Μεγάλη ήταν η συμμετοχή των γυναικών της ΟΓΕ και στην πρόσφατη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης

Η αφίσα για τα τριάντα χρόνια της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας

Μια συζήτηση με την Καλλιόπη Μπουντούρογλου, πρόεδρο της Ομοσπονδίας και από τα ιδρυτικά της μέλη, είναι αποκαλυπτική για τη φυσιογνωμία, αλλά και για την πορεία της ΟΓΕ σε δύσκολους καιρούς.

Στην ομιλία της, στην κεντρική εκδήλωση το ερχόμενο Σάββατο στο Θέατρο Βράχων, θα δώσει έμφαση στην ιστορική συνέχεια του γυναικείου κινήματος από την ΟΓΕ - μια πορεία δεμένη με την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της πατρίδας μας.

«Από την αρχή - λέει η ίδια - το γυναικείο ζήτημα η ΟΓΕ το είδε στην ταξική του φύση, με παρεπόμενες τις φυλετικές διακρίσεις. Ξεκαθάρισε τη θέση της γι' αυτό το ζήτημα από την ίδρυσή της. Ξεκαθαρίζοντας αυτή τη θέση, ξεχώρισε και τους συμμάχους της - μέσα στο εργατικό, μέσα στο λαϊκό κίνημα, μέσα στους πολιτικούς μηχανισμούς. Συμμαχεί με όλους εκείνους οι οποίοι παλεύουν για την ανατροπή αυτής της βαρβαρότητας, της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Από το ξεκαθάρισμα της θέσης τι είναι το γυναικείο ζήτημα, γιατί είναι δεύτερης κατηγορίας πολίτης η γυναίκα, τι φταίει γι' αυτό, από το ξεκαθάρισμα ότι στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ισοτιμία, μπορούμε να ερμηνεύσουμε πώς και άντεξε όλα αυτά τα χρόνια. Δεν ενέδωσε στο νεοφεμινισμό, δεν ενέδωσε στα προγράμματα τα επιδοτούμενα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν μπήκε σε δίκτυα, απέρριψε τους ευρωμονόδρομους, γιατί κατάλαβε έγκαιρα περί τίνος πρόκειται. Ετσι, μέσα από το αρχείο της, το πλουσιότατο αρχείο, που εντυπωσιάζει κι εμάς τις ίδιες που το ανοίγουμε για να γιορτάσουμε αυτά τα τριαντάχρονα - φαίνεται καθαρά ο αγώνας που έχει κάνει ενάντια σ' όλες τις μεθοδεύσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, από την αρχή. Μεθοδεύσεις πώς οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις θα περάσουν πρώτα από τις γυναίκες και μάλιστα με τρόπο στρογγυλεμένο, τεχνηέντως».

-- Η ΟΓΕ τριαντάρισε και συνήθως τα τριάντα χρόνια μιας γυναίκας τα συνδέουν με τη δύναμη και την ωριμότητα. Βρίσκεται σήμερα η ΟΓΕ στο απόγειο της δύναμής της, είναι πιο ώριμη από ποτέ;

-- Στο απόγειο δεν μπορώ να πω αν είναι ή όχι, μπορώ να πω με βεβαιότητα όμως ότι σίγουρα έχει αποκτήσει μια ωριμότητα όλα αυτά τα χρόνια, ωριμότητα που φαίνεται. Αποτυπώνεται και στα συνέδριά της - Ειδικά στο Ενατο Συνέδριο, το τελευταίο Συνέδριο, που έγινε τον Απρίλη, πραγματικά αποτυπώθηκε αυτή η ωριμότητα και στα κείμενά της και στους λόγους των συνέδρων. Υπάρχει μια συμμετοχή νέων γυναικών και στην επαρχία και στην Αθήνα. Μάλιστα το περιοδικό που θα κυκλοφορήσει θα έχει τις απαντήσεις δύο νέων γυναικών, που και οι δυο μετέχουν στη διοίκηση. Απάντησαν πώς έγιναν μέλη στην ΟΓΕ, νέες γυναίκες. Και απαντάνε καταπληκτικά!

