιών ή παραλείψεων στη δράση του, στις συνθήκες εκείνες.

Χρήσιμα συμπεράσματα για τους μελλοντικούς αγώνες

Το γεγονός ότι ο αγώνας του Πολυτεχνείου δεν ολοκληρώθηκε σε ό,τι αφορά τους στόχους του, που τραβούσαν πέρα από την αποκατάσταση της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, γιατί ο συσχετισμός δύναμης δεν το επέτρεψε, δεν αναιρεί σε τίποτα την προσφορά του και την αξία του. Αντίθετα, τα συμπεράσματα από αυτήν τη λαϊκή εξέγερση είναι πολύ χρήσιμα για τους μελλοντικούς αγώνες. Είναι ακριβώς αυτή η ζωντανή ακτινοβολία του Πολυτεχνείου, που οδηγεί την αστική τάξη και τα κόμματά της, καθώς και τους οπορτουνιστές να θεωρούν το Πολυτεχνείο ως ένα γεγονός, που τα όριά του εξαντλήθηκαν στις λίγες μέρες που κράτησε.

Από την άποψη του μέλλοντος, οι λαϊκές εξεγέρσεις είναι αναπόφευκτες. Η δικτατορία του κεφαλαίου δεν ανατρέπεται διαφορετικά. Η απαλλαγή των λαών από την τυραννία του δεν μπορεί να γίνει με ευχολόγια, με κηρύγματα στους κεφαλαιοκράτες και στα τσιράκια τους για καλυτέρευση της κατάστασης των εργαζομένων, αλλά με οργάνωση της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης και καθοδήγηση αυτής της πάλης, με τελικό σκοπό την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη και την οργάνωση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Ολα τα σχέδια εξανθρωπισμού του καπιταλισμού μέσω μεταρρυθμίσεων είναι αυταπάτες, έχουν χρεοκοπήσει.

Οσο αυτό είναι αλήθεια, αλλά τόσο είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να προβλέψει κανένας το χρόνο και τη μορφή που θα πάρουν οι μελλοντικές λαϊκές εξεγέρσεις. Ούτε να προκαθορίσει το γεγονός εκείνο, ή, εκείνη την ομάδα προβλημάτων, που θα αποτελέσουν το σπινθήρα της έναρξης. Τα ζητήματα αυτά δε λύνονται με συνωμοσίες και σχέδια επί χάρτου.

Η ωρίμανση των προϋποθέσεων θα είναι αποτέλεσμα της συνδυασμένης δράσης πολλών παραγόντων, αντικειμενικών και υποκειμενικών. Ανάμεσά τους:

- Η όξυνση των αντιθέσεων του συστήματος. Η διαδικασία αυτή είναι αναπόφευκτη. Είναι μπροστά μας ολοζώντανη. Το φλεγόμενο Παρίσι, η πνιγμένη Ορλεάνη, τα εκατομμύρια των ανέργων, των φτωχών, των εξαθλιωμένων κλπ. Συνοπτικά, η διόγκωση του πλούτου και της φτώχειας είναι οι δύο πόλοι της αντίθεσης, που μεγεθύνονται αντικειμενικά, και αποκαλύπτουν τα όρια του συστήματος, αλλά και την αυξανόμενη αδυναμία του να αναστείλει αυτές τις διεργασίες, αντιθέσεις, εξελίξεις.

- Η αύξηση της μισθωτής εργασίας της εργατικής τάξης, που αποτελεί πλέον την πλειοψηφία στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Το γεγονός ότι είναι υποχρεωμένη να πουλάει την εργατική της δύναμη όλο και πιο φτηνά και κατά μάζες να περνάει από τη σταθερή δουλιά στην ανεργία, στη μερική απασχόληση, στην εξαθλίωση και να συμμετέχει όλο και λιγότερο στον παραγόμενο πλούτο, που η ίδια παράγει, προκαλεί και διεργασίες και συσσώρευση πολιτικής πείρας.

