Από τα πρώτα και μόνιμα πλέον στελέχη του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ), ο Στέλιος Καυκαρίδης βρίσκεται στην Ελλάδα, συμμετέχοντας στην παράσταση "Φοίνισσες" του Ευριπίδη,που παρουσιάζει το Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Πολιτιστικών Ανταλλαγών "Κοσμόπολις" και με την οποία άνοιξε το Φεστιβάλ Επιδαύρου.

Η 25χρονη πορεία του στον ΘΟΚ και η προσωπική του κατάθεση τον καταξίωσε όχι μόνο στο κοινό της Κύπρου, αλλά και στο ελληνικό, αφού σχεδόν κάθε χρόνο στα Επιδαύρια η συμμετοχή του ΘΟΚ προκαλούσε ιδιαίτερη αίσθηση.

Γυρνώντας το χρόνο πίσω κατά 25 χρόνια, ο Στέλιος Καυκαρίδης θυμάται το όνειρο με το οποίο μια ομάδα ηθοποιών του "Θεάτρου Τέχνης" ξεκίνησαν για την πατρίδα τους με στόχο "να κάνουμε κάτι στην Κύπρο - λέει. Ο Νίκος Χαραλάμπους,η Δέσποινα Μπεμπεδέλη,η γυναίκα μου, η Τζένη Γαϊτανοπούλου.Είχε προηγηθεί μια προσπάθεια του Εύη Γαβριηλίδη,στο Ραδιοφωνικό Ιδρυμα Κύπρου,όπου διευθυντής ήταν ο Ανδρέας Χριστοφίδης.Υπήρχαν, βέβαια, κάποιες ομάδες, εταιρικοί θίασοι, αλλά η ζωή τους ήταν μικρή, δεν είχαν την οικονομική βάση, αλλά προσπαθούσαν. Ενας από αυτούς ήταν ο Παντελίδης,ο αδελφός μου Βλαδίμηρος Καυκαρίδης κ. ά. Ετσι οι ανάγκες των πραγμάτων μάς οδήγησαν να κάνουμε μια ομάδα, στο Ραδιοφωνικό Ιδρυμα Κύπρου,όπου δουλέψαμε για δύο σεζόν, αλλά παράλληλα γίνονταν οι εργασίες για τη δημιουργία του ΘΟΚ. Κάναμε ωραίες δουλιές στο θεατράκι του ΡΙΚ. Υστερα ενταχθήκαμε στον ΘΟΚ".

- Το θεατρόφιλο κοινό της Κύπρου είναι μεγάλο;

- Η Κύπρος είναι μικρή χώρα, έχει ωστόσο θεατρόφιλο κοινό. Εχει ανθρώπους που αγαπούν το θέατρο, που δε χάνουν παράσταση. Αλλά χρειάζεται μεγάλος αγώνας για να αυξήσεις το θεατρικό κοινό. Η δημιουργία Παιδικής Σκηνής είναι ένα θετικό βήμα και από τον κρατικό οργανισμό, αλλά και από τα ελεύθερα θέατρα. Οι παιδικές σκηνές εκτός από ψυχαγωγία των μικρών θεατών προσφέρουν και εκπαίδευση. Αυτοί θα είναι οι αυριανοί θεατές. Από τις παιδικές σκηνές παίζονται πολύ ωραία έργα. Τώρα αρχίζει και μια προσπάθεια να διδάσκεται θέατρο στα σχολεία. Και η πρακτική, αλλά και η θεωρητική πλευρά του.

- Υπάρχουν καταστάσεις που αποπροσανατολίζουν τον κόσμο, όπως συχνά βλέπουμε να γίνεται στην Ελλάδα. Και δεν είναι άλλο από την τηλεόραση.

