4ο μέρος

Οι αντιλήψεις των δυνάμεων του Φόρουμ για το χαρακτήρα της ΕΕ και το παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα είναι στενά συνυφασμένες με τις εκτιμήσεις τους για την πολιτική που ακολουθούν οι αστικές κυβερνήσεις. Κεντρικό μοτίβο σε όλα τα προγραμματικά κείμενα των Φόρουμ, αλλά και των πολιτικών δυνάμεων που τα στηρίζουν, είναι η αναζήτηση των αιτίων για τα οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα λαϊκά στρώματα στη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Χαρακτηριστικά, το πρόσφατο «Κάλεσμα των κοινωνικών κινημάτων» του Πόρτο Αλέγκρε (2005) αναφέρεται στο «ψέμα ότι η νεοφιλελεύθερη κυριαρχία είναι αναπόφευκτη». Η αντίστοιχη Εκκληση του Πόρτο Αλέγκρε το 2002 καλεί σε αγώνα «για μια δημοκρατική, κοινωνική Ευρωπαϊκή Ενωση που βασίζεται στις ανάγκες των Ευρωπαίων εργαζομένων και λαών».

Στη βάση αυτών των εκτιμήσεων καθορίζεται σαν κύριο μέτωπο πάλης ο αγώνας ενάντια στη «νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση», ενώ στο εσωτερικό της κάθε χώρας τοποθετείται στην πρώτη γραμμή η αναγκαιότητα ενός «αντινεοφιλελεύθερου μετώπου». Γίνεται φανερό ότι οι πολιτικές αυτές εκτιμήσεις θεωρούν ως συγκυριακή και όχι ως στρατηγικής σημασίας τη συγκεκριμένη μορφή διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομίας, που ακολουθούν κατά την τελευταία 15ετία - 20ετία όλες οι αστικές κυβερνήσεις. Γι' αυτό και δεν επιχειρούν να εξηγήσουν γιατί έγιναν φορείς της «νεοφιλελεύθερης» πολιτικής διαχείρισης τόσο τα φιλελεύθερα αστικά όσο και τα «σοσιαλδημοκρατικά» κόμματα, όπως στις προηγούμενες δεκαετίες είχαν γίνει εξίσου φορείς άσκησης της κεϋνσιανής διαχείρισης.

Οι στοχεύσεις αυτής της «αντινεοφιλελεύθερης» στρατηγικής γίνονται καθαρές όταν καλείται να απαντήσει στα κομβικά ερωτήματα: Γιατί οξύνθηκε τα τελευταία 15-20 χρόνια η επιθετικότητα των μονοπωλίων απέναντι στους εργαζόμενους; Γιατί υλοποιείται με ιερή ευλάβεια από φιλελεύθερους και σοσιαλδημοκράτες, κεντροαριστερούς και κεντροδεξιούς, το συνεκτικό πλέγμα των μέτρων που αποκαλούμε καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις; Εδώ οι δυνάμεις εκείνες που βαυκαλίζονται ότι πρωτοστατούν στην ανανέωση και το ξεσκούριασμα της σκέψης καταφεύγουν σε επιφανειακές ηθικολογίες και ψυχογραφήματα, βάζουν την ανάλυση με το κεφάλι κάτω και εξηγούν τις σημερινές αναγκαιότητες στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου στη βάση φαινομένων του εποικοδομήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ΣΥΝ οικτίρει τις δυνάμεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας που, κάτω από την πίεση του «συντηρητικού ιδεολογικού κλίματος» μετά το 1991, «οδηγήθηκαν σε μια συνολική αναδίπλωση, σε μια ουσιαστική προσχώρηση στο νεοφιλελευθερισμό».

Μια τέτοια προσέγγιση δεν μπορεί παρά να οδηγήσει αυτές τις δυνάμεις στην υπεράσπιση και την προβολή του λεγόμενου «Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Πολιτισμού» που χαρακτηρίζεται δήθεν από «το κοινωνικό κράτος, την ενότητα ατομικών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, την ανεκτικότητα και την αλληλεγγύη, την ειρηνική συνύπαρξη και την ειρηνική επίλυση των διαφορών». Να προτείνουν, δηλαδή, την επιστροφή σε μια πρωθύστερη πολιτική κρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων, με πιο ενισχυμένο το αναδιανεμητικό στοιχείο, ώστε να απαλυνθούν τα πιο ακραία φαινόμενα φτώχειας και κοινωνικής εξαθλίωσης.

