21ο ΜΕΡΟΣ

Ο Ιντι Περέδο έγραψε: "Την αυγή της ογδόης του Οκτώβρη έκανε κρύο. Οσοι είχαμε κάπα, τη φορέσαμε. Η πορεία μας ήταν αργή, γιατί ο Κινέζος προχωρούσε πολύ δύσκολα τη νύχτα και γιατί η αρρώστια του Μόρο χειροτέρευε. Στις 2 το πρωί σταματήσαμε να ξεκουραστούμε και στις 4 ξαναπήραμε το δρόμο μας...".

Οταν οι αντάρτες σταμάτησαν για να πιουν νερό από ένα ρυάκι, τους εντόπισε ο Πέδρο Πένια, ένας από τους κατασκόπους του στρατού, που ερευνούσε την περιοχή μεταμφιεσμένος σε αγρότη. Ο Πένια έσβησε το δαδί που κρατούσε και κρύφτηκε για να παρατηρήσει το ακριβές σημείο. Κατευθύνθηκε στη Λα Ιγέρα, βρήκε τον ανθυπολοχαγό Κάρλος Πέρες Πανόσο, διοικητή ενός τμήματος του λόχου Α του στρατού και του έδωσε την πληροφορία. Αυτός επικοινώνησε μέσω ασυρμάτου με τους στρατιωτικούς διοικητές που είχαν στρατοπεδεύσει στα περίχωρα της ζώνης, δύο λόχους ρέιντζερ με 145 άντρες ο καθένας και μία διμοιρία με 37, συγκροτημένοι και εκπαιδευμένοι από Βορειοαμερικανούς συμβούλους. Υπήρχαν, επιπλέον, και άλλοι λόχοι και όλοι μετακινήθηκαν προς το Γιούρο.

Στις πέντε και μισή το πρωί, οι αντάρτες έφτασαν στο σημείο όπου ενώνονταν δύο σχισμές βράχων. Ο Ιντι Περέδο διηγήθηκε: "Το πρωί ξεπρόβαλε ένας υπέροχος ήλιος, που μας επέτρεψε να παρατηρήσουμε προσεκτικά το έδαφος. Ψάχναμε κάποια κορυφογραμμή, για να κατευθυνθούμε μετά στον ποταμό Σαν Λορένσο. Τα μέτρα ασφαλείας έφτασαν στο ανώτερο δυνατό σημείο, ειδικά επειδή τα περάσματα κι οι λόφοι ήταν σχεδόν γυμνά από δέντρα, με πολύ χαμηλούς θάμνους, με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν αδύνατο να κρυφτούμε.

Ο Τσε ανέλυσε την κατάσταση με τον ακόλουθο τρόπο:

"Τι προοπτική μας έμενε; Δεν μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω, η πορεία που είχαμε κάνει, που ήταν τελείως ακάλυπτη, μας μετέτρεπε σε εύκολα θηράματα των στρατιωτών. Ούτε να προχωρήσουμε μπορούσαμε, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι θα πηγαίναμε κατευθείαν προς τις θέσεις των στρατιωτών". Ο Τσε πήρε τη μοναδική απόφαση που μπορούσε να πάρει εκείνη τη στιγμή. Εδωσε τη διαταγή να κρυφτούμε σ' ένα μονοπάτι στην πλευρά του βουνού και οργάνωσε την κατάληψη θέσεων. Ηταν περίπου 8.30 το πρωί. Οι 17 άντρες ήμασταν καθισμένοι στο κέντρο και απ' τις δύο μεριές του μονοπατιού περιμένοντας.

