Οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας ανέκαθεν πορεύονταν σε δρόμους έντασης. Σήμερα μόνο αφελείς μπορούν να πειστούν πως αυτό οφείλεται σε μια προαιώνια έχθρα μεταξύ των δύο λαών. Εργάτες και άνθρωποι του μόχθου και στις δύο πλευρές του Αιγαίου δεν είχαν ποτέ τίποτα να χωρίσουν. Ακόμα και στις περιπτώσεις που ήρθαν αντιμέτωποι πολεμικά ήταν γιατί αυτό πρόσταζαν συμφέροντα πολύ μακρινά από τα δικά τους.

Τα ίδια συμφέροντα υπαγορεύουν κατά περίπτωση την ένταση ή την εξομάλυνση. Αυτών των συμφερόντων τις διαθέσεις απηχούν αντικειμενικά προτάσεις για συμβιβασμό μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, με τη «βούλα» του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, στο οποίο εναποθέτουν την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Στο χώρο του Αιγαίου βέβαια έχουν διαμορφωθεί μια σειρά από δεδομένα, πάνω στα οποία πατάνε τέτοιες προτάσεις. Το δεδομένο της Συμφωνίας του Ελσίνκι, όπου η Ελλάδα αναγνώρισε συνοριακές διαφορές. Το δεδομένο της Συμφωνίας της Μαδρίτης, όπου η Ελλάδα αναγνώρισε ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο. Και πάνω απ' όλα το δεδομένο πως το Αιγαίο έχει προ πολλού τεθεί υπό ΝΑΤΟική επιδιαιτησία. Οπως σημειωνόταν στην εισήγηση της ΚΕ του ΚΚΕ στο 17ο Συνέδριο, «μέσα από την προώθηση της νέας δομής του ΝΑΤΟ και τις αλλαγές των στρατηγείων, έχουν παραχωρηθεί κυριαρχικά δικαιώματα Αμυνας στην Ατλαντική Συμμαχία και την Τουρκία. Η αμφισβήτηση μέρους των συνόρων, ακόμα και νήσων και βραχονησίδων από την Τουρκία, στηρίζεται και προωθείται από τις ΗΠΑ και την ΕΕ».

Στο πλαίσιο αυτό ενθαρρύνεται η έγερση αξιώσεων σε βάρος κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας από την πλευρά της Τουρκίας, χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ. Αξιώσεις, που ουδέποτε στο παρελθόν συνάντησαν όχι καταδίκη αλλά ούτε καν κάποια στοιχειώδη αντίδραση από πλευράς ΕΕ. Απεναντίας, η στάση της, όπως και των ΗΠΑ, ήταν και είναι ενισχυτική των βλέψεων της γειτονικής χώρας, σε πείσμα όσων επέμεναν ότι στο πλαίσιο της ΕΕ το πρόβλημα από ελληνοτουρκικό θα μετατρεπόταν σε ευρωτουρκικό. Και όχι τυχαία. Μιλάμε για μια χώρα με ειδικό βάρος για τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή λόγω και του μεγέθους της αλλά και της γεωστρατηγικής της θέσης.

Εξάλλου, όπως τονιζόταν αμέσως μετά στην εισήγηση προς το 17ο Συνέδριο, «οι συνεχείς παραβιάσεις και διεκδικήσεις στο Αιγαίο δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ένα συνηθισμένο, μικρής σημασίας, ζήτημα, αλλά στο φόντο των εξελίξεων στην περιοχή, των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων που όλα δείχνουν ότι θα οξυνθούν το επόμενο διάστημα. Η πάλη για τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο, για την ακεραιότητα της χώρας είναι αναπόσπαστα δεμένη με την πάλη κατά των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών στην περιοχή. Είναι πάλη κατά του πολέμου και υπέρ της ειρήνης».