- Μη νομίζετε ότι δε βλέπουν αυτές τις εκπομπές και εκεί. Υπάρχουν κανάλια που εκπέμπουν και στην Κύπρο. Συνέβη το εξής, όμως, στην Κύπρο που έκανε και τον κινηματογράφο να σβήσει. Επεσε μια βιντεομανία, που σάρωσε τους κινηματογράφους. Από τους 150 κινηματογράφους που υπήρχαν, κάποια στιγμή έκλεισαν όλοι. Και χωριά με 2.000 κατοίκους είχαν σινεμά, τα οποία χάθηκαν.Κάποια στιγμή, όμως, το θέατρο βοήθησε να καταλάβει ο κόσμος ότι δεν είναι μόνο η τηλεόραση και οι βιντεοταινίες. Ευτυχώς άνοιξαν και πάλι οι κινηματογράφοι. Και πιστεύω ότι ο αγώνας του ΘΟΚ, τις δύσκολες αυτές μέρες, βοήθησε με τις καλές παραστάσεις στο να επιστρέψει ο κόσμος πίσω. Ευτυχώς τώρα και θέατρο βλέπει ο κόσμος και κινηματογράφο.

- Σε περιόδους έντασης το θέατρο πώς πάει;

- Δε σταματά το θέατρο. Ακόμη και την εποχή του πολέμου, το θέατρο δε σταμάτησε. Δούλευε συνέχεια, έφυγε από την Κύπρο για λίγο, αλλά δε σταμάτησε να εργάζεται. Εκανε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα για να μαζέψει χρήματα για τους πρόσφυγες. Και μετά γύρισε πίσω και αποφασίσαμε να παίξουμε, γιατί το θέατρο είναι κοντά στην πράσινη γραμμή. Παίζαμε και ακούγαμε πυροβολισμούς. Με σπασμένα τα εξώφυλλα του θεάτρου. Στην αρχή ο κόσμος φοβόταν, αλλά μετά ερχόταν. Το θέατρο δε σταματά και δεν πρέπει να σταματά.

- Θέμα της τραγωδίας "Φοίνισσες" είναι το πάθος για εξουσία, τα αμφιλεγόμενα μαντεύματα των "θεών" και η τραγική μοίρα των θνητών που παγιδεύονται στα πάθη.

- Ο Ευριπίδης μιλά για πάθη, για τη δίψα για εξουσία και την πλεονεξία. Μιλά, όμως, και για την πόλη που σπαράσσεται από τον ατέλειωτο Πελοποννησιακό Πόλεμο. Για την κακώς εννοούμενη φιλοπατρία και την ευθύνη του καθενός απέναντι στην πόλη. Η φοβερή διαμάχη μεταξύ των δύο αδελφών, που καταλήγει να έχει μόνο θύματα, βλέπουμε να επαναλαμβάνεται στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι πόλεμοι φέρνουν μόνο καταστροφές. Οι λαοί πρέπει να ενώνονται.

- Από αδελφοκτόνες διαμάχες έχει η Ελλάδα, όχι λίγες φορές, θρηνήσει θύματα...

- Ειδικά από τον τελευταίο εμφύλιο πόσοι άνθρωποι χάθηκαν, πόσες ζημιές έπαθε η πατρίδα! Πόσα χρόνια πέρασαν για να τα ξεπεράσει, ενώ ακόμη οι πληγές είναι ανοιχτές. Ευτυχώς στην Κύπρο δεν κατάφεραν ίσως να φέρουν την αδελφοκτονία. Για εκεί μας πήγαιναν, προς τον αδελφοκτόνο πόλεμο. Το πραξικόπημα στην Κύπρο, η χούντα με κάποιους εγκάθετους Κυπρίους το έκαναν, ως ένα βαθμό. Πήγαινε ξάδελφος και συνελάμβανε ξάδελφο και τον έβαζε στη φυλακή και τον βασάνιζε.

- Η εξουσία καταστρέφει την ανθρώπινη ουσία, που είναι η ίδια η ζωή.

