Στην Κίνα βρέθηκε, πριν από λίγο καιρό ο «Ρ», στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης που πραγματοποίησε αντιπροσωπεία του ΚΚΕ με επικεφαλής τη ΓΓ της ΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα. Σήμερα, ο «Ρ» αρχίζει μια προσπάθεια να καταγράψει με δημοσιογραφικό βλέμμα όσα είδε στη χώρα των 1,3 δισεκατομμυρίων πολιτών και των 56 εθνοτήτων, με τη μακρόχρονη και πολυτάραχη ιστορία. Να καταγράψει όσα έμαθε μέσα από τις συναντήσεις με Κινέζους αξιωματούχους και όσα απλώς αντιλήφθηκε ανεπαίσθητα περιδιαβαίνοντας τους δρόμους τριών μεγάλων ανεπτυγμένων κινεζικών πόλεων: του Πεκίνου, της Σαγκάης και του Σουτζού, σε μια προσπάθεια να δώσει στους αναγνώστες του όλα εκείνα τα «κλειδιά» που θα «ανοίξουν» μια, έστω, μικρή πόρτα προς τη σημερινή κινεζική πραγματικότητα.

Αυτό είναι κάτι που ο οποιοσδήποτε ταξιδιώτης θα αντιληφθεί με την πρώτη ματιά. Οπου και να γυρίσει το βλέμμα υπάρχουν γερανοί, οικοδομικά υλικά και χιλιάδες οικοδόμοι. Νιώθεις ότι η πόλη βρίσκεται σε φάση... αναδόμησης. Παντού γκρεμίζονται οικοδομικά τετράγωνα και ανεγείρονται καινούρια, με εκπληκτικούς ρυθμούς όπως μας διαβεβαίωναν ξένοι διπλωμάτες.

Για ρυθμούς και δείκτες ανάπτυξης μίλησε και ο Τσενγκ Ξιν Λι, υπεύθυνος του Γραφείου Πολιτικής Μελέτης της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Κίνας, ο οποίος ήταν και ο πρώτος συνομιλητής μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, «ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας από το 1978 μέχρι και πέρυσι, κυμαίνεται, κατά μέσο όρο, στο 9,6%. Το ΑΕΠ, το 2005, έφτασε τα 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια και το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα τα 1.700 δολάρια. Το συναλλαγματικό απόθεμα, για την ίδια χρονιά, ήταν 800 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η Κίνα ήταν η τρίτη χώρα παγκοσμίως σε επίπεδο εμπορικών συναλλαγών».

Οπως εξήγησε, η 5η Ολομέλεια του 11ου Συνεδρίου του ΚΚ Κίνας το 2005, «υιοθέτησε ένα 5ετές οικονομικό και κοινωνικό πρόγραμμα το οποίο θέτει 3 βασικούς στόχους». Οπως λέει «ο πρώτος, είναι ο διπλασιασμός του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος και η μείωση κατά 20% της κατανάλωσης ενέργειας ανά κάτοικο, σε σύγκριση με το 2000. Ο δεύτερος, είναι η ανάπτυξη της υπαίθρου και ο τρίτος είναι η οικοδόμηση αρμονικής σοσιαλιστικής κοινωνίας».

Ο Κινέζος αξιωματούχος τονίζει ότι στον οικονομικό αυτό τομέα, εξίσου σημαντικό πλέον θεωρείται η δημιουργία νέων κινεζικών ισχυρών εμπορικών και βιομηχανικών φιρμών. «Η ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων, όπως λέει, βασίστηκε κυρίως στην υπερκατανάλωση πρώτων υλών, που οδήγησε και σε χειροτέρευση της μόλυνσης του περιβάλλοντος, καθώς και σε μεγάλες εισαγωγές ξένου, κυρίως τεχνολογικού, κεφαλαίου. Με δεδομένο το μειωμένο αριθμό καθαρά κινεζικών προϊόντων αλλά και τον «τεχνολογικό αποκλεισμό που έχει επιβάλλει η δύση, πρέπει κινεζικά κεφάλαια να επενδύσουν πολύ περισσότερο στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας για να επιτευχθεί ανάπτυξη με τη χαμηλότερη δυνατή ενέργεια, με τη χαμηλότερη δυνατή κατανάλωση πρώτης ύλης».

