Γρηγοριάδης Κώστας

Ο πολιτισμός είναι ένα πεδίο στο οποίο η κυρίαρχη προπαγάνδα θεωρεί ότι έχει ακόμη μεγαλύτερα περιθώρια αυθαιρεσιών. Ρητορικών και μη. Δεδομένου ότι ο Κ. Σκανδαλίδης και ο Ν. Κακλαμάνης, ως σημαίνοντα στελέχη των κομμάτων τους, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι επιδιώκουν την εφαρμογή της ίδιας αντιδραστικής πολιτιστικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η ανάδειξη αυτής της ομοιότητας είναι γενικά απλή. Δεν παύει όμως να είναι πάντα απαραίτητη, αφού ο τομέας του πολιτισμού εμπνέει ιδιαίτερα τη νεολαία, άρα η πολιτική σπέκουλα μέσω αυτού πάντα αποτελεί στόχο.

«Αρκεί μια μικρή αλλαγή σ' αυτό το αιχμηρό περιβάλλον για να αποκτήσουν λουλακί παραθυράκια τα ταξί και τα τρόλεϊ. Αρκεί ένα αδέσποτο, που θα μας κοιτάξει στα μάτια, ένας συνάνθρωπος που έχει την ανάγκη μας, για να εμφανίσουμε τον καταχωνιασμένο, καλύτερο εαυτό μας. Τι άλλο χρειάζεται για να αλληλοκαλημερίζονται όλοι; Ναι είμαι ρομαντικός», έλεγε ο Ν. Κακλαμάνης τον περασμένο Μάη από το βήμα κεντρικού ξενοδοχείου της Αθήνας, τονίζοντας ακόμη περισσότερο το «προφίλ» του «διανοούμενου δεξιού», που εντέχνως του προετοίμαζαν τα αστικά ΜΜΕ για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Για «ρομαντικός» δεν παίρνουμε όρκο. Για το ότι όμως ο υποψήφιος δήμαρχος της ΝΔ είναι «πονηρός πολιτευτής» προκύπτει από τη ρητορική του: «Να πάμε τώρα στην Αθήνα. Η πρωτεύουσά μας είχε πάντα δύο πρόσωπα. Το ένα ήταν το "αστικό", με απευθείας σύνδεση με τα μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα του κόσμου. Το άλλο ήταν το πρόσωπο της γειτονιάς, των προσφύγων, και του μεγάλου εργατικού δυναμικού της εσωτερικής μετανάστευσης, που ρίζωσε εδώ και έψαχνε μια καλύτερη τύχη. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτές οι δύο κουλτούρες δεν είχαν συγκρουσιακή τροχιά, όπως σε άλλες μεγάλες πόλεις του κόσμου. Συναντιόντουσαν συχνά, ιδιαίτερα στο χώρο της Τέχνης, και δημιούργησαν τον πολιτισμό του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Κουν, του Πικιώνη, του Τσαρούχη, του Τσιτσάνη, της Μελίνας, των μεγάλων μας ποιητών και τόσων άλλων που εκτιμούμε και σεβόμαστε».

Με απόλυτα διαστρεβλωμένο και ανιστόρητο τρόπο προβάλλεται εδώ η σύγχρονη ανάγκη του συστήματος να ισοπεδώσει τη λαϊκή κουλτούρα, να την ομογενοποιήσει αφαιρώντας της τα ταξικά χαρακτηριστικά και κρατώντας μόνο τις παρωχημένες αστικές ιδεοληψίες των 10ετιών του '60 και του '70: Εναν Θεοδωράκη με «Ζορμπά», αλλά χωρίς εξορία.

Η επιλογή των ονομάτων δεν είναι καθόλου τυχαία. Υπηρετεί αυτό που θέλει να ακούσει ο εν δυνάμει ψηφοφόρος, χωρίς καμία διάθεση να ασχοληθεί με την ουσία. Ο λαός καλείται να «φαντασιώνεται» μια Ελλάδα του σελιλόιντ, ώστε η διαστρεβλωτική πρόταση «αυτές οι δύο κουλτούρες δεν είχαν συγκρουσιακή τροχιά» να καταστεί σημερινή πραγματικότητα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο δικομματισμός λένε το ίδιο, αλλά λιγότερο «ρομαντικά»: «Κοινωνική συνοχή», δηλαδή «ταξική ειρήνη».

Αλλά και στους πολιτικούς εκφραστές του συστήματος κάποτε τελειώνει ο «ρομαντισμός»: «Η αγορά είναι εκείνη που θα αναβαθμίσει ή θα υποβαθμίσει έναν τόπο», δηλώνει απερίφραστα ο Ν. Κακλαμάνης, έχοντας φέρει ως... θετικό παράδειγμα τη γειτονιά του Ψυρρή! Τη γειτονιά που απώλεσε τον παραδοσιακό, οικονομικό χαρακτήρα της με όρους «πογκρόμ».

