Σε ένα δυσβάσταχτο οικονομικό Γολγοθά έχει μετατραπεί για τη λαϊκή οικογένεια η εκπαίδευση. Λίγο πριν από το «κλείσιμο» της σχολικής χρονιάς και ενώ οι πανελλαδικές εξετάσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, ήδη οι εργαζόμενοι γονείς αλλά και οι εργαζόμενοι μαθητές έχουν πληρώσει αδρά την προετοιμασία τους για την εισαγωγή στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Και ετοιμάζονται ήδη για νέες οικονομικές «αφαιμάξεις».

ΝΔ και ΠΑΣΟΚ επιταχύνουν την εφαρμογή των επιλογών του κεφαλαίου, όπως αυτές εκφράζονται και μέσα από την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην ανώτατη εκπαίδευση (νέος νόμος - πλαίσιο για τα πανεπιστήμια) που σημαίνει νέα οικονομικά βάρη στη λαϊκή οικογένεια. Επιπλέον, με την αναθεώρηση του Συντάγματος ετοιμάζεται η «είσοδος» και των ιδιωτικών πανεπιστημίων.

Οι ελλείψεις της δημόσιας εκπαίδευσης χρησιμοποιούνται έντεχνα, για να νομιμοποιηθεί στη συνείδηση του λαού η εμπορευματοποίηση της δημόσιας Παιδείας, αλλά και η παράλληλη ύπαρξη της ιδιωτικής εκπαίδευσης και της παραπαιδείας. Αλλωστε, σε λίγες μέρες, αναμένεται «καταιγισμός» διαφημίσεων από φροντιστήρια, ιδιωτικά πανεπιστήμια και άλλες ιδιωτικές σχολές που θα αναζητούν «πελατεία», πατώντας πάνω στην αποτυχία εισαγωγής σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ...

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στοιχεία της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδας μόνο για το 2003 (σ.σ. τα πιο πρόσφατα οικονομικά στοιχεία) οι δαπάνες των οικογενειών για τη μόρφωση των παιδιών τους, συμπεριλαμβανομένων και των αθλητικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων ανήλθαν στα 3 δισεκατομμυρίων ευρώ!

Η επέκταση και εισβολή της παραπαιδείας σε όλους τους τομείς και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, την τελευταία 10ετία, έχει αποκτήσει τεράστιες διαστάσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος, τη χρονιά 1995 - 96 τα φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης πανελλαδικά ήταν 2.038. Σήμερα, ο αριθμός τους ξεπερνά τις 5.000, με περίπου 350.000 μαθητές να παρακολουθούν μαθήματα σε αυτά.

Τα στοιχεία αυτά, ωστόσο, ίσως να μην είναι τόσο αντιπροσωπευτικά, αφού δε συμπεριλαμβάνονται τα λεγόμενα «γκρουπάδικα» ή τα φροντιστήρια που λειτουργούν χωρίς άδεια με ολιγομελή τμήματα, συνήθως σε σπίτια (υπολογίζονται σε 600 -700 για την Αττική και 1.000 -1.500 πανελλαδικά), καθώς επίσης και τα κλασικά ιδιαίτερα μαθήματα, που είναι αδύνατον να καταμετρηθούν, αλλά που γνωρίζουν μεγάλη έξαρση τα τελευταία χρόνια.

Επιπλέον, τη διετία 1997 - 99 είχαμε και την εμφάνιση ενός νέου φαινομένου. Τουλάχιστον σε 100 φροντιστήρια του Λεκανοπεδίου εγγράφηκαν 2.000 παιδιά, μαθητές του δημοτικού! Η εντατικοποίηση εισέρχεται - όπως όλα δείχνουν - στη ζωή των μικρών μαθητών από την τρυφερή ακόμα παιδική ηλικία. Εξάλλου, είναι συχνό φαινόμενο (χωρίς να υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία) η πρόσληψη δασκάλου στο σπίτι από πολύ νωρίς για αρκετά παιδιά του δημοτικού.

Τα φροντιστήρια, όσον αφορά στις ώρες λειτουργίας τους και τα μηνιαία δίδακτρα διογκώθηκαν από την αντιμεταρρύθμιση του 1997 - '98 και έπειτα, διότι με το νέο «εξεταστικό» σύστημα τα μαθήματα που δίνονται σε πανελλαδικό επίπεδο από 4 (σύστημα Δεσμών) διπλασιάστηκαν ή και τριπλασιάστηκαν και μάλιστα για δύο συνεχόμενα χρόνια (Β' και Γ' λυκείου). Αλλά και με τη μείωση αργότερα των μαθημάτων σε 6, το φαινόμενο «παραπαιδεία» δεν εξασθένισε, κι αυτό γιατί η αντιμεταρρύθμιση δεν ήταν παρά ο «μοχλός» για την παραπέρα υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης. Η παραπαιδεία ήρθε και εδραιώθηκε ακόμη περισσότερο από την αντιμεταρρύθμιση κι έπειτα.

