Ταξίδι. Στις φωτογραφίες του τότε. Στις φωτογραφίες του τώρα. Στις ιστορίες τις παλιές και τις νεότερες, τις σημερινές. Η ιστορία πλέκεται, δένεται. Τα πρόσωπα αλλάζουν. «Η σπορά μένει»...

Οι νεολαίοι βρήκαν ιστορία ζώσα στο Νεστόριο. Δεν ήταν μόνο το να πατήσεις τα χώματα, να δεις εικόνες, να διαβάσεις ντοκουμέντα και βιβλία για την ηρωική περίοδο πάλης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Αλλά, κυρίως, να συναντήσεις «τυχαία» κάποιον μαχητή. Εναν άνθρωπο, που την ιστορία, που θες εσύ, ο νέος, να μάθεις, αυτός την έχει γράψει.

«Είναι το θέμα που προσελκύει τόσο. Και ο τόπος ο ηρωικός που κρύβει τέτοια ιστορία», 'λεγαν οι νέοι πριν ξεκινήσουν το ταξίδι, που για κάποιους κράτησε μιαν ολόκληρη μέρα. Γιατί πήγαιναν στο Γράμμο. 60 χρόνια μετά την ίδρυση του ΔΣΕ. Για να τιμήσουν τους αγώνες του, τους ηρωικούς μαχητές του, να «υποκλιθούν με περηφάνια». Να είναι παρόντες στην εκδήλωση της ΚΕ του ΚΚΕ στη Λυκόρραχη, να είναι μέρος του 15ου Αντιιμπεριαλιστικού Διημέρου της ΚΝΕ στο Νεστόριο.

Ο χώρος φιλόξενος. Περίμενε να αγκαλιάσει τα μέλη και τους φίλους της ΚΝΕ. Διαμορφωμένος από την εθελοντική δουλιά και το μεράκι των Οργανώσεων της Βορείου Ελλάδας και τη βοήθεια του τοπικού δήμου. Ολων αυτών, που δέκα μέρες πριν από την έναρξη του διημέρου έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Ακόμα και η διαδρομή μέχρι την κατασκήνωση δε σε άφηνε να ξεχαστείς, να στραβοπατήσεις, να χαθείς: Σε κάθε σταυροδρόμι, σημαίες κόκκινες και αφίσες σηματοδοτούσαν το δρόμο.

Η πυκνή φυλλωσιά και τα νερά του Αλιάκμονα, βάλσαμο για τους ταξιδιώτες. Με συνθήματα την ώρα της βουτιάς γέμισε το ποτάμι νιάτα. Με τις ομάδες των Οργανώσεων Περιοχής να παίζουν ακούραστες στο τουρνουά μπάσκετ. Κορίτσια και αγόρια. Τα επιτραπέζια έδιναν και έπαιρναν, οι παρέες μεγάλωναν, κόσμος μαζευόταν γύρω από τα τραπέζια, άλλοι έπαιζαν ασταμάτητα ποδόσφαιρο και βόλεϊ...

Ακόμα και την ώρα που απ' την πολλή βροχή δεν έβλεπαν το διπλανό τους, αυτοί εκεί, απτόητοι: «Οι μαχητές στο Γράμμο δε λύγισαν ποτέ, τιμή και δόξα στον ΔΣΕ», βροντοφώναζαν. Και αντηχούσε η αγωνιστική παρουσία σε όλο το χωρίο, σε όλο το Νεστόριο.

Χιλιάδες φωνές ενωμένες. Σε ένα σύνθημα, μια μελωδία, ένα σκοπό. Απαρτα βουνά. Τόπος συνάντησης. Μήνυμα ανυπακοής. Χέρια πλεγμένα. Γροθιές σφιχτές. Σημαίες κόκκινες να κυματίζουν περήφανα στα χέρια νέων κομμουνιστών.

Μια μια, οι Οργανώσεις συγκροτούνταν και με πορεία έφταναν στην κεντρική εξέδρα. Δυτική Μακεδονία, Θράκη, Πελοπόννησος, Αθήνα, Βορειοδυτική Ελλάδα, Κρήτη, Στερεά και Εύβοια, Θεσσαλία... «Το μέλλον μας δεν είναι ο καπιταλισμός, είναι ο νέος κόσμος ο σοσιαλισμός», δήλωναν.