«Να προγραμματίσουμε και να σχεδιάσουμε την Αθήνα ως μητροπολιτική περιοχή για να στηριχτεί η παγκοσμιότητά της (...) Να διαμορφώσουμε τον φορέα της Αλλαγής, την απαιτούμενη μεγάλη κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία των δυνάμεων της αγοράς, των επιχειρήσεων, της εργασίας (...)». Αυτά τα είπε μόλις πριν λίγες μέρες ο Κ. Σκανδαλίδης. Αγορά, επιχειρήσεις και εργασία «ένα πράμα» δηλαδή. Αλλά δε σταματά εδώ ο σοσιαλδημοκρατικός κατήφορος του υποψηφίου του ΠΑΣΟΚ: «Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μετρήσεις τις επιδόσεις μιας πόλης», λέει. «Καταφεύγω στον πιο έγκυρο, αυτόν του ΟΟΣΑ και των μεγάλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, που έθεσαν συγκεκριμένα κριτήρια για τις πρωταθλήτριες πόλεις»! Το μεγάλο τραπεζικό κεφάλαιο «λέει» λοιπόν στον Κ. Σκανδαλίδη πώς θέλει να ζουν οι Αθηναίοι.

Ομως ο Κ. Σκανδαλίδης... δεν ακούει φωνές, αλλά υπόσχεται, ουσιαστικά, στο κεφάλαιο τι θα πράξει ως δήμαρχος. Με κριτήριο λοιπόν την αγορά και τους «χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς», υπόσχεται, μεταξύ άλλων, το «Πολιτιστικό και αρχαιολογικό δίκτυο της Αττικής», στο οποίο προβλέπεται και «η ίδρυσή της "Ακαδημίας Πολιτισμού της πόλεως των Αθηνών", δημοτικό διαπανεπιστημιακό κέντρο»! Ετσι κι αλλιώς ανοίγει η «αγορά» στην Παιδεία, να μην «ψωνίσει» και ο Δήμος Αθηναίων; Αλλά και όλες οι περιοχές στις οποίες αναφέρεται, είτε έχουν απολέσει προ πολλού το χαρακτήρα τους (π.χ. Ελαιώνας) είτε πρόκειται για «αναμασημένη» τροφή (π.χ. ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων).

Ακάθεκτος ο υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ υπόσχεται μια Αθήνα «διεθνές πολιτιστικό - τεχνολογικό κέντρο ως επιχειρηματικός και τουριστικός προορισμός»! «Η Αθήνα πρέπει ταχύτατα να ανορθωθεί σε ανταγωνιστική πόλη. Να αναπτύξει νέα δυναμική που στηρίζει τα εισοδήματα, την απασχόληση, την προστιθέμενη αξία, το κέρδος, την επιχειρηματικότητα και θα έχει ως αποτέλεσμα την ευημερία της πόλης». Είναι φανερό πως ο όρος «πολιτιστικό κέντρο» παραπέμπει κατευθείαν στην εμβάθυνση της εμπορευματοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αλλωστε, «ως Δημοτική Αρχή της πρωτεύουσας προτείνουμε ένα νέο κοινωνικό σύμφωνο: "Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, Διάχυση της ευημερίας στο σύνολο του πληθυσμού», με «χωροθέτηση και δημιουργία εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων ενός "Μπίζνες Σέντερ" και ενός διεθνούς "Χρηματοπιστωτικού Κέντρου" ευρωπαϊκών προδιαγραφών» και με «επανασχεδιασμό των χρήσεων γης, με τη δημιουργία ζωνών μεγάλων επενδύσεων και βιομηχανικής δραστηριότητας».

Οι υποψήφιοι δήμαρχοι του δικομματισμού μιλούν απροκάλυπτα όταν φτάνουν στο διά ταύτα: Σε ποιον πρέπει να ανήκει η πόλη και οι κάτοικοί της - πελάτες. Ποιος θα κάνει κουμάντο: Η αγορά. Και ενώ υπόσχονται μια Αθήνα - πολεοδομικό «σούπερ - μάρκετ», εμφανίζονται να «εγκαλούν» που δεν υπάρχει «μουσείο Χατζιδάκι» (Ν. Κακλαμάνης), ή να «πουλάνε χάντρες» περί «δρόμου των Παναθηναίων»... από Σούνιο μέχρι Ελευσίνα (Σκανδαλίδης).