Η ωριμότητα επίσης αποτυπώνεται στο ότι η ΟΓΕ δε φοβάται να αλλάξει ό,τι χρειάζεται να αλλάξει, για να προχωρήσει και να έρθει σε επαφή, να επικοινωνήσει με τις γυναίκες. Προχώρησε ακόμα και στην αλλαγή των οργανωτικών της δομών. Δεν έχει πια μόνο συλλόγους η ΟΓΕ, έχει και ομάδες. Οι ομάδες είναι ευέλικτα σχήματα, είναι ομάδες ομοειδείς όπως τις λέμε. Δηλαδή μέσα από το φοιτητικό χώρο ομάδα φοιτητριών, από το δημοσιογραφικό χώρο ομάδα από γυναίκες δημοσιογράφους, μέσα από τους πολιτικούς πρόσφυγες ομάδα πολιτικών προσφύγων, τώρα ετοιμάζει ομάδα μουσικών - έχει ήδη ομάδα καλλιτεχνών που είναι όλες μαζί. Ετσι, μέσα από ευέλικτα σχήματα προσπαθεί να είναι πιο αποτελεσματική στο πλησίασμά της προς τις γυναίκες. Υστερα, η ωριμότητά της μπορεί να φανεί στο ότι πράγματα που διαφαίνονταν και πριν τριάντα χρόνια, σήμερα λέγονται με το όνομά τους πια. Ξεκαθάρισε το τοπίο δηλαδή και το καταλαβαίνουν όλο και περισσότερες γυναίκες, ότι δεν πρόκειται να βρουν την ισοτιμία τους όσο υπάρχει εκμεταλλευτική κοινωνία. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Δεν είναι κάτι που το φαντάζεσαι, το νομίζεις ή το πιστεύεις.

Παράδειγμα: Είχαμε κατακτήσει στους νόμους ίση αμοιβή για ίση δουλιά; Δεν ισχύει αυτό. Πάλι οι γυναίκες πληρώνονται λιγότερο. Είχαμε κατακτήσει το δικαίωμα στη δουλιά; Δεν ισχύει αυτό. Με τις ανατροπές των εργασιακών σχέσεων κανένα δικαίωμα δε σου αναγνωρίζει η εκμεταλλευτική κοινωνία. Είχαμε κατακτήσει το οκτάωρο και μάλιστα εκείνη την 8η του Μάρτη που η ΟΓΕ τη γιορτάζει ανελλιπώς τριάντα χρόνια, με το νόημά της το ιστορικό; Αναζητάμε το οκτάωρο τώρα! Είτε αυτές που δουλεύουν τετράωρο είτε αυτές που δουλεύουν δεκατέσσερις και δεκαπέντε ώρες. Από τις γυναίκες αρχίζουν όλες οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Είναι ολοφάνερη πλέον η καταπίεση και η εκμετάλλευση μέσα στην εκμεταλλευτική κοινωνία. Μας πήραν την πενταετή διαφορά της σύνταξης πίσω, μια κατάκτηση που ήταν πάρα πολύ σωστή. Την πήραν πίσω μέσα σε μια νύχτα. Σύνοδο τη σύνοδο, συνθήκη τη συνθήκη τα παίρνουν όλα μέσα σε μια νύχτα, κομματιαστά. Αυτό όμως σου προσδίδει σαν οργάνωση και μια ωριμότητα, να λες τα πράγματα πολύ πιο καθαρά στις γυναίκες. Βλέπουμε τι γίνεται με την αγρότισσα και με την αγροτική πολιτική των κυβερνήσεων, βλέπουμε τι γίνεται στα αστικά κέντρα με την ανεργία, με τη μερική απασχόληση, με την τρομοκρατία στους χώρους δουλιάς. Και δημιουργείται εύλογα το ερώτημα: Η αναγνώριση από την ελληνική πολιτεία της πορνείας σαν επάγγελμα, το 1999, είναι κάτι το προοδευτικό; Ή το κάνει σαν «εναλλακτική λύση» στη νέα γυναίκα, μέσα στη λαίλαπα της ανεργίας που την ταλανίζει;

-- Εχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια από τότε που ξεκίνησαν οι σύλλογοι της ΟΓΕ που σε συνέχεια, το 1976, δημιούργησαν την Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας. Την εποχή εκείνη οι νεαρές γυναίκες είχαν πάρει μέρος στο κίνημα το γυναικείο του 1970-1980, που έφερε κάποιες ανατροπές και υπήρχε και ένας αυθορμητισμός, μια αντίδραση απέναντι σε πιεστικότατες καταστάσεις... Πώς βλέπετε τις νέες του τότε, σε σύγκριση με τις νέες του σήμερα;