«Φέτος, με οδηγό και τις αποφάσεις του 9ου Συνεδρίου της ΚΝΕ, γνωρίζουμε την ιστορική αλήθεια, μαθαίνουμε για τη δράση του ΔΣΕ, την πιο κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα τον 20ό αιώνα», σημείωσε η Ελένη Γκόγκου, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ, στην κεντρική ομιλία της κατασκήνωσης, δίνοντας το στίγμα.

Και μετά, το λόγο παίρνουν οι «παππούδες» μας. Ο Β. Φυτσιλής, πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ, και από τους επιζώντες της Νιάλας, ο Γ. Κάτσης που ήταν στη μάχη στο Πάτωμα, και ο Ευ. Πουλημένος με μνήμες από το μεγάλο ελιγμό, μαχητές του ΔΣΕ όλοι. Για να «δώσουν τη σκυτάλη στους νεολαίους», που δε σταμάτησαν να χειροκροτούν και να φωνάζουν «9 δεκαετίες αγώνας και θυσία το Κάπα Κάπα Εψιλον στην πρωτοπορία». Να χαιρετούν με αυτόν τον τρόπο εκείνους που έγραψαν την ιστορία που διαβάζουμε και πασχίζουμε να μάθουμε. Μια ιστορία, που τόσοι άλλοι νέοι δε θα διαβάσουν ποτέ στα σχολικά βιβλία, στα πανεπιστημιακά εγχειρίδια. Πρέπει εμείς να τους την πούμε. Και γι' αυτό πρέπει να την ξέρουμε καλά.

Το διήμερο ήταν ένα καλό «ορεκτικό» σ' αυτήν τη δίψα για μάθηση. Η έκθεση φωτογραφίας και αρχειακού υλικού, πόλος έλξης για τους χιλιάδες νεολαίους και όχι μόνο που βρίσκονταν στο Νεστόριο. «Ησασταν εκεί;». «Από 22 χρονώ, από τις 9 Αυγούστου του 1946, βγήκα στο βουνό. Και τα βλέπω τώρα σε εικόνες και μου σηκώνονται οι τρίχες που έχουν από τα χρόνια πέσει». «Πόσων χρονών είσαι εσύ;». «Είμαι δεκαεννιά», λέει η κοπέλα που με δέος κοιτάει έναν από αυτούς που έγραψαν την ιστορία που διαβάζει και βλέπει σε φωτογραφίες. Και αυτός με χαμόγελο συνεχίζει να μιλάει για τη ζωή, για τις μάχες...

Και ο Τούρκος σύντροφος από το Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας, που με χαμόγελο αντίκρισε τους ΚΝίτες και τις Κνίτισσες να τον υποδέχονται φωνάζοντας συνθήματα στη δική του γλώσσα. «Ζήτω η φιλία ΚΝΕ και ΤΚΡ. Ζήτω ο σοσιαλισμός», φώναξε ο Οσγκιούρ Αβίν για να κυματίσουν από κάτω οι κόκκινες σημαίες. Κοινή η γλώσσα των λαών και της νεολαίας. Κοινή η γλώσσα του αγώνα. «Το μέλλον μας δεν είναι ο καπιταλισμός», φώναξαν σε ελληνικά και τούρκικα οι Ελληνες κομμουνιστές.

Και μετά, η παρουσίαση της «πικρής ιστορίας μιας μεγάλης εποχής». Που «ανέβασε», με το μεράκι και τη ζωντάνια της νεανικής δημιουργικότητας, η Θεατρική Ομάδα των Οργανώσεων Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ. Και μας ταξίδεψε στην εποχή που «η αξία ενός ανθρώπου ήταν μικρότερη από ένα καρβέλι ψωμί» και μας μίλησε για το «θαύμα ενός λαού», με την παράσταση του έργου του Γ. Καφταντζή, «Η μοίρα μιας γενιάς».