Μπροστά μάλιστα στο προφανές ασυμβίβαστο των λύσεων αυτών με τις σημερινές αναγκαιότητες της καπιταλιστικής ανάπτυξης, οι δυνάμεις του Φόρουμ καταφεύγουν σε μια «μοντέρνα» φυγή προς τα εμπρός, στην υποστήριξη της «κοινωνικής οικονομίας, ως συγκεκριμένη έκφραση μιας εναλλακτικής λύσης για μια δίκαιη, αμοιβαία και δημοκρατική ανάπτυξη».

Στο επίπεδο της πρακτικής πολιτικής, του μαζικού κινήματος, οι αντιλήψεις αυτές αποκαλύπτουν πολύ γρήγορα τα αδιέξοδα και το ρεφορμιστικό χαρακτήρα τους, οδηγούν τους φορείς τους σε μια πολιτική συμβιβασμού με την πραγματικότητα της καπιταλιστικής διαχείρισης και σε μια πολιτική ουράς της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας προς τη στρατηγική της αστικής τάξης. Είναι πάμπολλα τα παραδείγματα που προσφέρει η δράση του ΣΥΝ στο μαζικό κίνημα και της συνδικαλιστικής του παράταξης («Αυτόνομη Παρέμβαση»), για να μην αναφερθούμε βέβαια σε έναν κατεξοχήν φορέα του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού, όπως η ΠΑΣΚΕ, στυλοβάτη και «γελωτοποιό» ταυτόχρονα του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ. Για τις δυνάμεις αυτές, ο υποτιθέμενος αγώνας ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό βαδίζει χέρι - χέρι με:

• Την αποδοχή των ελαστικών εργασιακών σχέσεων και του απελευθερωμένου ωραρίου και την ενεργητική συμβολή στην προώθησή τους από τους δημάρχους του ΣΥΝ.
• Την αποδοχή της συνύπαρξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε Παιδεία, Υγεία κλπ.
• Την προσαρμογή στο «εφικτό» στις διεκδικήσεις για τις συλλογικές συμβάσεις.
• Την αποδοχή των ιδιωτικοποιήσεων.
• Προτάσεις για αντιμετώπιση της ανεργίας μέσα από την αύξηση των επενδύσεων, την καλύτερη διαχείριση των κοινοτικών πόρων και την ουσιαστική αποδοχή της διευθέτησης του χρόνου εργασίας (ψευτο-35ωρο).

Στο επίπεδο της ΕΕ και παγκόσμια προστίθενται μια σειρά προτάσεις διαχειριστικές του καπιταλισμού:

-- Αντικατάσταση του Συμφώνου Σταθερότητας με μια «Συμφωνία για την αειφόρο ανάπτυξη, την κοινωνική προστασία και την απασχόληση» που, παρά τους κομπασμούς των συντακτών της, αποτελεί σύμπλευση με τις νέες ανάγκες δημοσιονομικής διαχείρισης (προσαρμογή ορίων ελλειμμάτων) ή ουτοπικές προσεγγίσεις για την ανεργία και την εξάλειψη των οικονομικών κρίσεων.

-- Υλοποίηση θεσμών και ρυθμίσεων στη λειτουργία και τον ανταγωνισμό της αγοράς.

-- Πίεση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα «για μια άλλη οικονομική και κοινωνική πολιτική, με κοινωνικές προτεραιότητες, υπέρ της πλήρους απασχόλησης».

-- Επιβολή φόρου στη βραχυπρόθεσμη κίνηση κεφαλαίων (φόρος Τόμπιν).

Συνεχίζεται

Αναδημοσιεύεται από άρθρο που έχει δημοσιευτεί στην «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» στο τεύχος 2 του 2005