Αγκάθι στη διαδικασία ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ και της «απελευθέρωσης» της αγοράς ενέργειας -της παράδοσής της στο ιδιωτικό κεφάλαιο - αποτέλεσε το ασφαλιστικό καθεστώς των εργαζομένων στην επιχείρηση. Το αγκάθι αυτό ανέλαβε να ξεριζώσει το 1999 η συμβιβασμένη συνδικαλιστική πλειοψηφία της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στη ΔΕΗ (ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ), οι ηγεσίες των παρατάξεων ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ και ΣΑΔ (ΣΥΝ), με τις «ευλογίες» της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και των κομμάτων της ΝΔ και του ΣΥΝ.

Με το νόμο 4491 του 1966 δημιουργείται ο ασφαλιστικός φορέας των εργαζομένων στη ΔΕΗ. Ο νόμος δεν υποχρεώνει τη ΔΕΗ να καταβάλλει εργοδοτικές εισφορές για Κοινωνική Ασφάλιση, ούτε να σχηματίσει ανάλογα «αποθεματικά» (λογιστικού χαρακτήρα). Ταυτόχρονα, προβλέπει ότι οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων θα χρησιμοποιούνται από τη ΔΕΗ σε επενδύσεις (χρηματοδότηση ορυχείων, παραγωγής, μεταφοράς και διανομής). Σε αντάλλαγμα, η ΔΕΗ αναλαμβάνει να καταβάλλει στο ακέραιο τα ποσά που απαιτούνται για ασφαλιστικές παροχές και συντάξεις. Ομως, το σύνολο των εισφορών των εργαζομένων ήταν κατά πολύ μεγαλύτερο από τις ασφαλιστικές παροχές και τις συντάξεις που καλούνταν να καταβάλει η ΔΕΗ. Ετσι, συσσωρεύτηκε ένα τεράστιο ποσό από τις εισφορές των εργαζομένων ενσωματωμένο στην περιουσία της ΔΕΗ και που το 1999 μαζί με τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις της επιχείρησης, τη δεδομένη στιγμή, έφθασε στο αστρονομικό ποσό των 3,2 τρισεκατομμυρίων δραχμών.

Το ότι το τεράστιο αυτό κομμάτι της περιουσίας της ΔΕΗ αποτελούσε στην πραγματικότητα περιουσία των εργαζομένων ήταν ένα από τα μεγάλα εμπόδια στην επιτυχή ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ (με τη μορφή της μετοχοποίησή της μέσω Χρηματιστηρίου) και κατ' επέκταση της «απελευθέρωσης» της αγοράς ενέργειας. Ποιος από τους αποκαλούμενους «μεγάλους θεσμικούς επενδυτές» θα ενδιαφερόταν για μια επιχείρηση που ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας της ανήκει ουσιαστικά στους εργαζόμενους;

Το γόρδιο αυτό δεσμό έλυσε η συμβιβασμένη πλειοψηφία της ΓΕΝΟΠ. Το καλοκαίρι του 1999 οι τρεις παρατάξεις, ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ και ΣΑΔ (ΣΥΝ) υπογράφουν συμφωνία με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, βάσει της οποίας χάρισαν κυριολεκτικά την περιουσία των εργαζομένων στη ΔΕΗ. Σε αντάλλαγμα, το κράτος ανέλαβε την καταβολή των ασφαλιστικών παροχών και συντάξεων. Μια συμφωνία που υπονόμευσε τα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων στη ΔΕΗ, αλλά και επιβάρυνε το σύνολο των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού με την ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων στη ΔΕΗ, η οποία το 2001 έφτασε σχεδόν τα 100 δισεκατομμύρια δραχμές. Ταυτόχρονα, απάλλαξε τη ΔΕΗ από τις υποχρεώσεις της στους εργαζόμενους ώστε να προσφερθεί για «φαγοπότι» στο μεγάλο κεφάλαιο. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο ορκωτός λογιστής Χρ. Βελέντζας (στον οποίο είχε αναθέσει η πλειοψηφία της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ να εκτιμήσει τα αποτελέσματα των αναλογιστικών μελετών που είχαν ήδη γίνει) σε επιστολή του στα μέσα του 1999 κατέληγε στο εξής συμπέρασμα: «Για να λειτουργήσει η ΔΕΗ ανταγωνιστικά σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού, όταν απελευθερωθεί η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και να είναι βιώσιμη, θα πρέπει ίσως ένα μέρος της καταβολής του συνολικού συσσωρευμένου κόστους της υποχρέωσής της προς τους ασφαλισμένους να το αναλάβει κάποιος άλλος φορέας». Οπως και έγινε και μάλιστα εξ ολοκλήρου!