Η εκτίμηση αυτή του ΚΚΕ αναδεικνύεται από τα πράγματα απόλυτα επίκαιρη. Οι εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν μπορούν να αποσπαστούν και να ιδωθούν ξέχωρα από την όξυνση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, από τους γενικότερους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς για τα Βαλκάνια και την ευρύτερη Μέση Ανατολή, οι οποίοι τη δοσμένη χρονική στιγμή απαιτούν το κλείσιμο των εκκρεμών ζητημάτων με τρόπο που να διασφαλίζει την απρόσκοπτη προώθησή τους. Ομως, όπως και αν κλείσει ο «συμβιβασμός», όσο δίκαιος και αν θεωρηθεί αυτός, τρέφουν αυταπάτες όσοι πιστεύουν πως «από κει και πέρα οι δυο χώρες θα ζήσουν χωρίς άλλα προβλήματα και τριβές». Οσο οι ιμπεριαλιστές θα παρεμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή τόσο θα αναπτύσσονται οι μεταξύ τους αντιθέσεις. Και αυτές, με τη σειρά τους, θα αναθερμαίνουν παλιά και θα γεννούν νέα προβλήματα μεταξύ των χωρών της περιοχής.

Αλλωστε, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως και εν γένει οι σχέσεις μεταξύ καπιταλιστικών κρατών, είναι κατά βάση οικονομικές, υπάγονται στους κανόνες που διαμορφώνουν τα συμφέροντα της αστικής τάξης, εν προκειμένω της Ελλάδας και της Τουρκίας. Επανερχόμαστε, λοιπόν, στο ότι η συζήτηση των τελευταίων ημερών απηχεί την επιδίωξη του μεγάλου κεφαλαίου να διευθετηθούν ζητήματα που έως τώρα λειτουργούν σαν τροχοπέδη στην παραπέρα γιγάντωσή του. Υπέρ ποιου άλλωστε θα αποβεί η συζητούμενη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου; Μήπως του Ελληνα και του Τούρκου εργάτη και αγρότη; Η απάντηση είναι αυτονόητη. Το μεγάλο κεφάλαιο - σε Ελλάδα και Τουρκία - θέλει τα χέρια του λυμένα, ώστε από καλύτερες θέσεις να δώσει τη μάχη της επέκτασής του στις αγορές που άνοιξαν μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού, από καλύτερες θέσεις να διαμορφώσει συνεργασίες ή να ανταποκριθεί στον ανταγωνισμό με τις αστικές τάξεις των πρώην σοσιαλιστικών χωρών που μπήκαν δυναμικά στο παιχνίδι.

«Εμείς μάλιστα προβλέπουμε στις Θέσεις ότι τα επόμενα χρόνια η όποια αναβάθμιση είχε η Ελλάδα στα πλαίσια των Βαλκανίων και αλλού θα αμφισβητηθεί, καθώς μπαίνει η Τουρκία πιο ορμητικά, άλλες χώρες της Βαλκανικής που αναπτύσσονται καπιταλιστικά και πραγματικά οι μονοπωλιακοί όμιλοι της Ελλάδας μπορεί να βρεθούν σε δυσκολότερη ακόμα θέση», είχε προβλέψει η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, κλείνοντας τις εργασίες του 17ου Συνεδρίου του Κόμματος.

Είναι καιρός οι λαοί να αποτινάξουν την αυταπάτη πως στον ιμπεριαλισμό είναι εφικτό να δοθεί οριστικό τέλος στις διαφορές, να υπάρξει βιώσιμη λύση των προβλημάτων που ταλανίζουν τους λαούς Ελλάδας και Τουρκίας, και όχι μόνο. Στο πλαίσιό του προβλήματα που λύνονται - όπως λύνονται - απλά ανοίγουν το δρόμο για τα επόμενα που θα εμφανιστούν. Να γιατί, λοιπόν, το ΚΚΕ εκτιμά πως οι λαοί της Ελλάδας και της Τουρκίας οφείλουν να εντείνουν την αντιιμπεριαλιστική τους πάλη, να χτυπήσουν δηλαδή την αιτία πρόκλησης και διαιώνισης των προβλημάτων μεταξύ των δύο χωρών. Προβλήματα που οι ίδιοι πληρώνουν είτε σηκώνοντας δυσβάσταχτα εξοπλιστικά προγράμματα είτε με το ίδιο τους το αίμα. Το Αιγαίο μπορεί να γίνει θάλασσα που θα ενώσει τους δύο λαούς στο βαθμό που αυτοί συνειδητοποιήσουν την ανάγκη να πάρουν την υπόθεση της φιλίας, του αμοιβαίου σεβασμού και της αρμονικής τους συμβίωσης στα δικά τους χέρια.