- Ακριβώς. Και μέσω ενός ψεύτικου υπερπατριωτισμού και του παραλογισμού οδηγούν τους λαούς σε πολέμους, από τους οποίους οι καταστροφές είναι τεράστιες.Διότι η Κύπρος, αν δε γινόταν το πραξικόπημα, θα ήταν ο παράδεισος της Μεσογείου. Για μένα είναι βέβαια ακόμη. Αλλά σκεφτείτε τι θα ήταν, αν δεν είχε αυτό το βάρος της "μπότας" πάνω της, που την πλακώνει. Ελληνες και Τούρκοι μπορεί να μας χωρίζουν πολλά. Θρησκεία, ήθη και έθιμα, αλλά μπορούσαμε να ζήσουμε συναδελφωμένοι, για μια καλύτερη ζωή. Φυσικά μέσα στους αιώνες η Κύπρος πάντα ήταν το στόχαστρο και κάτω από την μπότα στρατιωτικών δυνάμεων. Και οι Εγγλέζοι το ίδιο έκαναν και οι Τούρκοι επίσης.

- Ωστόσο ο λαός δεν εφησυχάζει...

- Καμιά φορά λένε ότι η ευημερία που έχει έρθει στην Κύπρο κάνει τους Κυπρίους να εφησυχάζουν. Δεν είναι έτσι. Μπορεί να ασχολούνται με τις δουλιές τους, με την οικογένειά τους, αλλά στο βάθος της ψυχής του αυτό είναι το πρόβλημα του Κύπριου.

- Το απέδειξαν άλλωστε για άλλη μια φορά οι Κύπριοι στα πρόσφατα γεγονότα...

- Κατηγορούν και τη νέα γενιά. Η νέα γενιά μπορεί να μην το συζητά καθημερινώς, αλλά όταν έρχεται η ώρα βρίσκεται πρώτη με τη σημαία στις επάλξεις.

- Οταν υπάρχει συνείδηση, τίποτε δεν μπορεί να την ακυρώσει. Δεν μπορεί να έχει ενοχές ο λαός για την όποια ευημερία του. Αλλωστε αυτό δεν είναι και ο στόχος να ευημερεί ο λαός;

- Αυτό δείχνει ότι είμαστε ένας λαός δημιουργικός. Μπορούμε να ζήσουμε ευτυχισμένοι. Αυτό ισχύει και για τους Τουρκοκύπριους. Αν ενσωματωθούν σ' αυτό το κράτος, το ανεξάρτητο, θα ευημερήσουν κι αυτοί χωρίς να τους ενοχλήσει κανένας. Ούτε η θρησκεία τους, ούτε τα ήθη και έθιμα ούτε ο τρόπος σκέψης τους. Το ότι ήρθαν έτσι τα πράγματα δε σημαίνει ότι έτσι θα πάνε. Κάποτε θα σταματήσει αυτό.

- Μια κατάρα φαίνεται να μας βαραίνει...

- Δεν μπορείς να αποφύγεις μερικά πράγματα. Ομως, ο άνθρωπος αντιδρά. Δε γίνεται να μην αντιδράσεις. Πρέπει να είσαι πολύ πωρωμένος, πολύ σάπιος πνευματικά και ψυχικά, για να κόψεις τους δεσμούς με κάποια πράγματα. Ενας άνθρωπος που έχει μέσα του το πάθος για ζωή, για ελευθερία, για ιδανικά δεν μπορεί να επαναπαυτεί. Κόντρα στη μοιρολατρία, ο κόσμος υπάρχει και θα υπάρχει.Σ' αυτή τη "μοίρα", πάντως, ενυπάρχει και η αντιπαράθεση καλού και κακού. Πολλές φορές κερδίζει το κακό, γιατί το καλό χτυπάει ίσια, ενώ το κακό βρίσκει ύπουλους τρόπους, βάζει τρικλοποδιές. Είμαι όμως αισιόδοξος. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θ' αλλάξουν τα πράγματα.