Το κυρίαρχο ιδεολόγημα που χρησιμοποίησε η συμβιβασμένη πλειοψηφία, προκειμένου να στηρίξει τις αντεργατικές πολιτικές των κυβερνήσεων του κεφαλαίου δεν ήταν άλλο παρά «ο μονόδρομος της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Απέναντι στην οδηγία 96/92 της ΕΕ (για την «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας) για την πλειοψηφία της ΓΕΝΟΠ δεν υπήρχε άλλος δρόμος από την εφαρμογή της. Ο τότε πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ και επικεφαλής της ΠΑΣΚΕ, Νίκος Εξαρχος, σημείωνε στην εναρκτήρια ομιλία του στο 23ο Συνέδριο της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ αναφερόμενος στην κοινοτική οδηγία: «Να αντιμετωπίσουμε το νέο αναγκαστικό Ευρωπαϊκό Περιβάλλον». Ετσι, το μόνο που έμενε για τους εργαζόμενους ήταν να αποδεχτούν ως δεδομένη την «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας και συνεπώς, μέσα σε αυτό το περιβάλλον, είναι τάχα προς όφελός τους να καταστήσουν ανταγωνιστική τη ΔΕΗ! Τα ίδια ακριβώς ιδεολογήματα με τη μορφή επιχειρημάτων χρησιμοποίησαν και οι παρατάξεις της ΔΑΚΕ και της ΣΑΔ (ΣΥΝ) με την τελευταία να χαρακτηρίζει τη συμφωνία με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ «ένα πρώτο μεγάλο, σημαντικό θετικό βήμα»! Αυτή η τακτική ακολουθείται και από τις σημερινές ηγεσίες των παρατάξεων αυτών, στηρίζοντας βήμα προς βήμα την πορεία ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ. Πολύ πρόσφατα, η πλειοψηφία ανέστειλε τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων αντί να προχωρήσει στην ένταση και κλιμάκωσή τους, διευκολύνοντας έτσι την κυβέρνηση της ΔΕΗ να προωθήσει και τελικά να περάσει το νόμο για την πλήρη «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας.

Οι τεράστιες επιπτώσεις αυτής της πολιτικής, για τους εργαζόμενους, δεν άργησαν να φανούν. Μια πρώτη συνέπεια αποτέλεσε η σοβαρή μείωση των θέσεων εργασίας. Η ΔΕΗ το 1993 απασχολούσε 36.670 εργαζόμενους και σήμερα, εν έτει 2005, κάτω από 27.000, ενώ προβλέπεται η παραπέρα μείωσή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι συνολικά στην ΕΕ χάθηκαν στον τομέα της ενέργειας πάνω από 200.000 θέσεις σταθερής εργασίας.

Ταυτόχρονα, η εργασία εντατικοποιείται παραπέρα. Το 1993 παράγονται 937 μεγακιλοβατώρες ανά εργαζόμενο και το 2003, 1.700 μεγακιλοβατώρες. Οι θέσεις σταθερής εργασίας και ασφάλισης αντικαθίστανται από ευέλικτες μορφές εργασίας μέσω της όλο και μεγαλύτερης ανάθεσης εργασιών σε ιδιώτες εργολάβους. Με τον πρόσφατο νόμο για τις ΔΕΚΟ, η κυβέρνηση της ΝΔ ολοκλήρωσε τις χρόνιες προσπάθειες των προηγούμενων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ανατρέποντας από τα θεμέλια τις εργασιακές σχέσεις, χτυπώντας το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή εργασία.

Από την πρώτη στιγμή, οι ταξικές δυνάμεις στον κλάδο, η Αγωνιστική Συνεργασία κατήγγειλαν και αποκάλυψαν το ρόλο των συμβιβασμένων πλειοψηφιών. Ανέδειξαν την αυταπάτη του μονόδρομου της ΕΕ και ενάντια σε αυτή την πολιτική κάλεσαν τους εργαζόμενους να αλλάξουν τους συσχετισμούς δύναμης σε πολιτικό και συνδικαλιστικό επίπεδο. Να συσπειρωθούν στο ΠΑΜΕ και να παλέψουν ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, διεκδικώντας η ΔΕΗ να ανήκει 100% στο δημόσιο με αποκλειστικότητα στην παραγωγή - μεταφορά - διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας, μέσα σε ένα δημόσιο φορέα ενέργειας και να έχει χαρακτήρα λαϊκής περιουσίας.

Σε ό,τι αφορά τις εργασιακές σχέσεις να διασφαλίζεται η ασφάλεια της εργασίας. Να καταργηθούν οι εργολάβοι και η ενοικίαση εργαζομένων, οι αντεργατικοί νόμοι του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ που διαλύουν το 8ωρο και την Κοινωνική Ασφάλιση. Να εξασφαλίζεται μόνιμη σταθερή δουλιά, 7ωρο - 5ήμερο - 35ωρο, αύξηση αποδοχών και συντάξεων. Δημόσια υγεία, Πρόνοια, Παιδεία για όλους. Ενα πλαίσιο διεκδικήσεων που απαιτεί σύγκρουση με το σύνολο της αντεργατικής πολιτικής και τους φορείς της.