Η διαρκής απαξίωση των μικρών, προσωπικών και άλλου τύπου επιχειρήσεων (ΟΕ και ΕΕ), προκύπτει από τα στοιχεία που συγκεντρώνει η ετήσια έκθεση της ΕΣΕΕ για το εμπόριο, η οποία παρουσιάστηκε πριν μερικές μέρες. Η αναφορά της έκθεσης στις πραγματικά αξιόλογες οικονομικές επιδόσεις των μεγάλων εμπορικών επιχειρήσεων (συμπεριλαμβάνονται επίσης πολλά στοιχεία για την απασχόληση γενικά στο εμπόριο) οδήγησαν σε ενθουσιώδεις δηλώσεις τον υφυπουργό Ανάπτυξης Γ. Παπαθανασίου, που έσπευσε να χρεώσει στην κυβέρνηση (προφανώς και στον εαυτό του ως αρμόδιου κυβερνητικού στελέχους) τις «επιτυχίες». Στο βαθμό που η ασκούμενη πολιτική στοχεύει στη στήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων, σωστά πανηγύρισε ο υφυπουργός. Ωστόσο, αυτή η κυβέρνηση (όπως και η προηγούμενη) απαξιοί να ασχοληθεί με την άλλη «πλευρά του νομίσματος». Με τις επιχειρήσεις των μικρών ΕΒΕ που πορεύονται σταθερά στο δρόμο της μιζέριας και της καταστροφής.

Η πορεία αυτών των επιχειρήσεων, που στην πράξη αποτελείται από μικρές, καθημερινές ιστορίες βιοπάλης, δεν έχει να κάνει με τις αντικειμενικές συνθήκες που πηγάζουν από τη σύγκρουση διαφορετικών οικονομικών μεγεθών. Συγκεκριμένα, πολιτικά μέτρα συμβάλλουν καταλυτικά στην έκβαση της σύγκρουσης υπέρ των εμπορικών κολοσσών και σε βάρος των μικρεμπόρων. Από αυτή την άποψη η θέση του ΚΚΕ ότι «ριζική λύση που συμφέρει τα λαϊκά στρώματα μπορεί να δοθεί μόνο με την κατάργηση των μονοπωλίων στο λιανικό εμπόριο, με το πέρασμα του συγκεντρωμένου λιανικού εμπορίου σε κρατικό - κοινωνικό φορέα, που θα σχεδιάζει τη λειτουργία του προς όφελος του λαού», είναι εξαιρετικά επίκαιρη στο φόντο των συγκεκριμένων στοιχείων. Μια παράθεση διαπιστώσεων και στοιχείων από τις ετήσιες εκθέσεις της ΕΣΕΕ για τις ατομικές, ΟΕ και ΕΕ επιχειρήσεις από το 2001 έως και το 2004, είναι περισσότερο από ενδεικτική για το τι συμβαίνει.

Η έκθεση της ΕΣΕΕ για το εμπόριο, την περίοδο του 2001, επισήμαινε κάτι που θα το επαναλάμβανε όλα τα υπόλοιπα χρόνια: ότι η εξέλιξη των οικονομικών αποτελεσμάτων των ατομικών και ΟΕ επιχειρήσεων ήταν δυσμενέστερη αυτής των ΑΕ και ΕΠΕ. Ειδικότερα:

• Στα καθαρά κέρδη το 20,2% αυτών των επιχειρήσεων πέτυχε σημαντική βελτίωση κερδοφορίας, το 30,5% είχε σημαντική κάμψη κερδών και το 47,5% είχε στασιμότητα.
• Στα μεικτά κέρδη το 23,4% είχε σημαντική αύξηση, το 27,3% σημαντική μείωση και το 47,9% στασιμότητα.
• Στις πωλήσεις, το 30,9% είχε σημαντική άνοδο, το 22% είχε σημαντική μείωση και το 46,8% είχε στασιμότητα.
• Επίσης, το 51,8% των ατομικών και ΟΕ επιχειρήσεων δεν έκανε επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου το 2001.
• Το 45% των προσωπικών επιχειρήσεων δεν είχε επίσης τραπεζικές υποχρεώσεις. Αυτός όμως δεν είναι θετικός δείκτης, καθώς δεν αντιπροσωπεύει μια υγιή σχέση των μικρών επιχειρήσεων με τις τράπεζες, αλλά μια ανύπαρκτη σχέση που παραπέμπει στην αδυναμία πρόσβασης των μικρών επιχειρήσεων στις πηγές χρηματοδότησης.