- Σας ξενίζει κάτι στον ελλαδικό χώρο;

- Εχω την αίσθηση ότι υπήρχε παλιά περισσότερη πειθαρχία. Επισκέπτομαι συχνά την Ελλάδα, βλέπω κάποιες παραστάσεις. Εχουμε ταλέντα, αλλά δεν υπάρχει και ατομική και γενική πειθαρχία. Είμαι συνηθισμένος να δουλεύω πολύ σκληρά και με μεγάλη πειθαρχία.

• Οι "Φοίνισσες" ανεβαίνουν με μουσική Μίκη Θεοδωράκη,σε μετάφραση Περικλή Νεάρχου,σκηνοθεσία Γιάννη Καραχισαρίδη,σκηνικά - κοστούμια Λαλούλας Χρυσικοπούλου και χορογραφίες Σοφίας Σπυράτου.Τους ρόλους ερμηνεύουν: Αννα Συνοδινού, Στέλιος Καυκαρίδης, Χρήστος Καλαβρούζος, Στράτος Τζώρτζογλου, Λεωνίδας Κακούρης, Κατερίνα Μανωλέα, Νίκος Αλεξίου, Χρήστος Συριώτης, Νίκος Αρβανίτης, Νίκος Γαλιάτσος, Νίκος Σκουλάς κ. ά.

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ

Μεταφορά του βιώματος της μοναστικής πολιτείας του Αγίου Ορους μέσα στις αίθουσες του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού.Η αίσθηση της κατάνυξης, η πράξη της προσευχής, οι μεταφυσικές αγωνίες, η ζωή, ο θάνατος και ο τρόπος που όλα αυτά γίνονταν τέχνη, ζωγραφική, εικόνα, καθημερινός βίος. Η Ορθοδοξία, το Βυζάντιο και οι αντανακλάσεις τους στο σήμερα. Τα παραπάνω είναι όλα όσα συνοδεύουν συνήθως τις περιγραφές της έκθεσης των Κειμηλίων του Αγίου Ορους.Αλλωστε, θα ήταν ιστορικό λάθος να την αντιμετωπίσει κανείς μόνο ως παρουσίαση εξαιρετικών δειγμάτων της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης, δεδομένου ότι αυτή η τέχνη υποτασσόταν στις ανάγκες της λατρείας και υπαγορευόταν από αυτές.

Ετσι, όταν οι συντηρητές του υπουργείου Πολιτισμού συναντήθηκαν, πριν ένα χρόνο περίπου, με τα 1.500 κειμήλια και αντικείμενα, είχαν κατ' αρχήν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα από τη χρήση τους σε μία ζώσα μοναστική κοινότητα.Το πρακτικό κέρδος από αυτή τη συνάντηση είναι η συντήρηση των αντικειμένων και των κειμηλίων, που δεν είχε γίνει ποτέ ως σήμερα σε τόσο μεγάλη έκταση.Οι παλαιότερες συντηρήσεις είτε γίνονταν σε εποχές που δεν είχαν γίνει γνωστές οι νεότερες μέθοδοι, είτε εκπορεύονταν από χέρια μοναχών, οι οποίοι ασχολούνται ερασιτεχνικά με τη συντήρηση έχοντας μια... περίεργη αντίληψη της αισθητικής αποκατάστασης.Για παράδειγμα αυτό το διάστημα αφαιρέθηκαν αρκετές παλιές συμπληρώσεις από εικόνες του Θεοφάνη.

Τα συνεργεία της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ δούλεψαν επί τόπου σε φορητές εικόνες, ψηφιδωτά, αντικείμενα μικροτεχνίας και καθημερινού βίου και σε χειρόγραφα, τα οποία δεν είχαν ποτέ συντηρηθεί.Στα υπόγεια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, όπου βρίσκονται τα εργαστήρια συντήρησης, συναντηθήκαμε με κάποιους από τους 100 περίπου συντηρητές που δούλεψαν στο Αγιον Ορος, αλλά και στη διάρκεια που στηνόταν η έκθεση.

