Το δημόσιο, ο ευρύτερος δημόσιος τομέας γενικότερα, είναι αντιπαραγωγικός, δεν είναι ευέλικτος, δεν έχει την... καπατσοσύνη του ιδιωτικού τομέα. Ο ιδιώτης κυνηγάει τη δουλιά, δεν είναι ράθυμος και τεμπέλης, όπως είναι όσοι απασχολούνται στο δημόσιο τομέα, οι οποίοι δε δουλεύουν και τους οποίους τους πληρώνουν οι προκομμένοι του ιδιωτικού τομέα, ενώ αυτοί οι αχάριστοι ζητάνε όλο και περισσότερα.

Πόσες αλήθεια φορές έχουμε ακούσει, τα τελευταία ειδικά χρόνια, τα επιχειρήματα αυτά από "ειδικούς" της αγοράς, αλλά και από απλούς ανθρώπους, οι οποίοι αναζητούν τις αιτίες της κακοδαιμονίας της δικής τους αλλά και της χώρας, όχι στην ακολουθούμενη πολιτική ή πολύ περισσότερο στις συγκεκριμένες σχέσεις παραγωγής, αλλά... στο κακό δημόσιο που απομυζά κάθε παραγωγική ικμάδα και δυναμισμό της κοινωνίας.

Μακριά από την εφημερίδα αυτή η πρόθεση να πάρει υπό την προστασία της αυτό το δημόσιο, το δημιούργημα της ίδιας της κυβερνητικής εξουσίας, που στήθηκε με στόχο για να εξυπηρετεί τις εκάστοτε πελατειακές σχέσεις των κυβερνώντων και τους απώτερους στόχους των πατρόνων τους και της άρχουσας τάξης. Είναι, ωστόσο, προφανές ότι η κατά κόρο προβολή τέτοιων επιχειρημάτων, απώτερο στόχο έχουν την κατασυκοφάντηση και δυσφήμιση των κοινωνικών μορφών συνεργασίας, την κοινωνική οργάνωση της παραγωγής, να αποδείξουν ότι η πρόοδος, η απόδοση, ακόμα και η ικανότητα συνδέονται με το τυφλό κυνηγητό του κέρδους και τη λεγόμενη ιδιωτική πρωτοβουλία.

Αυτά πασχίζουν να αποδείξουν οι ποικιλώνυμοι θεωρητικοί της "οικονομίας της αγοράς". Ελα όμως που τα συμπεράσματά τους αυτά τα απορρίπτει η ίδια η ζωή. Και πραγματικά, μετά από μία υπερδεκαετή εμπειρία εκτεταμένων ιδιωτικοποιήσεων στη δημόσια διοίκηση, με επίκεντρο τα κοινοτικά προγράμματα και τον μηχανισμό ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων έργων, θα πρέπει να έχει πολύ θράσος κάποιος, ώστε να συνεχίζει να υποστηρίζει την... παντοδυναμία του ιδιωτικού τομέα.

Η ίδια η εμπειρία αποδεικνύει ότι "ιδιωτικός τομέας" σημαίνει κακοδιαχείριση, ατασθαλίες, "σπάταλες", "ιδιόμορφες" σχέσεις με την πολιτική εξουσία, διάβρωση της δημόσιας διοίκησης με ανυπολόγιστες συνέπειες, εκμαυλισμό συνειδήσεων και προσφορά αμφίβολης αποτελεσματικότητας και σποπιμότητας υπηρεσιών, έναντι αδράς αμοιβής. Καλύτερη απόδειξη για το Βατερλό της "ιδιωτικής πρωτοβουλίας", ως προωθητικής κοινωνικής δύναμης, από την παταγώδη αποτυχία της στα κοινοτικά προγράμματα, δε νομίζουμε ότι υπάρχει σήμερα.