Και όταν πια αρχίσει να βραδιάζει, προβάλλεται το βίντεο «Ο ελιγμός του ΔΣΕ το 1948» με υλικό που συγκέντρωσε η ΚΟΘ του ΚΚΕ. Με ένα μελίσσι νεολαίας - και όχι μόνο - να έχει ξεχειλίσει το χώρο. Και να ανταποκρίνεται στις μαρτυρίες και τις εικόνες, σα να τις ζούσε εκείνη τη στιγμή, σα να διαδραματίζονταν όλες αυτές οι σκηνές δίπλα του. «Ηρωες, άπαρτα βουνά», «ΚΚΕ, το Κόμμα σου λαέ», ξεσπούν νέοι και γέροι μόλις ολοκληρώνεται η προβολή. Και «τα δίνουν όλα», χορεύοντας ασταμάτητα στους ήχους των αντάρτικων, σχηματίζοντας αμέτρητους κύκλους χορού...

Στη Λυκόρραχη οι ετοιμασίες είχαν ξεκινήσει από νωρίς. Το Τοπικό Συμβούλιο Κεφαλοχωρίου, το Δημοτικό Συμβούλιο και ο δήμαρχος Μαστοροχωρίων, πολλοί κάτοικοι του χωριού, μέλη και φίλοι του ΚΚΕ είχαν συμβάλει να στηθεί το μνημείο. Ο κατακόκκινος από σημαίες αυχένας και το μνημείο δέσποζαν ψηλά.

Ολη η εκδήλωση μια συνέχεια. Ο κόσμος πάνω στο μνημείο και κάτω στην πλατεία στο Κεφαλοχώρι, δεμένος, σα να μην υπήρχε απόσταση. Οταν τα αντάρτικα άρχισαν να τραγουδιούνται, το πάνω και το κάτω ήταν δύσκολο να διαχωριστεί. Μια μελωδία έβγαινε από όλα τα στόματα. Και αντηχούσε στο βουνό. Σα να τραγούδαγε το ίδιο στα ηρωικά κορμιά που χάθηκαν στα χώματά του ότι «θεριεύει ο γίγαντας τώρα λαός»...

«Και σήμερα, όπως και τότε, είναι επίκαιρο το ερώτημα, υποταγή ή αντίσταση, συναίνεση ή ρήξη, καπιταλισμός ή σοσιαλισμός», λέει η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, στην εκδήλωση της ΚΕ στη Λυκόρραχη για τα 60χρονα του ΔΣΕ. Και προσθέτει: «Η δικαίωση του αγώνα του ΔΣΕ δεν έχει έρθει ακόμα, παρά το γεγονός ότι τα μηνύματά του δε χάθηκαν, παρακίνησαν τα κατοπινά χρόνια σε αγώνες, σε μάχες και αναμετρήσεις. Νέα προβλήματα στέκουν μπροστά μας σήμερα. Αύριο, μπροστά στο εργατικό, στο κομμουνιστικό κίνημα θα τεθούν ακόμα πιο μεγάλα και σύνθετα. Αυτό που έχει σημασία είναι να έχουμε πλήρη ιδεολογικοπολιτική ετοιμότητα, επεξεργασμένη στρατηγική και ικανότητα να ανταποκριθούμε και σε μιαν απότομη στροφή του κινήματος, σε μιαν ενδεχόμενη στασιμότητα, αλλά και σε ένα πρωτοφανέρωτο φούντωμα που έτσι και αλλιώς θα έρθει. Εδώ στο ΚΚΕ χτυπά η καρδιά του μέλλοντος. Εδώ γίνονται ένα το χτες, με το σήμερα και το αύριο. Θα ανταποκριθούμε, το δηλώνουμε, το πιστεύουμε, και σ' αυτό θα έχει δώσει τη συμβολή της και η μελέτη της πείρας του ΔΣΕ».

Η Διεθνής «κλείνει» την εκδήλωση. Οι νέοι βουρκώνουν, οι μεγάλοι φωτίζονται από ένα πλατύ χαμόγελο. Οι νέοι από συγκίνηση, δέος... Οι μεγάλοι από αισιοδοξία. Οι νέοι με τις σημαίες ορθές να κυματίζουν και τις γροθιές υψωμένες. Και τα άσπρα μαλλιά που σε όλη τους τη ζωή τιμούν τη σημαία την κόκκινη, να την κρατούν ψηλά. Η γροθιά τους μπορεί να σηκώνεται με δυσκολία πια. Μα, είναι όλη τους η ζωή μια γροθιά σφιχτή, πολύ ψηλά υψωμένη. Μας δώσανε τη σκυτάλη. Χρέος μας τώρα.