Η «Unsere Zeit» (UZ), όργανο του DKP, δημοσίευσε στις 17 Μάρτη 2006 συνέντευξη με τέσσερα στελέχη του Κόμματος, που επεξεργάστηκαν (ή μάλλον όπως αναφέρει η UZ) «έκαναν την κύρια εργασία» στο Σχέδιο Προγράμματος που θα υποβληθεί για συζήτηση και έγκριση στη 2η σύνοδο του 17ου Συνεδρίου στις 8 Απρίλη. Οι τέσσερις σύντροφοι είναι: ο Βίλι Γκερνς, η Νίνα Χάγκερ, ο Χανς Χάιντς Χολτς και ο Λέο Μάγερ.

Η συνέντευξη τιτλοφορείται: Η «έκθεση αυτού που επιδιώκει και για το οποίο αγωνίζεται το Κόμμα».

Σήμερα για ενημέρωση των αναγνωστών μας δημοσιεύουμε περίληψη αυτής της συνέντευξης:

UZ: Με ανακούφιση πολλές συντρόφισσες και σύντροφοι έλαβαν γνώση ότι τώρα υπάρχει ένα σχέδιο προγράμματος του DKP που προήλθε με συναίνεση. Πόσο σημαντική είναι για εσάς αυτή η συνεννόηση;

Βίλι Γκερνς: Ενα κομμουνιστικό κομματικό πρόγραμμα είναι κατά τον Λένιν «μια σύντομη, σαφής και ακριβής έκθεση αυτού που επιδιώκει και για το οποίο αγωνίζεται το Κόμμα». Ενα Κόμμα που δε θα μπορούσε να συνεννοηθεί για τους στόχους του, θα έθετε υπό αμφισβήτηση τον χαρακτήρα του σαν κομμουνιστικό κόμμα και θα εκτιθόταν στον κίνδυνο να αποσυντεθεί σε διαφορετικά ρεύματα και να καταστεί ανίκανο για δράση. Για τους στόχους μας πάντως μέσα στην ομάδα των συγγραφέων και μέσα στο κόμμα υπήρχε ήδη στη βάση της συζήτησης αρχικά συμφωνία. Διαφορές γνωμών υπάρχουν σε λεπτομερειακά ζητήματα. Αυτό είναι ομαλό επειδή μάλιστα πολλά εξαρτώνται από παράγοντες που σήμερα δεν είναι προβλεπτοί σε λεπτομέρειες. Κατά τούτο δεν είχα ανησυχίες απ' αυτή την άποψη.

Νίνα Χάγκερ: Τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν οξείες συζητήσεις που στοίχισαν πολλή δύναμη. Για πολύ καιρό ήμουν σκεπτική, αν θα φθάσουμε σε συνεννόηση... Τώρα έχουμε ένα ντοκουμέντο που ασφαλώς παρά τις υπάρχουσες ακόμα αδυναμίες, προσφέρει τη θεωρητική βάση για την ενιαία δράση του Κόμματός μας στις σημερινές αντιπαραθέσεις. Σ' αυτούς τους αγώνες θα αποδειχθεί ποιες από τις θεωρητικές γνώμες μας αποδείχνονται ορθές και πού πλανιόμαστε.

Χανς Χάιντς Χολτς: Στην προγραμματική συζήτηση φάνηκε ότι σαν συνέπεια της ήττας υπήρχαν ασάφειες στην απάντηση τέτοιων ζητημάτων που αφορούσαν ιδιαίτερα την εκτίμηση του ιμπεριαλισμού σήμερα, τις αντιλήψεις για ένα μελλοντικό σοσιαλισμό και το ρόλο του Κόμματος. Μια και οι εκτιμήσεις αυτές επηρέαζαν και την καθημερινή πολιτική πράξη, σχηματίστηκαν επίκαιροι αγώνες κατεύθυνσης, που δημιουργούσαν ανασφάλεια στο Κόμμα. Ετσι είναι ένα σημαντικό βήμα για σταθεροποίηση του Κόμματος ότι, ανεξάρτητα από υπάρχουσες διαφορές, έγινε δυνατό να διατυπωθούν βασικές θέσεις που θα τηρηθούν από κοινού.