-- Δεν υπάρχουν σήμερα οι συνθήκες ούτε του '70 ούτε του '80. Τότε ήταν σε άνοδο το κίνημα, όλο το λαϊκό κίνημα, και το γυναικείο κίνημα και το εργατικό. Η δεκαετία του '75-'85 ήταν ανακηρυγμένη δεκαετία από τον ΟΗΕ για την ισότητα της γυναίκας, κάτι που έδωσε φτερά στο γυναικείο κίνημα. Ηταν άλλες οι εποχές, ήταν και η αλλαγή του Συντάγματος... Ομως, όλα αυτά που μας «δώσανε» λίγα λίγα - που τα χρώσταγαν να τα δώσουν - τα παίρνουν πίσω. Αυτό έχει σημασία να συνειδητοποιήσουν οι γυναίκες. Γιατί τα παίρνουν πίσω; Γιατί δε συνοδεύονται αυτά τα μέτρα με βαθύτερες κοινωνικές, αλλαγές, ούτως ώστε να εδραιωθούν σαν μέτρα.

Σχετικά με τις σημερινές νέες. Οταν συγκρίνεις διαφορετικές δεκαετίες και επιδιώκεις να βγάλεις συμπεράσματα θα βγάλεις λαθεμένα συμπεράσματα. Νομίζω ότι και σήμερα, από άλλη οπτική γωνία, τη βαρβαρότητα αυτή τη βιώνουν πάρα πολύ έντονα οι νέες γυναίκες!

-- Τη συνειδητοποιούν;

-- Το Σάββατο που τελείωσε η Γιουροβίζιον, η Αθήνα ήταν άδεια, πιο άδεια και από τον Αύγουστο... Οχι μόνο οι δρόμοι, αλλά και οι κινηματογράφοι...

-- Για ένα τμήμα των νέων υπάρχει και το θέμα της έλλειψης ελεύθερου χρόνου...

-- Βέβαια, και αυτό παίζει μεγάλο ρόλο. Και για το συνδικαλισμό των νέων γυναικών και για την ένταξή τους στο λαϊκό κίνημα. Οι μερικά απασχολούμενες αποκλείεται να συνδικαλιστούν. Είναι ένας στόχος της κυρίαρχης τάξης κι αυτός δεν είναι απλά οικονομικός. Δεν είναι μόνο ότι τη μερική απασχόληση τη «ρίξανε» πρώτα στις γυναίκες και την πλασάρανε στο όνομα του συγκερασμού των οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων. Με τη μερική απασχόληση έχει πολλά κέρδη η κυρίαρχη τάξη, γιατί οι εργαζόμενες νιώθουν όμηροι.

Η τρομοκρατία δίνει και παίρνει τους τόπους δουλιάς μπροστά στη λαίλαπα της ανεργίας «ή κάνε αυτό ή περιμένει απέξω στρατιά ανέργων»... Σήμερα πραγματικά η νέα γυναίκα είναι θύμα της ιμπεριαλιστικής βαρβαρότητας, όπως το επισήμανε το σύνθημά μας στο Ενατο Συνέδριο.

-- Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε πολύ συνοπτικά για τα στάδια που πέρασε η ΟΓΕ σ' αυτά τα τριάντα χρόνια; Πρώτα ήταν η αλλαγή του οικογενειακού δικαίου...

-- Κατ' αρχήν η ΟΓΕ από τη συγκρότησή της έριξε το βάρος της στις εργαζόμενες γυναίκες. Πιστεύει ότι η εργασία είναι η πρώτη προϋπόθεση για οποιοδήποτε βήμα ισοτιμίας. Και μάλιστα είχαμε κατηγορηθεί τότε απ' άλλες γυναικείες οργανώσεις ότι μόνο με τις εργαζόμενες ασχολούμαστε. Και πολύ καλά κάναμε! Αποδεικνύεται ότι πάνω στη γυναικεία εργασία πλέκεται το γαϊτανάκι της όλης ιστορίας. Βέβαια, σταθμοί ήταν ο αγώνας για την αλλαγή του οικογενειακού δικαίου, τη νομιμοποίηση της άμβλωσης. Η ΟΓΕ δεν έπαψε να είναι στην πρώτη γραμμή του φιλειρηνικού κινήματος της χώρας. Εχει κάνει τρία Καραβάνια Ειρήνης στα σύνορα, μπήκε στο ΝΑΤΟικό λιμάνι της Θεσσαλονίκης, κατέβασε τη σημαία της ΕΟΚ και ανέβασε τη σημαία της ΟΓΕ. Δεν έπαψε ποτέ να αγωνίζεται για την ειρήνη, όχι γενικά και αόριστα, αλλά συγκεκριμένα, ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Δεν υπάρχει καμία κατάκτηση που να μη βρούμε την ΟΓΕ στην πρώτη γραμμή των αγώνων όλα αυτά τα χρόνια. Είτε λέγεται οικογενειακό, είτε λέγεται μητρότητα, είτε λέγεται επιδόματα, είτε λέγεται τηλεόραση.