Στα πλαίσια της παραπαιδείας πρέπει να συμπεριληφθούν επιπλέον και οι εξωσχολικές -αναγκαστικά - δραστηριότητες που συμβάλλουν στη γενικότερη μόρφωση, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, όπως είναι ο αθλητισμός, η μουσική, ο χορός και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες. Αυτές οι δραστηριότητες δεν καλύπτονται από το σχολείο και οι γονείς καταφεύγουν στον ιδιωτικό τομέα.

Είναι γεγονός ότι η εκμάθηση της ξένης γλώσσας στη χώρα μας είναι σχεδόν αποκλειστική αρμοδιότητα του ιδιωτικού τομέα. Μάλιστα, η κατάσταση παραμένει η ίδια και χειροτερεύει χρόνο με το χρόνο, καθώς τα παιδιά και οι νέοι μαθαίνουν οπωσδήποτε δύο ξένες γλώσσες, ενώ ούτε στο σχολείο, ούτε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η εκμάθηση της ξένης γλώσσας γίνεται σωστά. Οχι ότι στα φροντιστήρια ο τρόπος διδασκαλίας και οι γνώσεις που προσφέρονται είναι υψηλότερου επιπέδου, απλώς η απόκτηση ενός πτυχίου μέσω του φροντιστηρίου είναι πιο «σίγουρη». Ετσι, τόσο η εκμάθηση της ξένης γλώσσας, όσο και η εξέταση των μαθητών για την απόκτηση ενός αναγνωρισμένου πτυχίου, που θα πιστοποιεί τις γνώσεις τους, κοστίζει πολύ ακριβά στην ελληνική οικογένεια.

Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά.

• Το 1995 - '96, τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών σε όλη την Ελλάδα ήταν 5.956.
• Σήμερα, ξεπερνούν τις 13.000.
• Σύμφωνα με στοιχεία της Ενωσης Εκδοτών Ξενόγλωσσων Βιβλίων, ο αριθμός των μαθητών που μαθαίνουν σε φροντιστήριο μια ή περισσότερες ξένες γλώσσες φτάνει το 1 εκατομμύριο!
• Τα δίδακτρα κυμαίνονται από 100 έως 250 ευρώ το μήνα, ανάλογα με την τάξη και την περιοχή που βρίσκεται το φροντιστήριο, ή πιθανότατα τη «φήμη» του και τις «επιτυχίες» του.

Στον «Ρ» μίλησε η πρόεδρος του σωματείου ξενόγλωσσων καθηγητών στον ιδιωτικό τομέα «Βύρωνας», Χρυσούλα Κάπου. Μας είπε ότι τα έξοδα των γονιών, που έχουν τα παιδιά τους σ' ένα φροντιστήριο ξένων γλωσσών, είναι πολύ παραπάνω από τα μηνιαία δίδακτρα. Πρέπει να υπολογιστούν σε αυτά τα έξοδα των βιβλίων, που είναι πανάκριβα, τα εξέταστρα, που επίσης είναι αυξημένα, αλλά και τα επιπλέον έκτακτα έξοδα που «σκαρφίζονται» οι φροντιστηριάρχες, για να παίρνουν χρήματα από τους γονείς.

«Το σημαντικότερο ζήτημα όμως», τόνισε, «είναι η ποιότητα των μαθημάτων. Οταν ένα φροντιστήριο λειτουργεί σαν επιχείρηση, δε δίνεται βάρος στη σωστή εκμάθηση της γλώσσας, αλλά στο να μη δυσαρεστηθεί ο "πελάτης". Οι ιδιοκτήτες των φροντιστηρίων, που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι καν εκπαιδευτικοί, παρεμβαίνουν στο πώς θα κάνει ο καθηγητής το μάθημα, στις μεθόδους διδασκαλίας, και στο ποια βιβλία είναι κατάλληλα».

Επιπλέον, μας εξήγησε ότι πολλά από τα φροντιστήρια στεγάζονται σε παλιά, ακατάλληλα κτίρια, τα οποία δεν ανακαινίζονται, ενώ πολλές φορές το μάθημα μπορεί να γίνεται και χωρίς θέρμανση, και όλα αυτά για λόγους ...οικονομίας! «Τα πάντα για την επιχείρηση!», είπε χαρακτηριστικά.

Οι συνθήκες εργασίας των καθηγητών διέπονται από την τρομοκρατία, τον ασφυκτικό έλεγχο και το συνεχή φόβο της απόλυσης. Οι «δοκιμαστικές περίοδοι» ενός καθηγητή εξελίσσονται σε ένα όλο και πιο διαδεδομένο φαινόμενο, ενώ πρόκειται για καθαρή απάτη. Εφαρμόζεται κυρίως από μεγάλες αλυσίδες φροντιστηρίων (π.χ. «Ευρωγνώση»), όπου ο καθηγητής προσλαμβάνεται για 3 μήνες «δοκιμαστικά» και χωρίς να πληρώνεται, με το πέρας των 3 μηνών απολύεται, διότι «δεν τους κάνει», για τους επόμενους 3 μήνες προσλαμβάνεται άλλος, κ.ο.κ.

