Τη βδομάδα που μας πέρασε, η οικονομία και η κυβερνητική οικονομική πολιτική βρέθηκαν στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων. Είχαμε κατ' αρχάς τις συναντήσεις του πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή και του οικονομικού επιτελείου με εκπροσώπους εργοδοτικών συνδικαλιστικών φορέων και της ΓΣΕΕ. Στις δηλώσεις του ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δ. Δασκαλόπουλος, ούτε λίγο ούτε πολύ ισχυρίστηκε ότι τα συμφέροντα των επιχειρήσεων ταυτίζονται με τα συμφέροντα μιας κοινωνίας που προοδεύει, που ευημερεί, που αναπτύσσεται... Κατά τον κ. Δασκαλόπουλο πάντα, ισχυρή οικονομία σημαίνει ασφάλεια στην κοινωνία και άρα η πιο ουσιαστική κοινωνική παροχή είναι η συνέχιση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων...

Από τη μια μεριά έχουμε τις δηλώσεις του προέδρου του ΣΕΒ περί ταύτισης των συμφερόντων των επιχειρήσεων και της κοινωνίας που προοδεύει αλλά και της σύνδεσης των εννοιών της «ισχυρής οικονομίας» με την ασφάλεια της κοινωνίας. Αρα οι επιχειρήσεις και φορείς της κοινωνικής προόδου είναι, αλλά και εγγυητές της κοινωνικής ασφάλειας. Είναι κατ' αρχάς δυνατή η ταύτιση του επιχειρηματικού και του κοινωνικού συμφέροντος; Στην προκειμένη περίπτωση, ο κ. Δασκαλόπουλος επαναφέρει τη γνωστή - αλλά αναπόδεικτη - ρεφορμιστική θεωρία των ενάρετων οικονομικών κύκλων. Σύμφωνα με αυτή, μία «υγιής» επιχείρηση με υψηλή κερδοφορια, θα είναι κατ' αρχάς σε θέση να δώσει μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς, να πραγματοποιήσει νέες επενδύσεις, να προσλάβει επομένως νέο προσωπικό και κατά συνέπεια, όλοι θα είναι ευχαριστημένοι. Και η επιχείρηση γιατί θα έχει μεγάλα κέρδη, και οι εργαζόμενοι επειδή θα διασφαλίζουν υψηλούς μισθούς και νέες προσλήψεις, και το κράτος, γιατί μέσω της φορολογίας των κερδών και των δημιουργούμενων εισοδημάτων, θα γεμίσει τα δημόσια ταμεία. Και όλοι θα είναι ευχαριστημένοι. Ολα αυτά βέβαια πολύ ωραία ακούγονται, αλλά είναι σαν τα παραμύθια της Χαλιμάς. Δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα.

Στην πραγματική ζωή και όχι στη ζωή των παραμυθιών, ταύτιση του επιχειρηματικού και του κοινωνικού συμφέροντος δεν είναι δυνατή. Πρόκειται για δύο καταστάσεις οι οποίες συνυπάρχουν αναγκαστικά και ταυτόχρονα όμως, είναι αλληλοαποκλειόμενες. Κατ' αρχάς, το ίδιο το κεφάλαιο, σαν κοινωνική κατηγορία, η οποία διαμορφώνεται κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές και οικονομικές συνθήκες, προϋποθέτει την ολοκληρωτική υποταγή του άμεσου παραγωγού, του εργάτη, στον εργοδότη κεφαλαιοκράτη. Πρόκειται για σχέση μεταξύ εκμεταλλευτή και εκμεταλλευόμενου. Ο ένας μέσα από την εργασία παράγει το κοινωνικό προϊόν, ο άλλος σφετερίζεται τα αποτελέσματα της εργασίας, ιδιοποιείται μεγάλο μέρος του παραγόμενου αυτού προϊόντος, το υπερπροϊόν, η ύπαρξη του οποίου προϋποθέτει, ότι ο εργάτης για ένα τμήμα της εργάσιμης μέρας του θα πρέπει να εργάζεται δωρεάν. Το απλήρωτο αυτό κομμάτι της εργάσιμης μέρας, είναι η πηγή δημιουργίας του υπερπροϊόντος, το οποίο παίρνει τη μορφή της υπεραξίας, του καπιταλιστικού κέρδους.