Ο Τσε έκανε μια γρήγορη ανάλυση: Αν οι στρατιώτες μάς χτυπούσαν ανάμεσα στις δέκα το πρωί και στη μία το μεσημέρι, θα βρισκόμασταν σε πολύ μειονεκτική θέση και οι πιθανότητές μας ήταν ελάχιστες, δεδομένου ότι ήταν πολύ δύσκολο να αντισταθούμε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν μας χτυπούσαν ανάμεσα στη μία και στις τρεις το απόγευμα, είχαμε περισσότερες πιθανότητες να τους εξουδετερώσουμε. Αν η μάχη γινόταν από τις τρεις το απόγευμα και μετά, είχαμε εμείς τις περισσότερες πιθανότητες, γιατί θα νύχτωνε γρήγορα κι η νύχτα είναι σύμμαχος του αντάρτη".

Ο Πόμπο ανέφερε ότι ο Τσε οργάνωσε τις ανιχνεύσεις, προέβλεψε το μέρος όπου θα έπρεπε να πάνε, και σε περίπτωση που διασκορπίζονταν, σε ποιο σημείο θα μπορούσαν να ανασυνταχτούν στρατηγικά. Εγκατέστησε την άμυνα κι έδωσε διάφορες οδηγίες: αν ο στρατός προσπαθούσε να εισχωρήσει από τη χαράδρα, θα υποχωρούσαν από την αριστερή πλευρά. Αν χτυπούσαν απ' τη δεξιά πλευρά, θα υποχωρούσαν στην κάτω χαράδρα και το ίδιο θα έκαναν, αν η επίθεση γινόταν από το ανώτερο άκρο. Το αριστερό πλάτωμα επιλέχτηκε σαν το σημείο συνάντησης.

Βρίσκονταν στη χαράδρα του Γιούρο, που έχει κάπου 1.500 μέτρα μήκος, περίπου 60 μέτρα πλάτος και 2 με 3 μέτρα στη ζώνη που τρέχει το ρυάκι.

Στις 13.30 περίπου άρχισε η μάχη. Η σθεναρή αντίσταση των ανταρτών σταμάτησε την προέλαση του στρατού. Οι πιθανότητες εξόδου κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν πρακτικά μηδέν.

Ο τότε λοχαγός Γκάρι Πράδο, διοικητής του λόχου Β, κινήθηκε προς τη ζώνη των επιχειρήσεων και επικοινώνησε με το Βάγε Γκράντε, αναφέροντας ότι έδινε μάχη και χρειαζόταν επειγόντως να αποσταλούν ελικόπτερα, αεροπλάνα και στρατιωτικές ενισχύσεις. Του έστειλαν μαχητικά αεροπλάνα ΑΤ - 6 γεμάτα βόμβες ναπάλμ, αλλά δεν μπόρεσαν να τα χρησιμοποιήσουν σε επιχειρήσεις, λόγω της κοντινής απόστασης ανάμεσα στους στρατιώτες και τους αντάρτες, γι' αυτό και αναγκάστηκαν να αποσυρθούν.

Οταν ο Τσε προσπάθησε να βγει από εκεί, βρέθηκε με το στρατό να έχει ολοκληρώσει την περικύκλωσή τους. Μάχεται κατά μέτωπο με το τμήμα του λοχία Μπερναντίνο Ουάνκα, αντιπαρατίθεται σ' αυτούς που έχουν πολυβόλα και τον τραυματίζουν.

Ο Τσε, τραυματισμένος στο ένα πόδι, συνέχισε να μάχεται μέχρι που αχρηστεύτηκε η καραμπίνα του και στέρεψαν οι σφαίρες του πιστολιού του. Οι μαχητές Αντόνιο, Αρτούρο και Πάτσο βρέθηκαν ανάμεσα σε δυο πυρά και προέβαλαν συντονισμένη αντίσταση, που προκάλεσε αρκετές απώλειες στους στρατιώτες, μέχρι τη στιγμή που μια ισχυρή χειροβομβίδα έσκασε ακριβώς πάνω τους.