Αρκετές είναι οι οικογένειες που, προκειμένου να απολαμβάνει το παιδί τους κάποιες στοιχειώδεις υπηρεσίες (π.χ. σίτιση, αθλητικοί χώροι, μετακίνηση κλπ.) ή για να απαλλαγούν - όπως νομίζουν - από τα έξοδα του φροντιστηρίου από πολύ μικρή ηλικία, είτε για να αποκτήσει κάποιες γνώσεις - «εφόδια» για την αγορά εργασίας, επιλέγουν την ιδιωτική εκπαίδευση. Τα συνολικά ποσοστά ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι: Το 6,3% των μαθητών επισκέπτονται ιδιωτικά νηπιαγωγεία και δημοτικά, το 5,4% ιδιωτικά γυμνάσια και το 8,7% ιδιωτικά λύκεια.

Μία αύξηση (κυρίως των μαθητών στα ιδιωτικά γυμνάσια και λύκεια) σημειώθηκε, τα χρόνια μετά την αντιμεταρρύθμιση, για τους λόγους που αναφέραμε. Μάλιστα, η αύξηση αυτή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα, αν αναλογιστούμε πως η υπογεννητικότητα δεν είναι ευνοϊκός παράγοντας.

Συγκεκριμένα, ο αριθμός των μαθητών ιδιωτικών λυκείων από 14.190 το 1998 - '99 έφτασε το 2001 - '02 τους 16.707. Και στα ιδιωτικά γυμνάσια, τις αντίστοιχες χρονιές, από 16.754 τους 18.142 μαθητές.

Στην επιβάρυνση του λαϊκού εισοδήματος το ρόλο της παίζει και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Επιβολή τροφείων στους παιδικούς σταθμούς που πέρασαν στην ΤΑ και αύξηση της φορολογίας των δημοτών, για να καλύπτονται έξοδα των σχολείων, των ΚΕΚ, των νέων περιφερειακών ΑΕΙ, τη στιγμή που οι δαπάνες των οικογενειών στην ιδιωτική εκπαίδευση είναι τεράστιες. Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου η ΤΑ καταφεύγει στη σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα. Ενοικιάζονται τμήματα της υποδομής των σχολείων σε ιδιώτες (π.χ. Γαλάτσι). Προωθείται και στηρίζεται από την ΤΑ, το μοντέλο του σχολείου - εμπορικό κέντρο, με επιχειρηματικές δραστηριότητες να συστεγάζονται με τις σχολικές υποδομές.

Και βέβαια, μην ξεχνάμε την «πρωτοπορία» του Δήμου Αμαρουσίου, που πριν ακόμα κι από την τροποποίηση του Συντάγματος, έσπευσε να ιδρύσει το πρώτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο σε συνεργασία με αμερικάνικο πανεπιστήμιο, παραχωρώντας κτίριο που ανήκει στο δήμο (δηλαδή λαϊκή περιουσία). Επιπλέον, το ρόλο της παίζει πολύ καλά η Τοπική Αυτοδιοίκηση και όσον αφορά στην προώθηση του μοντέλου του «καταρτίσιμου» και «απασχολήσιμου» εργαζόμενου, με τη δημιουργία δημοτικών και νομαρχιακών ΚΕΚ (π.χ. Δήμος Αθηναίων).

Από την πρώτη στιγμή της γέννησης ενός παιδιού μέχρι και τουλάχιστον την ενηλικίωσή του, από τα πρώτα του βήματα στον παιδικό σταθμό και την προσχολική αγωγή μέχρι και την πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία, η λαϊκή οικογένεια πρέπει να βάζει συνεχώς βαθιά το χέρι στην τσέπη για να του εξασφαλίσει μια στοιχειώδη μόρφωση, κάποια εφόδια για τη ζωή του και την επαγγελματική του αποκατάσταση.

Η απάντηση σ' αυτό δεν μπορεί να είναι άλλη από την πλήρη κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Το αίτημα για Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο, για δίχρονη δημόσια προσχολική αγωγή, συνδέεται άμεσα με τον αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης, με την αποσύνδεση του σχολείου από την επαγγελματική προοπτική, με την κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης και της παραπαιδείας. Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο σημαίνει αποδέσμευση του σχολείου από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, που είναι και η κύρια αιτία για την παραπέρα ανάπτυξη της παραπαιδείας και της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Σημαίνει, επίσης, κατάργηση του διαχωρισμού Ενιαίου Λυκείου και ΤΕΕ.