Ο ατομικός κεφαλαιοκράτης, το σύνολο της τάξης των κεφαλαιοκρατών, ενδιαφέρεται για την παραγωγή αξιών. Ενδιαφέρεται για την παραγωγή εμπορευματικών αξιών - εμπορεύματα τα οποία ενσωματώνουν μια μεγαλύτερη αξία από την αξία του κεφαλαίου που έχει ο ίδιος προκαταβάλλει - τα οποία στη συνέχεια θα ανταλλάξει με χρήμα, το χρήμα θα το προκαταβάλλει για την αγορά μέσων παραγωγής και εργατικών δυνάμεων, για να αρχίσει έτσι το νέο κύκλο αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, δεν υπάρχει ψήγμα κοινωνικού συμφέροντος. Αντίθετα η κοινωνία ενδιαφέρεται για τη δημιουργία αξιών χρήσης. Ενδιαφέρεται για τη δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών που θα καλύψουν κοινωνικές ανάγκες. Το προϊόν σαν προϊόν και το προϊόν σαν εμπόρευμα, σαν εμπορευματική αξία, έχουν τεράστια διαφορά. Το μεν προϊόν παράγεται για να καλύψει κοινωνικές ανάγκες, τον παραγωγό του δεν τον ενδιαφέρει διόλου το θέμα του κέρδους. Αυτό ενδιαφέρει αποκλειστικά τον καπιταλιστή παραγωγό, ο οποίος με τη σειρά του δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η παραγωγή της υπεραξίας, η παραγωγή του καπιταλιστικού κέρδους. Κατ' αυτό τον τρόπο κοινωνικές ανάγκες και κεφαλαιοκρατικό κέρδος είναι δύο έννοιες αλληλοαποκλειόμενες.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα μέσα παραγωγής. Αν τα μέσα παραγωγής χρησιμοποιούνται για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, άψυχα τα ίδια, βρίσκονται κάτω από την εξουσία των άμεσων παραγωγών, των εργατών. Στην προκειμένη περίπτωση είναι οι υλικοί φορείς για την κοινωνική ευημερία που συνυπάρχουν αρμονικά με τους ζωντανούς χειριστές τους. Αντίθετα, όταν τα μέσα παραγωγής τεθούν κάτω από τον έλεγχο των κεφαλαιοκρατών ιδιοκτητών τους, υφίστανται μια τερατώδη μεταμόρφωση. Η ίδια η διαδικασία παραγωγής ανατρέπεται. Από διαδικασία κατανάλωσης ακατέργαστων ή και επεξεργασμένων προϊόντων, για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, μετατρέπεται σε μια ατέρμονη διαδικασία κατανάλωσης εργατικών δυνάμεων. Τα μέσα παραγωγής μέσα από το καπιταλιστικό τους περίβλημα, ορθώνονται εχθρικά και απειλητικά απέναντι στους άμεσους παραγωγούς. Οι τελευταίοι αντί να ελέγχουν το παραγόμενο προϊόν, βρίσκονται κάτω από την εξουσία του παραγόμενου αυτού προϊόντος, η αναπαραγωγή του οποίου προϋποθέτει τη συνέχιση και διαιώνιση των καπιταλιστικών εκμεταλλευτικών σχέσεων. Οι ίδιοι οι εργάτες, παράγοντάς το, «παράγουν» τα αόρατα νήματα που τους κρατούν δεμένους στο ίδιο το σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Η ίδια η κεφαλαιοκρατική τους χρήση τέλος, δημιουργεί ανατροπές και στα όρια της χρονικής τους χρησιμοποίησης. Αν για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, π.χ. χρειάζεται να βρίσκονται σε λειουργια 10 ώρες την μέρα, κάτω από κεφαλαιοκρατικό έλεγχο, τα όρια αυτά επεκτείνονται στο άπειρο... Η 24ωρη λειτουργία τους, είναι το λιγότερο που απαιτεί ο κεφαλαιοκράτης. Οσο αυτά βρίσκονται σε κίνηση, συνεχίζεται η διαδικασία κατανάλωσης της εργατικής δύναμης, της πολύτιμης εκείνης «ουσίας» μέσα από την οποία συντελείται η αυτοαξιοποίηση της αξίας, αξιοποιείται δηλαδή το κεφάλαιο. Αντίθετα αν αυτά σιγήσουν, σταματά και η διαδικασία κατανάλωσης των ζωντανών εργατικών δυνάμεων, σταματά η παραγωγή υπεραξίας, η βάση δηλαδή πάνω στην οποία στηρίζεται ολόκληρο το κεφαλαιοκρατικό εποικοδόμημα.

Δυστυχώς για τον κ. Δασκαλόπουλο και την τάξη του, το κεφάλαιο δε λειτουργεί για να καλύψει κοινωνικές ανάγκες, αλλά για να μετασχηματίζει τις κοινωνικές ανάγκες σε πηγή κερδών. Αυτή η αντίθεση και άλυτη είναι στα πλαίσια του καπιταλισμού, αλλά και η βασική αιτία του ιστορικού ξεπεράσματός του, η βασική αιτία που προετοιμάζει βασανιστικά είναι αλήθεια τις κοινωνικές διεργασίες που θα οδηγήσουν στην ανατροπή του συγκεκριμένου τρόπου παραγωγής. Γιατί, ας μην το ξεχνάει, το καπιταλιστικό παραγωγικό σύστημα, δεν είναι παρά μία παροδική ιστορική βαθμίδα μόνο, στην αέναη εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών, από τα κατώτερα παραγωγικά σχήματα σε ανώτερα. Η κομμουνιστική κοινωνία, όπου η παραγωγή τίθεται στην υπηρεσία του ανθρώπου και των αναγκών του, είναι το μέλλον του ταπεινού αυτού κόσμου.

• Πώς εννοεί ο κ. Δασκαλόπουλος την ταύτιση του επιχειρηματικού και του κοινωνικού συμφέροντος, το αποδεικνύει στην πράξη με τη σύσταση καρτέλ - με τον κ. Φιλίππου, τον άλλο μεγάλο του χώρου - στα γαλακτοκομικά εμπορεύματα, με αποτέλεσμα η τιμή του γάλακτος να είναι σήμερα η υψηλότερη στην Ευρώπη.