Συνεχίζοντας την παρουσίαση των στόχων που έχουν τεθεί για την τρέχουσα 5ετία, ο Τσενγκ Ξιν Λι υπογραμμίζει ότι «ο δεύτερος στόχος, πλην όχι λιγότερο σημαντικός, είναι η ανάπτυξη της υπαίθρου». Παραδέχεται ότι τα τελευταία 20 χρόνια, η ανάπτυξη αυτή καθυστέρησε πολύ με αποτέλεσμα το χάσμα ανάμεσα στα χωριά και τις πόλεις να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο, ιδιαίτερα στον τομέα των βασικών υποδομών. «Οι ξένοι διπλωμάτες συχνά λένε περιγραφικά ότι τα 500 εκατομμύρια των Κινέζων που ζουν στις μεγάλες πόλεις, ζουν σαν να είναι στην Ευρώπη, ενώ τα 800 εκατομμύρια που ζουν στην ύπαιθρο ζουν σαν να είναι στην Αφρική. Αυτή η παρατήρηση δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα», καταλήγει.

Οι παραδοχές του Τσενγκ Ξιν Λι έρχονται απλώς να επιβεβαιώσουν όσα πρόλαβε να πληροφορηθεί και να δει ο «Ρ» στο σύντομο χρονικό διάστημα της παραμονής του στην κινεζική πρωτεύουσα. Παρακολουθώντας τα δεκάδες εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα, όλα κρατικής ιδιοκτησίας, και παρά τη δυσκολία της γλώσσας, οι εικόνες από τα ρεπορτάζ που κάλυπταν την ειδησεογραφία στις κινεζικές επαρχίες, ιδιαίτερα στα κεντρικά και στα δυτικά της χώρας, ήταν περιγραφικότατες. Τα χωριά, οι κωμοπόλεις, τα σπίτια, οι δρόμοι, τίποτε δε θυμίζει την εικόνα της σύγχρονης μεγαλούπολης που δίνει, σε πρώτο τουλάχιστον επίπεδο στον ταξιδιώτη, το Πεκίνο.

Παρακολουθώντας όσο ήταν δυνατόν τον αγγλόφωνο κινεζικό Τύπο, είναι γεγονός ότι καθημερινά κάποιο άρθρο του, κατά κύριο λόγο μικρής έκτασης, καταπιανόταν με τις μεγάλες ελλείψεις σε υποδομές και βασικές υπηρεσίες στη μία ή στην άλλη επαρχία και στα σχετικά μέτρα που προετοιμαζόταν να εξαγγείλει η τοπική ή η κεντρική κυβέρνηση. Επιπλέον, η τεράστια οικονομική ανισότητα ανάμεσα στους κατοίκους της πόλης και της υπαίθρου αποτυπώνεται ανάγλυφα στην εμφάνισή τους.

Μια βόλτα στους δρόμους της πρωτεύουσας είναι αρκετή, καθώς χιλιάδες κάτοικοι της υπαίθρου επισκέπτονται στα πλαίσια οργανωμένων προγραμμάτων εσωτερικού τουρισμού, καθημερινά, τα αξιοθέατα και τα μνημεία του Πεκίνου. Δίπλα στους μοντέρνους και δυτικόστροφα ντυμένους πρωτευουσιάνους μοιάζουν, πράγματι, σαν φιγούρες βγαλμένες από μια άλλη ιστορική περίοδο.

Ο υπεύθυνος του Γραφείου Πολιτικής Μελέτης της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Κίνας εξηγεί σχετικά: «Ο ρυθμός αύξησης του εισοδήματος στα χωριά είναι αρκετά χαμηλότερος από ό,τι στις πόλεις και αυτό καθιστά δυσκολότερη τη μείωση των διαφορών μεταξύ των δύο πλευρών. Η επιτάχυνση της εκβιομηχάνισης και της αστικοποίησης είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών, και γι' αυτό, κατ' αρχάς, θα πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των αγροτών που ασχολούνται με πρωτογενή τρόπο παραγωγής. Σήμερα, ο αγροτικός πληθυσμός είναι το 57% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Την τελευταία 5ετία πετύχαμε ρυθμό 1,2% στην αστικοποίηση των χωριών. Αν συνεχίσουμε έτσι, το 2010, ο αγροτικός πληθυσμός θα έχει μειωθεί στο 50% και το 2020 στο 40%».

Ο Τσενγκ Ξιν Λι υπογραμμίζει σ' αυτό το σημείο ότι ορισμένοι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει πως η ανάπτυξη της υψηλής τεχνολογίας και η αστικοποίηση του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι τα γεγονότα που θα σημαδέψουν τον 21ο αιώνα. Υπό αυτό το πρίσμα, και αν λάβει κανείς υπόψη του το μέγεθος του κινεζικού πληθυσμού, «τότε αν επιτευχθούν αυτοί οι δύο στόχοι, δε θα αφορούν μόνο την Κίνα, αλλά ολόκληρο τον κόσμο». Κατά τη γνώμη του, δεδομένου του πληθυσμιακού μεγέθους, «η εκβιομηχάνιση και αστικοποίηση της Κίνας θα επηρεάσει την παγκόσμια αγορά, λειτουργώντας ως κινητήρια δύναμη για την παγκόσμια ανάπτυξη».