- Η ανασυγκρότηση του Κομμουνιστικού Κινήματος, η αναγέννησή του, όσο κι αν είναι βασανιστική, προχωράει και θα αποτελέσει τη δύναμη εκείνη, που θα οργανώσει την εργατική τάξη και θα δώσει δύναμη και προοπτική στον αγώνα της. Αυτή η διαδικασία σήμερα αποκτά αποφασιστική σημασία και μπορεί να συγκριθεί με τη σφοδρή ιδεολογική πάλη των αρχών του 20ού αιώνα, τότε που έμπαιναν οι βάσεις για τη δημιουργία του Κόμματος Νέου Τύπου και τον οριστικό διαχωρισμό από τις συμβιβαστικές οπορτουνιστικές αντιλήψεις και πρακτικές.

Αποκτά αποφασιστική σημασία, σήμερα που δεν είναι ακόμα ώριμες οι συνθήκες, να υπάρχει σωστός προσανατολισμός:

- Να διατηρείται ζωντανό το όραμα και ο σκοπός του αγώνα: Η επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας ως η μόνη εναλλακτική λύση.

- Επεξεργασμένη στρατηγική και διαρκής ετοιμότητα, να αξιοποιείται η κάθε δυνατότητα και η παραμικρή χαραμάδα που θα ανοίγει, για να οξύνονται οι αντιθέσεις, να βαθαίνουν και να βγαίνει στο προσκήνιο η δύναμη της λαϊκής πάλης.

- Εμπιστοσύνη στη δύναμη της εργατικής τάξης, του λαού, που είναι ικανή κάτω από ορισμένες συνθήκες να παραλύσει και το πιο ισχυρό οπλισμένο χέρι του αντίπαλου, τη διάταξή του, τα σχέδιά του.

- Επιμονή και υπομονετική δουλιά, στη διαφώτιση και οργάνωση των μαζών για έναν τέτοιο σκοπό, αντοχή στις δυσκολίες. Η καθημερινή ακούραστη, συχνά μονότονη δουλιά, χωρίς πάντα άμεσα αποτελέσματα, είναι εκείνη που θα ωριμάσει τα μεγάλα γεγονότα.

Κανένας αγώνας, πολύ περισσότερο για ριζικές επαναστατικές αλλαγές, δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς θυσίες, χωρίς ηρωική προσπάθεια μιας μειοψηφίας που είναι η πρωτοπορία, χωρίς αποφασισμένη, οργανωμένη, πειθαρχημένη και αφοσιωμένη πρωτοπορία στην υπόθεση της απελευθέρωσης της εργατικής τάξης από την καπιταλιστική σκλαβιά.

Το κόμμα μας, το ΚΚΕ, έχοντας μια πολύ πλούσια πείρα αγώνων, αφομοιώνοντας δημιουργικά τη δική του ιστορική πείρα, αλλά και του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος, ζει και παλεύει στον παλμό των μεγάλων γεγονότων, που αναπόφευκτα θα 'ρθουν, παραμένοντας ακλόνητο στο σκοπό του και ικανό να αναπτύσσει την επαναστατική του δράση, ακόμα και στους πιο δύσκολους καιρούς.

Τα «Πολυτεχνεία» δεν έρχονται μόνα τους, δεν επινοούνται, δημιουργούνται μέσα στην ταξική πάλη για τη συσπείρωση του λαού, για την αγωνιστική διεκδίκηση των σύγχρονων αναγκών του, για την κοινωνική απελευθέρωσή του από τη μισθωτή σκλαβιά.

Για όσους, καλοπροαίρετα, ή, σκόπιμα, εγκαλούν το ΚΚΕ ότι παραγνωρίζει το σημερινό χαρακτήρα των διεθνών εξελίξεων, ότι έχει μειωμένη διεθνιστική αντίληψη, ας μας επιτραπεί να κλείσουμε με τα λόγια του Λένιν: «Ο διεθνισμός στην πράξη είναι ένας και μόνο ένας: Αφοσιωμένη δουλιά για την ανάπτυξη του επαναστατικού κινήματος και του επαναστατικού αγώνα στην ίδια σου τη χώρα, υποστήριξη (με την προπαγάνδα, ηθικά, υλικά) ενός τέτοιου αγώνα, μιας τέτοιας γραμμής και μόνο μιας τέτοιας γραμμής σε όλες, χωρίς εξαίρεση, τις χώρες».


Του
Δημήτρη ΓΟΝΤΙΚΑ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