Λέο Μάγερ: Με το Σχέδιο βάλαμε για την πράξη μας μια ικανή θεωρητική βάση. Παρ' όλες τις διαφορές γνωμών, οι οποίες κατά το πλείστον αντικαθρεφτίζουν τις διαφορετικές εμπειρίες, στο επίπεδο της πολιτικής πρόκειται για την αποκατάσταση της πρακτικής ενότητας στη δράση. Πρέπει να εργαστούμε ώστε να γίνουμε ένα κόμμα που να είναι σε θέση να προωθεί κοινωνικές αντιπαραθέσεις και να ριζώσει στις επιχειρήσεις και τα κινήματα. Προς το σκοπό αυτό πρέπει να αποκαταστήσουμε σε κεντρικά ζητήματα την ενότητα δράσης. Ταυτόχρονα θα συνεχίσουμε να συζητάμε τις διαφορές γνωμών με αμοιβαίο σεβασμό.

UZ: Πού υπήρχαν και υπάρχουν κατά την άποψή σας τα επίμαχα σημεία; Τι άλλαξε στη διάρκεια της κοινής εργασίας και συζήτησης;

Βίλι Γκερνς: Τα επίμαχα σημεία αφορούν προπάντων την ανάλυση του σημερινού ιμπεριαλισμού και τις τάσεις εξέλιξής του και εδώ ιδιαίτερα τη διαλεκτική των κοινών πραγμάτων και των αντιφάσεων. Ενώ μερικοί τονίζουν ισχυρότερα τη μια πλευρά, άλλοι ρίχνουν το βάρος στην άλλη πλευρά. Μια και τα πράγματα είναι εν ροή, μερικά δεν μπορούν να ξεκαθαριστούν σήμερα τελικά. Το τωρινό Σχέδιο εκθέτει και τις δυο απόψεις, από τις οποίες υπό συγκεκριμένες συνθήκες πότε προβάλλεται η μία πότε η άλλη ισχυρότερα. Το κεφάλαιο Ι ξεκινάει από τις βασικές αντιφάσεις του καπιταλισμού, περιγράφει την εξέλιξή του σε ιμπεριαλισμό, που συντελείται με την ανάπτυξή του και μέσα σ' αυτό το (ιμπεριαλιστικό) στάδιο τα περάσματα στον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό και τα τωρινά προτσές ανάπτυξης. Γίνεται σαφές χωρίς παρερμηνεία ότι στα τελευταία (προτσές) πρόκειται για εξελίξεις στον ιμπεριαλισμό.

Νίνα Χάγκερ: Τα επίμαχα σημεία αφορούσαν και αφορούν μεταξύ άλλων την ανάλυση του καπιταλισμού, την εκτίμηση των αιτιών της ήττας μας και τις αντιλήψεις για μια μελλοντική σοσιαλιστική κοινωνία, αλλά και ζητήματα της πολιτικής συμμαχιών και του ρόλου του Κόμματος... Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι ανάμεσα σε κοινωνικούς επιστήμονες της ΓΛΔ διεξήχθη επί πολλά χρόνια π.χ. σφοδρή συζήτηση στο πρόβλημα των αντιφάσεων, που απέδωσε σημαντικές γνώσεις και οδήγησε στην παραπέρα ανάπτυξη της υλιστικής διαλεκτικής.

Στην ομάδα των συγγραφέων προσπαθήσαμε να τονίσουμε τα κοινά σημεία στη θεωρία και τη μέθοδο. Φανερό ότι αυτό το επιτύχαμε αυξητικά καλύτερα.