«Σκοπός μας, πάντα - συμπληρώνει ο Κινέζος αξιωματούχος - είναι να παράγονται προϊόντα καλύτερης ποιότητας και χαμηλότερης τιμής. Ηδη, υπάρχουν στοιχεία τέτοιων αλληλεπιδράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο: το 2005, η κινεζική παραγωγή ατσαλιού ήταν 370 εκατομμύρια τόνοι - το 37% παγκοσμίως, ήταν 1,1 δισεκατομμύρια τόνοι τσιμέντου (40% παγκοσμίως), ενώ καλύψαμε το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής σε δημητριακά και ηλεκτρονικά».

Ολοκληρώνοντας την πρώτη αυτή παρουσίαση ο υπεύθυνος του Γραφείου Πολιτικής Μελέτης της ΚΕ του ΚΚ Κίνας καταλήγει ότι τρίτος στόχος για την τρέχουσα πενταετία είναι «η οικοδόμηση αρμονικής σοσιαλιστικής κοινωνίας, δηλαδή μιας κοινωνίας δίκαιης, δημοκρατικής, που θα διοικείται στη βάση νόμων. Μιας κοινωνίας που θα διασφαλίζει την κοινή ειρηνική διαβίωση όλων των μειονοτήτων και κοινοτήτων». Επαναλαμβάνει ότι κριτήριο της παρούσας φάσης είναι η μαρξιστική λογική ότι «η κοινωνία πρέπει να αποδίδει στον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, αλλά και ανάλογα με τις ανάγκες του».

Επισημαίνει ότι αυτή τη ρήση η κινεζική ηγεσία προσπαθεί να την υλοποιήσει στην κλίμακα του 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που είναι ο τωρινός πληθυσμός της χώρας. Τονίζει ότι η φάση της αύξησης του κατά κεφαλήν εισοδήματος είναι κρίσιμη, καθώς μπορεί να οξύνει ακόμη περισσότερο τις διαφορές και τις κοινωνικές ανισότητες και μέσα στις πόλεις, αλλά ιδιαίτερα μεταξύ πόλεων και υπαίθρου.

Η παρατήρηση του Τσενγκ Ξιν Λι όσον αφορά την ύπαρξη ανισοτήτων και εντός των πόλεων είναι αληθής. Στους μεγάλους αυτοκινητόδρομους της πρωτεύουσας, τις ώρες του μποτιλιαρίσματος, βλέπει κανείς πολυτελή ή λιγότερο πολυτελή σύγχρονα αυτοκίνητα πλάι πλάι σε αγκομαχούντα τετράτροχα ή τρίτροχα και χιλιάδες ποδήλατα που χρησιμοποιούν τις ειδικές λωρίδες. Πίσω ακριβώς από τις φωτισμένες βιτρίνες των ξένων εταιριών, τα ψηλά κτίρια των κινεζικών και ξένων τραπεζών και των πολυεθνικών, υπάρχουν, ακόμη, χαμηλές συνοικίες με φτωχόσπιτα, στα στενά δρομάκια των οποίων ίσα ίσα που χωρά ένα ποδήλατο.

Ενόψει και της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008, οι περισσότερες από αυτές τις συνοικίες πλησιάζουν στο τέλος της ύπαρξής τους. Στη θέση τους θα ανεγερθούν είτε υπερσύγχρονα κτίρια είτε μοντέρνες κατοικίες, αλλάζοντας ριζικά την εικόνα που κάποιος μπορεί να είχε μέχρι σήμερα για το Πεκίνο. Το παραδοσιακό χρώμα δεν παύει να υπάρχει σε ορισμένες κατασκευές, αλλά σίγουρα δε θυμίζει τίποτε από ό,τι κάποιος, ίσως, με βάση όσα είχε μέχρι σήμερα ακούσει, θα περίμενε να δει στην κινεζική πρωτεύουσα.

Ο Τσενγκ Ξιν Λι παραδέχεται ότι «όσο αυξάνονται αυτές οι διαφορές και η ανισότητα, τόσο μειώνεται η σταθερότητα σε ολόκληρη τη χώρα». Και αυτό, συνεχίζει ο ίδιος, «έχει συνέπειες στη συνολική οικονομική ανάπτυξη της Κίνας». Γι' αυτό, συμπληρώνει, «η κινεζική ηγεσία προσπαθεί να προσανατολίσει τις προσπάθειές της στην ανάπτυξη σε ατομικό επίπεδο, κυρίως με ταυτόχρονη ενίσχυση επιστήμης, παιδείας, τεχνολογίας και στην καλλιέργεια σοσιαλιστικής συνείδησης».

(συνεχίζεται....)