Το ίδιο χρονικό διάστημα, οι ΑΕ και ΕΠΕ εμφάνιζαν: σημαντική αύξηση κερδών το 40,9% και σημαντική κάμψη το 48,4% με το 10,7% να είναι στάσιμο. Η ιδιαιτερότητα στη συγκεκριμένη περίοδο ήταν οι συνέπειες από την πτώση του χρηματιστηρίου που επηρέαζε ακόμη ένα σημαντικό τμήμα των ΑΕ και ΕΠΕ. Κάτι που τα επόμενα χρόνια ξεπεράστηκε σε μεγάλο βαθμό.

Στην έκθεση αναφέρεται: «Το 2002 η πορεία των ΑΕ και ΕΠΕ από τη μια πλευρά και των ατομικών, "ατομικών και ΟΕ" από την άλλη ήταν αποκλίνουσες. Τα βασικά οικονομικά μεγέθη των πρώτων, δηλαδή πωλήσεις, μεικτά και καθαρά κέρδη, βελτιώθηκαν, ενώ των δεύτερων φαίνεται να επιδεινώθηκαν». Ειδικότερα:

• Στα καθαρά κέρδη το 24,5% εμφάνισε σημαντική αύξηση, το 46,5% σημαντική κάμψη και το 29% στασιμότητα.
• Στα μεικτά κέρδη το 26% εμφάνισε σημαντική άνοδο, το 41,7% σημαντική κάμψη και το 31,6% στασιμότητα.
• Στις πωλήσεις το 28,1% εμφάνισε σημαντική άνοδο, το 39,7% σημαντική κάμψη και το 32% στασιμότητα.
• Περίπου το 80% των μικρών επιχειρήσεων δεν έκανε επενδύσεις πάγιων κεφαλαίων το 2002.
• Το 56,6% αυτών των επιχειρήσεων δεν είχε τραπεζικές υποχρεώσεις.

Το ίδιο χρονικό διάστημα οι ΑΕ και ΕΠΕ εμφάνιζαν: σημαντική αύξηση κερδών το 41,4%. Σημαντική κάμψη το 47,5% και στασιμότητα το 11,1%. Η σύγκριση είναι αποκαλυπτική. Το 2002 αυξήθηκαν λίγο οι μικρές επιχειρήσεις με σημαντική αύξηση κερδών, αλλά πολύ περισσότερες ήταν εκείνες που χειροτέρεψε σημαντικά η κερδοφορία τους. Από το 30,5% το 2001 πήγαν στο 46,5% το 2002. Αυτό που επαναλαμβάνουν οι αγωνιστικές δυνάμεις στο συνδικαλιστικό κίνημα των ΕΒΕ, η ΔΗΚΕΒΕ και οι υποστηριζόμενοι από αυτή ή συνεργαζόμενοι με αυτή, τόσο στους επαγγελματοβιοτέχνες όσο και στους εμπόρους (ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ), ότι μειώνονται ο τζίρος και τα κέρδη, βρίσκει με τα συγκριμένα στοιχεία και την αριθμητική του επαλήθευση. Αντίστοιχα, βελτιώθηκαν τα ανάλογα μεγέθη για τις ΑΕ και ΕΠΕ, σε μια πορεία που τα επόμενα δύο χρόνια θα ήταν ακόμη πιο σίγουρη και αδιαπραγμάτευτη.

Για άλλη μια χρονιά διαπιστώνεται στην έκθεση η αποκλίνουσα πορεία ανάμεσα στις μεγάλες και τις μικρές επιχειρήσεις, κυρίως προσωπικές, ΟΕ και ΕΕ. «Διακρίνεται επομένως μια τάση πόλωσης των επιχειρήσεων της κατηγορίας σε δύο ομάδες: η μία με σημαντική αύξηση και η άλλη με αντίστοιχη κάμψη των πωλήσεων», ήταν η συμπερασματική επισήμανση με βάση και τα δυο προηγούμενα χρόνια. Ειδικότερα:

• Στα καθαρά κέρδη το 24,3% είχε σημαντική αύξηση, το 50,7% σημαντική μείωση και το 24,7% στασιμότητα.
• Στα μεικτά κέρδη το 25,8% είχε σημαντική αύξηση, το 48,4% σημαντική μείωση και το 25,5% στασιμότητα.
• Στις πωλήσεις το 30,2% είχε σημαντική αύξηση, το 44,1% σημαντική μείωση και το 25,5% στασιμότητα.
• Το 65,6% τον επιχειρήσεων αυτών δεν πραγματοποίησε επενδύσεις το 2003.
• Το 45,3% δεν είχε τραπεζικές υποχρεώσεις.