Η συντήρηση των εικόνων δεν ήταν μόνο το πιο ενδιαφέρον κομμάτι αυτής της προσπάθειας, αλλά και το πιο δύσκολο. Οι παλαιότεροι καθαρισμοί με μη αποδεκτούς τρόπους, που αφαιρούσαν τμήματα της ζωγραφικής επιφάνειας ή αλλοίωναν το χρώμα, η "αισθητική αποκατάσταση" καλύπτοντας τις εικόνες με ακατάλληλα βερνίκια, οι συμπληρώσεις με φύλλα χρυσού, οι επιζωγραφίσεις και γενικότερα η αφαίρεση - πολλές φορές με τρόπο μη αναστρέψιμο - σημαντικών πληροφοριών τόσο για την τεχνοτροπία όσο και για την τεχνική ήταν τα σημαντικότερα προβλήματα που είχαν να λύσουν τα συνεργεία της συντήρησης από την κακή επέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα. Αλλά τους συντηρητές απασχόλησαν ακόμα η αιθάλη από τα θυμιάματα και τα κεριά, οι απολεπίσεις της ζωγραφικής επιφάνειας, οι αλλοιώσεις των αρχικών βερνικιών, οι ρωγμές των ξύλινων υποστηριγμάτων, αλλά και η προσβολή τους από έντομα και μικροοργανισμούς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η δεσποτική εικόνα του Χριστού Παντεπόπτη (16ος αι.) από το τέμπλο της Μονής Ιβήρων,η οποία αποδίδεται στο Θεοφάνη, βρέθηκε όλη επιζωγραφισμένη.Ο Απόστολος Βούλγαρης από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαιοτήτων μάς λέει ότι "χρειάστηκε πολλή δουλιά για να αφαιρεθούν οι επιζωγραφίσεις και το βερνίκι και να αποκαλυφθεί η αρχική ζωγραφική. Αλλά, ενώ είχε τελειώσει η εικόνα και ήταν έτοιμη προς έκθεση, το μοναστήρι είχε... άλλη άποψη και αποφάσισε να καλύψει αυθαίρετα και κακότεχνα τις απώλειες του χρυσού βάθους με φύλλα χρυσού και να περάσει την εικόνα με σκληρό και γυαλιστερό βερνίκι"!.Ετοιμάζονταν δε να επαναλάβουν το ίδιο και στην εικόνα της Παναγίας, αλλά πρόλαβαν οι επεμβάσεις της Υπηρεσίας. Φυσικά, ο Χριστός Παντεπόπτης εκτίθεται με αυτή την ανορθόδοξη αισθητική αντίληψη του μοναστηριού, και συνεπώς χρειάζεται να επαναληφθεί η συντήρησή της.

Η διαδικασία, όμως, της συντήρησης είχε πολλές ενδιαφέρουσες στιγμές...

"Η εικόνα της Μεταμόρφωσης από τη Μονή Ξενοφώντος, για να καθαριστεί δουλεύτηκε όλη κάτω από μικροσκόπιο", μάς λέει ο Πέτρος Σγούρος,συντηρητής της 11ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων."Λόγω κακής συντήρησης που είχε γίνει το 18ο αιώνα έχει μείνει ένα λεπτό στρώμα βερνικιού, το οποίο δεν το έπιαναν οι διαλύτες. Γι' αυτό και χρησιμοποιήθηκε η τεχνική του μεικτού καθαρισμού, δηλαδή χημικός και μηχανικός". Η συντήρηση διήρκεσε 5 μήνες χωρίς να γίνει δυνατό, κάτω από την πίεση του χρόνου, να ληφθούν μέτρα προστασίας για τη χρήση των οργανικών διαλυτών.