Το 1989-'90-'91 το λαϊκό μας κίνημα υπέστη πλήγμα. Το «τσουνάμι» έπληξε την ΟΓΕ, όπως έπληξε και το λαϊκό κίνημα. Ομως, η ΟΓΕ άντεξε, ανασυγκροτήθηκε, αφού πρώτα βρέθηκε χωρίς γραφεία, χωρίς λεφτά, χωρίς περιοδικό, με μεγάλο μέρος των στελεχών της να την έχουν εγκαταλείψει. Οι ανατροπές του '90 δεν την άφησαν αλώβητη: Οι οπαδοί της ανανέωσης, του εκσυγχρονισμού, της συναίνεσης δεν έλειψαν και από την ΟΓΕ. Τα πήραν όλα κι έφυγαν, ενώ η οργάνωση έφτασε στα πρόθυρα της διάλυσης. Ετσι ξεκίνησε την ανασυγκρότησή της.

Ακόμα και τότε δίναμε έμφαση στη φυλετική διάσταση του γυναικείου ζητήματος, στις διαπροσωπικές σχέσεις και στο τελευταίο Συνέδριο (όπου έγινε συζήτηση για τη βία, την κακοποίηση, την πορνεία) ποτέ δεν έφυγε από το οπτικό μας πεδίο η φυλετική διάσταση του γυναικείου ζητήματος. Ομως, όπως είπαμε και στην αρχή ρίχνουμε το βάρος στην ταξικότητα του προβλήματος. Και τα παλεύουμε σαν κίνημα όλα μαζί. Και την πορνοολυμπιάδα η ΟΓΕ τη σταμάτησε, πρωτοστατώντας στην αντίδραση ενάντια στα σχεδιαζόμενα.

-- Είχατε προβλέψει πολύ νωρίς τι θα γίνει με την ελαστική απασχόληση...

-- Βέβαια, γιατί αποδελτιώσαμε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, το 1992. Είχαμε ειδική έκδοση το 1993, που προειδοποιήσαμε τις γυναίκες τι πρόκειται να γίνει...

-- Κι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μια φάση όπου τα προβλήματα διογκώνονται...

-- Διογκώνονται και μάλιστα είναι σαφή πια μπροστά στον κόσμο. Δεν μπορεί να πει κανείς «δεν ήξερα, δε γνώριζα». Γι' αυτό οι ατομικές ευθύνες πρέπει να μπαίνουν στο προσκήνιο της κουβέντας μας. Γνωρίζουμε και διαλέγουμε δρόμο. Θα είμαστε με τις πολυεθνικές που μας βάζουν πατίνια να δουλεύουμε και μας τρομοκρατούνε στη δουλιά ή θα είμαστε με το εργατικό, λαϊκό κίνημα και το μαχητικό γυναικείο κίνημα;

-- Διαβλέπετε μια επιστροφή στο παρελθόν αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση;

-- Δεν μπορώ να το προβλέψω, πάντως προσπάθεια γίνεται να επιστρέψει ο κόσμος και ειδικότερα η γυναίκα σε συντηρητικές αντιλήψεις. Αλλωστε είναι φανερό ότι η επιρροή της επίσημης Εκκλησίας με όλο το συντηρητισμό της είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες. Και δεν είναι μόνο αυτό, είναι τα ταρό, τα κομποσκοίνια, οι μαγείες, τα ζώδια, οι χαρτορίχτρες...