Την ίδια χρονιά οι ΑΕ και ΕΠΕ εμφάνιζαν: σημαντική αύξηση κερδών το 51,3%. Σημαντική μείωση το 37,1% και στασιμότητα το 11,5%. Οταν οι περισσότερες από τις μισές μικρές επιχειρήσεις βλέπουν να πέφτουν κατακόρυφα κέρδη και τζίρος, περισσότερες από τις μισές μεγάλες επιχειρήσεις βλέπουν κατακόρυφη αύξηση κερδών και πωλήσεων. Το μεγάλο κεφάλαιο πιέζει όλο και περισσότερο τους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς εμπόρους. Οι πολυεθνικές με τις αλυσίδες τους και τα πολυκαταστήματα με τους ντόπιους μεγαλεμπόρους αποσπούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο από τους μικρούς, ισχυροποιούνται και διευρύνονται. Η οικονομική τους δύναμη είναι αυτή που κάνει τη διαφορά σε συνδυασμό με την υλοποίηση μιας πολιτικής εχθρικής προς τους μικρούς ΕΒΕ, όπου όχι μόνο απουσιάζουν ειδικότερα μέτρα στήριξής τους, αλλά λαμβάνονται και μέτρα στήριξης των μεγάλων αντιπάλων τους. Μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες περισσότεροι μικρέμποροι επιδίωξαν να κάνουν επενδύσεις και συνακόλουθα στράφηκαν στον τραπεζικό δανεισμό. Ηταν μια προσπάθεια να αντιστρέψουν την πορεία προς τα κάτω με τις ελπίδες τους να βασίζονται κυρίως στους Ολυμπιακούς Αγώνες του επόμενου χρόνου και την πιθανότητα να κερδίσουν ένα σημαντικό κομμάτι από τους ξένους επισκέπτες.

Η έκθεση της ΕΣΕΕ που παρουσιάστηκε πριν λίγες μέρες και αναφέρεται σε στοιχεία κατά βάση του 2004, επισημαίνει ότι «η εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών των προσωπικών, κλπ. επιχειρήσεων είναι διαφορετική από αυτή των ΑΕ και ΕΠΕ. Επίσης δε φαίνεται να υπάρχει τάση σύγκλισης μεταξύ των δυο ομάδων». Ειδικότερα:

• Στα καθαρά κέρδη το 18,4% είχε σημαντική αύξηση, το 36,2% σημαντική μείωση και το 45,4% στασιμότητα.
• Στα μεικτά κέρδη το 19,4% είχε σημαντική αύξηση, το 33,6% σημαντική μείωση και το 47% στασιμότητα.
• Στις πωλήσεις το 22,5% είχε σημαντική αύξηση, το 31,9% σημαντική μείωση και το 45,6% στασιμότητα.
• Το 56,4% των επιχειρήσεων δεν έκανε επενδύσεις σε πάγια κεφάλαια.
• Το 44,2% δεν είχε τραπεζικές υποχρεώσεις.

Το «Ολυμπιακό» και ελπιδοφόρο έτος 2004 η στασιμότητα κυριάρχησε και ίσως ήταν το βασικότερο κέρδος των μικρών επιχειρήσεων! Την ίδια χρονιά οι ΑΕ και ΕΠΕ εμφάνισαν: σημαντική αύξηση κερδών το 46,3%. Σημαντική μείωση κερδών το 41,7% και στασιμότητα το 12,1%. Εξάλλου, πρόκειται για μια ακόμη χρονιά με σημαντικές επενδυτικές δραστηριότητες από τις μεγάλες. Η αντίστοιχη δραστηριότητα από τις μικρές εστιάζεται έτσι κι αλλιώς στο «κέντρο», ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι οι επιχειρήσεις στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης είχαν χειρότερες επιδόσεις από αυτά της επαρχίας, εκεί δηλαδή που δεν έχουν εξαπλωθεί ακόμη πάρα πολύ τα πολυκαταστήματα! Γεγονός είναι επίσης ότι μια «κακή» χρονιά για μια μικρή επιχείρηση είναι πολλαπλώς επιζήμια απ' ό,τι για μια μεγάλη επιχείρηση.