Η ψηφιδωτή Σταύρωση (τέλη 13ου - αρχές 14ου αι.) από τη Μονή Βατοπεδίου,είναι ανάμεσα στις ελάχιστες που γνωρίζουμε με τόσο μικρή ψηφίδα. Τη μικρότερη τη βρίσκουμε στα σαρκώματα και όπως μας είπε ο Αρης Γέροντας από τη ΔΣΑ που ανέλαβε τη φροντίδα της, "δεν είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού. Χρειάστηκαν ατελείωτες ώρες για να καθαριστεί, κάτω από μικροσκόπιο, το στρώμα αιθάλης και σκόνης που είχε επικαθίσει στην εικόνα". Αλλά ούτε εδώ έλειψαν οι εκπλήξεις... "Σε ανύποπτο χρόνο, συμπληρώνει, η εικόνα περάστηκε με ζεστή παραφίνη, η οποία παρέσυρε σε άλλες θέσεις τις ψηφίδες του βάθους"!

Στο Τέμπλο του Πρωτάτου (17ος αι.), το ξύλο βρέθηκε σαθρό και προσβεβλημένο από μικροοργανισμούς και έντομα.Η επιχρυσωμένη, δε, ξυλόγλυπτη επιφάνεια απολεπιζόταν σε μεγάλη έκταση. Κατ' αρχάς, με τις φροντίδες του Γ. Πατεράκη,από τη Διεύθυνση Συντήρησης, ενισχύθηκαν οι μηχανικές ιδιότητες του σαθρού ξύλου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφαλής μεταφορά των τμημάτων του τέμπλου.Οι εργασίες στερέωσης χρειάστηκε να συνεχιστούν και στο Μουσείο, μέχρις ότου γίνει δυνατή η ανάρτησή του σε μεταλλικό σκελετό. Να σημειωθεί ότι το τέμπλο αφαιρέθηκε από τη θέση του από το Ορλάνδο, όταν αποκατέστησε το παλιό μαρμάρινο τέμπλο. Μέχρι σήμερα φυλασσόταν στο σκευοφυλάκιο της Ιεράς Επιστασίας και για πρώτη φορά, με αφορμή αυτή την έκθεση, επανασυναρμολογείται και εκτίθεται.

Τα χειρόγραφα απασχόλησαν ιδιαίτερα τους συντηρητές, αφού για τη φροντίδα τους απαιτείται πολύς χρόνος μέχρι να λυθούν φύλλο φύλλο και να "απελευθερωθούν" από τη διαβρωτική επίδραση της σκόνης και των μικροοργανισμών.Είναι χαρακτηριστικό ότι τα περισσότερα ανασύρθηκαν διπλωμένα από τα συρτάρια των μοναστηριών. Την πιο επίπονη, δε, εργασία απαιτούν τα εικονογραφημένα χειρόγραφα, τα οποία παρουσιάζουν αστάθεια στα χρώματα και στα χρυσώματα. Στο Μουσείο έφτασαν 150 χειρόγραφα και πολλά δεν εκτίθενται προς το παρόν στις προθήκες, αφού συντηρούνται ακόμα.Οι συντηρητές της 10ης ΕΒΑ,Ν. Αλιμπέρτης, Αθ. Χουχούτας, Ι. Παπαϊωάννου, Κ. Βέττας, Δ. Καρβέλας και Ν. Μαλακιόζης,καθώς μας μεταφέρουν στιγμιότυπα από τη συντήρηση, μας λένε ότι "τελικά κατέστη δυνατόν να παρασχεθούν μόνο πρώτες βοήθειες λόγω της εξαιρετικής πίεσης του χρόνου".