Χανς Χάιντς Χολτς: Τελικά τα επίμαχα σημεία οξύνθηκαν γύρω από το αν αναλύσεις αρχών του καπιταλισμού και ιμπεριαλισμού από τον Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν έχουν ακόμα ισχύ και μπορούν να είναι προσανατολισμοί δράσης ή μήπως η καπιταλιστική κοινωνία εξελίχθηκε παραπέρα σε μια ποιοτικά νέα βαθμίδα ανάπτυξης, που απαιτεί αναθεώρηση μέχρι τώρα αναμφισβήτητων αρχών. Εγώ το νομίζω εντελώς σημαντικό, το Σχέδιο Προγράμματος να καταδείχνει τις αρχές της πολιτικής θεωρίας μας όχι από μια σφαλερή (και ντεφετιστική) ιδεολογία ανανέωσης. Στη χώρα μας, της οποίας το ανατολικό τμήμα έκανε τις εμπειρίες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, είναι επίσης αποφασιστικό στην κριτική λαθών που έγιναν, να μη χάσουμε από τη συνείδηση και τη συνολικά θετική προσφορά και ανθρώπινη ποιότητα αυτής της οικοδόμησης.

Λέο Μάγερ: Τα επίμαχα σημεία αφορούν σχεδόν όλους τους τομείς της θεωρίας. Αρχίζοντας από την ανάλυση του σημερινού καπιταλισμού και από τις συνέπειες που βγαίνουν απ' αυτό για τη στρατηγική ως τους λόγους της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη και τα συμπεράσματα για μια μοντέρνα σύλληψη για το σοσιαλισμό. Αλλά παρ' όλες τις διαφορές μας, όλοι μας κινούμαστε σε μια μαρξιστική βάση. `Η ας το πούμε αλλιώς: Ολοι μας προσπαθούμε να κατανοήσουμε την πραγματικότητα με τη μέθοδο και την κοσμοθεωρία του μαρξισμού και να βγάλουμε συμπεράσματα για την πολιτική δράση. Βρισκόμαστε στο σημείο να επεξεργαστούμε μια κουλτούρα διαφωνιών που δεν τραβάει την εσωκομματική διχογνωμία μέχρι τα άκρα. Μ' αυτό ξεπερνάνε μια παράδοση που επέφερε ήδη πάρα πολύ βλάβη στο κομμουνιστικό κίνημα.

UZ: Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι ελλείψεις που κατά την άποψή σας πρέπει να διορθωθούν;

Βίλι Γκερνς: Η κομματική συζήτηση οδήγησε σε ουσιαστικές βελτιώσεις. Ελλείψεις βλέπω να υπάρχουν στις επαναλήψεις και κατά την άποψή μου και σε μερικές χειροτερεύσεις απέναντι στη βάση της συζήτησης. Ετσι στην τελική διατύπωση για το συνοπτικό ορισμό του σοσιαλισμού διαγράφηκαν μεταξύ άλλων - πράγμα ακατανόητο για εμένα - οι γνώμες για τις αξίες και το νόημα του σοσιαλισμού, όπως και για τις αιτίες της ήττας του υπαρκτού σοσιαλισμού, διαγράφηκαν εκείνες για το ρόλο του αναθεωρητισμού στην ηγεσία του ΚΚΣΕ και άλλων κυβερνώντων κομμουνιστικών κομμάτων. Στο κεφάλαιο ΙV δεν αναφέρονται πια τόσο σημαντικά καθήκοντα όπως ο αγώνας κατά των ιδιωτικοποιήσεων ζωτικών υπηρεσιών προσφοράς.

Η τελευταία ερώτηση της UZ αφορά στο αν στο συνέδριο πρέπει να αποφασιστεί ένα πρόγραμμα ή αν θα παραμείνει ανοιχτό το Σχέδιο Προγράμματος για παραπέρα συζήτηση. Η απάντηση και των τεσσάρων υπήρξε, ότι πρέπει να ψηφιστεί το Σχέδιο και να έχει το Κόμμα ένα πρόγραμμα για δράση.