Οι στρατιώτες που βρίσκονταν στο σημείο όπου είχαν σκαρφαλώσει ο Τσε κι ο Γουίλι ήταν τρεις και ονομάζονταν Μπαλμπόα, Τσόκε και Ενσίνας. Μετά από καιρό, διηγήθηκαν πως είδαν να ανεβαίνουν δύο αντάρτες και ο ένας αποδείχτηκε ότι ήταν ο Τσε Γκεβάρα. Εξήγησαν ότι ο Μπαλμπόα ήταν ο πρώτος που τους είδε, σήκωσε το όπλο και τους φώναξε να σταματήσουν, και ότι ο Γουίλι φρόντιζε προσεκτικά τον Τσε που είχε τραυματιστεί. Τον Μπαλμπόα πλησίασαν οι άλλοι δύο στρατιώτες.

Διηγήθηκαν ότι η καραμπίνα Μ - 1 του Τσε είχε πάθει ζημιά, είχε αδρανοποιηθεί από έναν πυροβολισμό που είχε δεχτεί στη θαλάμη της, το πιστόλι του δεν είχε γεμιστήρα και ότι είχε μόνο ένα μαχαίρι πάνω του.

Ανέφεραν ότι μετά έφτασε ο υπαξιωματικός Μπερναντίνο Ουάνκα, πλησίασε τον Τσε και του έδωσε μια με τον υποκόπανο στη στήθος. Μετά τον σημάδεψε με απειλητικό τρόπο, σαν να επρόκειτο να τον πυροβολήσει. Ο Γουίλι Κούμπα μπήκε στη μέση και του φώναξε με αυταρχική φωνή: "Διάβολε! Είναι ο κομαντάντε Γκεβάρα, σεβαστείτε τον!".

Ο Ουάνκα αμφέβαλλε ότι πραγματικά ήταν ο Τσε και γι' αυτό επικοινώνησε με τον Γκάρι Πράδο, που τον διέταξε να μεταφέρει τους δύο αντάρτες μέχρι εκεί όπου βρισκόταν, σ' ένα δέντρο σε μια απόσταση 200 μέτρα.

Ο Πράδο ήρθε σε επαφή μέσω ασυρμάτου με το σταθμό του στρατού στο Βάγε Γκράντε, για να ενημερώσει σχετικά με τη μάχη της χαράδρας του Γιούρο και την πτώση του Τσε. Η πληροφορία μεταδόθηκε στις 15.30.

Το κείμενο έλεγε λέξη κατά λέξη τα εξής:

"Ωρα 14.50.

Σήμερα, 7 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Ιγέρας, στη συμβολή της χαράδρας Χαγουέι - Ρασετίγιο, στις 12.00 ανελήφθη δράση. Υπάρχουν 3 νεκροί και 2 βαριά τραυματισμένοι αντάρτες. Πληροφορία επιβεβαιωμένη απ' τα στρατεύματα διαβεβαιώνει την πτώση του Ραμόν. Εμείς δεν επιβεβαιώνουμε ακόμα. Εμείς 2 νεκρούς και 4 τραυματίες".

"Ωρα 15.30.

Πράδο από Ιγέρας. Πτώση του Ραμόν επιβεβαιωμένη. Αναμένω διαταγές τι πρέπει να γίνει. Είναι τραυματισμένος".

Στις 16.30 ένα ελικόπτερο πέταξε πάνω από τη ζώνη της μάχης, αλλά δεν μπόρεσε να κατεβεί, γιατί οι αντάρτες που βρίσκονταν ακόμα στη χαράδρα, το πυροβόλησαν. Τότε, ο πιλότος μετέφερε το αεροσκάφος μέχρι το χωριό Λα Ιγέρα κι επέστρεψε στο Βάγε Γκράντε με τραυματίες στρατιώτες.

Στις 17.00 στέλνουν ένα μήνυμα στη Λα Πας, που το κείμενό του έλεγε: "Επιβεβαιωμένη πτώση Ραμόν δε γνωρίζουμε κατάσταση μέχρι σε 10 λεπτά".

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 22ο ΜΕΡΟΣ