Περισσότερα από 100 αντικείμενα μικροτεχνίας και μεταλλοτεχνίας - τα δεύτερα συντηρήθηκαν για πρώτη φορά - πέρασαν από τα χέρια των συντηρητών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Γιάννη Δαμίγου και Πέτρου Μπούρα.Είναι ίσως εκείνοι που ήρθαν πρόσωπο με πρόσωπο με τα αποτελέσματα της χρήσης των αντικειμένων του καθημερινού βίου, η οποία δεν μπορεί να κατασταλεί ούτε όταν πρόκειται για έκθεση.Με ποιο τρόπο; Πολλά αντικείμενα επαναχρησιμοποιήθηκαν στα μοναστήρια αμέσως μετά τη συντήρησή τους και η Υπηρεσία, όπως ήταν φυσικό, το αντελήφθη στη διάρκεια της αποσυσκευασίας καθώς έβλεπε τα ήδη συντηρημένα να φέρουν ίχνη από κεριά και θυμιάματα.Ετσι, χρειάστηκε να επαναληφθεί ο καθαρισμός στα εργαστήρια του Μουσείου. Οπως μας επισημαίνουν οι συντηρητές μικροτεχνίας και μεταλλοτεχνίας "ιδιαίτερο πρόβλημα υπήρχε στα μέταλλα, αφού δεν ήταν εύκολο να οργανωθεί το εξειδικευμένο εργαστήριο που απαιτείται για τη συντήρησή τους. Χρειάστηκε πολλές φορές να καταφύγουμε σε... εφευρήματα". Οσο για τα υφάσματα,είναι τα πρώτα που έφτασαν στο Μουσείο και συντηρήθηκαν, αφού υπάρχουν μόνο τρεις συντηρήτριες υφασμάτων, η Μάνια Χρυσικοπούλου,η Καλλιόπη Καβάσιλα και η Βασιλική Λειβαδίτου,οι οποίες κατ' ανάγκην μετακινήθηκαν από το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης.

H σχέση όμως αυτών των ανθρώπων με την έκθεση δεν τελειώνει με τη συντήρηση των κειμηλίων και αντικειμένων. Τις τελευταίες 20 ημέρες, πριν τα επίσημα εγκαίνια, οργανώθηκε μια τεράστια επιχείρηση που περιλάμβανε τη συσκευασία, τη μεταφορά και την αποσυσκευασία 1.500 αντικειμένων. Οι συντηρητές αρχαιοτήτων ήταν παρόντες στα συνεργεία της παράδοσης από τα μοναστήρια και της παραλαβής στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού.Γνώριζαν σε τι κατάσταση παραδίδονταν τα αντικείμενα, συνέτασσαν τη σχετική έκθεση κατάστασης και το ίδιο έκαναν στη διάρκεια της αποσυσκευασίας. Και τώρα που όλα αυτά έχουν τελειώσει έχει μείνει πίσω ο συντηρητής της 9ης ΕΒΑ, Βάιος Γανίτης,ο οποίος θα παρακολουθεί και θα ελέγχει την υγρασία, τη θερμοκρασία, το φωτισμό και ό,τι άλλο σχετίζεται με τις συνθήκες μέσα στις οποίες εκτίθενται τα κειμήλια.

Κι όμως... είναι κάτι που παραμένει αναπάντητο. Μετά την επιστροφή των αντικειμένων στα μοναστήρια τι μέλλει γενέσθαι; Σε ποιες συνθήκες θα φυλαχτούν; Πόσο η απότομη μεταβολή θα επηρεάσει την κατάσταση διατήρησής τους; Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαιοτήτων, Νίκος Μίνως,ο οποίος είχε την επιτόπου εποπτεία των συνεργείων στη διάρκεια της προετοιμασίας της έκθεσης τονίζει ότι "στο διάστημα των έξι μηνών που θα παραμείνουν τα αντικείμενα στο Μουσείο χρειάζεται να μελετηθούν τόσο ο τρόπος της μεταφοράς τους όσο και οι νέες συνθήκες της παραμονής τους στα εικονοφυλάκια και στα σκευοφυλάκια των Μονών".

Δήμητρα ΜΥΡΙΛΛΑ

Ιοκάστη, η Αννα Συνοδινού

Ο Στέλιος Καυκαρίδης στο ρόλο του Κρέοντα