-- Μια στατιστική που δημοσιεύτηκε αυτές τις μέρες αποκαλύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών στην Ελλάδα, κυρίως μέχρι δύο ετών, αναλαμβάνουν να φροντίζουν οι συγγενείς, ιδιαίτερα οι γιαγιάδες, τις ώρες που εργάζονται οι γονείς...

-- Η κοινωνική πολιτική έχει συρρικνωθεί τόσο που δεν πάει άλλο. Οι κοινωνικές παροχές μετακυλίονται στην ατομική ευθύνη της οικογένειας και ειδικά στις πλάτες των γυναικών. Οταν σου προσφέρουν μερική απασχόληση για να συγκεράσεις τα εργασιακά σου με τα οικογενειακά σου καθήκοντα τι σημαίνει αυτό; Θα δουλεύεις δυο, τρεις, τέσσερις ώρες - όσο βρεις δουλιά - και τις υπόλοιπες θα είσαι στο σπίτι - να το πισωγύρισμα στο σπίτι! Στα παιδιά, στους γέροντες, στους άρρωστους, στα άτομα με ειδικές ανάγκες - αν υπάρχουν στην οικογένεια. Πίσω στα οικογενειακά σου καθήκοντα! Τι θα πει αυτό; Γλιτώνει η πολιτεία τις κοινωνικές ταραχές, δε ρίχνει από τον κρατικό κορβανά στις κοινωνικές παροχές, ως όφειλε, τα ρίχνει στις πλάτες των γυναικών, γλιτώνει από κει και κερδίζει και τη γυναίκα χειραγωγημένη: Μερική δουλιά, μερική ζωή, καθόλου σύνταξη!

Αποδέχεται το ρόλο της η γυναίκα και δεν αντιδρά, αποδέχεται ότι «αυτή είναι για τα του οίκου». Με τη μερική απασχόληση δεν έχεις ούτε τις άδειες, ούτε τα επιδόματα, ούτε το χρόνο θηλασμού, κανένα απ' αυτά τα δικαιώματα...

-- Πώς μπορούν να κινητοποιηθούν στο μέλλον περισσότερες γυναίκες με δεδομένες τις δυσκολίες που υπάρχουν;

-- Τα προβλήματα, τα ίδια, που εντείνονται, μπορεί να τις κινητοποιήσουν. Δεύτερον, η ίδια η κατάσταση του μαχητικού γυναικείου κινήματος. Είμαστε σε θέση να πλησιάσουμε περισσότερες γυναίκες και να κουβεντιάσουμε μαζί τους; Το τρίτο μεράδι, ο τρίτος συντελεστής είναι του εργατικού κινήματος. Πώς βλέπει το γυναικείο κίνημα το εργατικό κίνημα, που είναι ο πρώτος σύμμαχος; Κάνει ήδη προσπάθειες ιδιαίτερης δουλιάς στις γυναίκες, συνεργάζεται με το γυναικείο κίνημα. Εχει σημασία η ανάπτυξη του εργατικού σ' αυτόν τον τομέα!

-- Εχετε σκεφθεί και κάποιους τρόπους για να προσελκύσετε γυναίκες που δεν είναι όλες συνειδητοποιημένες;

-- Νομίζω πως οι σύλλογοί μας κάνουν μεγάλες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Κατ' αρχήν ο πολιτισμός είναι ένας πολύ ωραίος δρόμος για να επικοινωνήσεις με τις γυναίκες. Μέσα σ' αυτή τη λαίλαπα των πολιτιστικών σκουπιδιών είναι μια όαση οι εκδηλώσεις που οργανώνει η ΟΓΕ, ιδίως στις πρωτοχρονιάτικες εκδηλώσεις. Προσπαθούμε να κάνουμε κάτι πάρα πολύ ποιοτικό, να δώσουμε μια άλλη πρόταση. Νομίζω ότι σπέρνουμε. Και είναι παρήγορο ότι έχουμε νέες γυναίκες και στο προεδρείο.

-- Υπάρχει δηλαδή μια τάση ανανέωσης, ηλικιακής...

-- Δε σημαίνει βέβαια πάντα ανανέωση της οργάνωσης η ηλικιακή ανανέωση, αλλά είναι απαραίτητο να γίνει. Μπορεί να υπάρξει μια νέα που να είναι πιο συντηρητική... Αλλά χρειαζόμαστε το ριζοσπαστισμό της νεολαίας, φρέσκες ιδέες... να εκπροσωπούνται όλες οι γενιές.