Χωρίς ίχνος υπερβολής μπορούμε σήμερα να πούμε ότι ολόκληρη η διοικητική δομή και το σύστημα ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων έργων - και τα εκτατοντάδες δισ. που τα συνοδεύουν - έχει περάσει στα χέρια ιδιωτικών εταιριών, οι οποίες κυριολεκτικά ξεφύτρωσαν σαν τα μανιτάρια μετά τη βροχή. Πόσες είναι οι εταιρίες που με τη μια ή την άλλη μορφή ασχολούνται με τα κοινοτικά προγράμματα, δεν είναι σήμερα γνωστό. Το βέβαιο όμως είναι ότι ξεπερνούν σίγουρα τις 100, αν λάβουμε υπόψη ότι σε κάθε τομεακό πρόγραμμα (συνολικά 19), σε κάθε περιφερειακό πρόγραμμα (συνολικά 13) και σε κάθε κοινοτική πρωτοβουλία (συνολικά 12), συμμετέχουν υποχρεωτικά τρεις (3) ιδιωτικές εταιρίες. Τα τελευταία λοιπόν χρόνια, εισέβαλαν στον ελληνικό λεξιλόγιο λέξεις όπως "project management" (ορισμένοι θεωρούν ίσως αναχρονισμό τις ελληνικές λέξεις Σύμβουλος Διοίκησης), Σύμβουλοι Διαχείρισης, Σύμβουλοι Αξιολόγησης, Ενδιάμεσοι Φορείς, Αναθέτουσα Αρχή, Τεχνικοί Σύμβουλοι Περιφερειών, Ανεξάρτητοι Πραγματογνώμονες Ελέγχου Δημοσίων Συμβάσεων, Ειδικοί Σύμβουλοι Ποιοτικού Ελέγχου, Σύμβουλοι Διασφάλισης Ποιότητας και Ελέγχου στα Δημόσια Εργα. Τα ονόματα αυτά τα ξεσηκώσαμε από πρόσφατη ανακοίνωση του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και το συμπέρασμα είναι εμφανές. Εχουμε πήξει από συμβούλους και συμβουλάτορες, οι οποίοι αμείβονται αδρά, στην καλύτερη των περιπτώσεων (συν)διαχειρίζονται τα τεράστια ποσά των επενδύσεων του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, αλλά τα έργα πάνε κατά διαόλου. Και είναι φυσικό βέβαια, μετά από αυτή την εισβολή των "συμβούλων", ο μηχανισμός του δημόσιου τομέα να έχει περιπέσει σε αδράνεια, ενώ οι διάφορες υπηρεσίες να κάνουν απλώς εργασίες διεκπεραίωσης.

Το όλο εγχείρημα ιδιωτικοποίησης των μηχανισμών του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (ΚΠΣ), έγινε υπό την "αιγίδα" και την υψηλή προστασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υψηλόβαθμα στελέχη της τελευταίας, χρησιμοποιώντας άλλοτε το μαστίγιο και άλλοτε το καρότο, πίεσαν ώστε να περάσει το ΚΠΣ στα χέρια ιδιωτών. Η προσφορά των τελευταίων, μετά από μία τριετή εμπειρία, όχι απλώς αμφισβητείται άλλα οι επώνυμες και ανώνυμες καταγγελίες συνεχώς πυκνώνουν.

Τι ρόλο έπαιξε, π.χ., η αμερικανική "Μπέχτελ", σύμβουλος του Μετρό Αθηνών, στις συνεχείς πιέσεις των εργολάβων για επανακοστολόγηση του έργου; Ποιες προτάσεις έκανε για την απεμπλοκή της υπόθεσης και την προάσπιση των συμφερόντων του δημοσίου που την πληρώνει με 4 μέχρι 5 δισεκατομμύρια τον χρόνο για να απασχολεί 15 στελέχη της;

Αλλη περίπτωση είναι αυτή της αγγλικής "Μπράουντ εντ Ρουντ", συμβούλου της Εγνατίας. Το έργο δεν έχει ξεκινήσει ακόμη, μιας και υπάρχει οξύ χρηματοδοτικό πρόβλημα, αλλά ο σύμβουλος συνεχίζει να πληρώνεται με παχυλές αμοιβές. Θα είχε πολύ ενδιαφέρον να μας πληροφορήσουν οι αρμόδιοι, έναντι ποίων υπηρεσιών πληρώνεται επί μακρόν η συγκεκριμένη εταιρία, μια και το μέχρι τώρα έργο της είναι ανύπαρκτο.

Αλλά και στα υπό εκτέλεση έργα η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Υπάρχουν καταγγελίες από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, σύμφωνα με τις οποίες οι διάφοροι "σύμβουλοι" δεν ενδιαφέρονται να "τρέξουν" τα έργα και σε περίπτωση παρατάσεων, επιμηκύνεται και η δική τους αμειβόμενη συμμετοχή. Καταγγέλλεται επίσης ότι χωρίς λόγο και αιτία, οι σύμβουλοι προτείνουν μελέτες "ειδικής φύσης", οι οποίες ανατίθενται σε μελετητικές εταιρίες του ιδιωτικού τομέα. Και η πρόσληψη γίνεται είτε με δημοπρασία, είτε με απευθείας ανάθεση έργου, μια και σε πολλές περιπτώσεις "σπάει" το κόστος του έργου σε μικρότερα, ώστε να αποφευχτεί η δημοπρασία. Τακτική η οποία δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά. Ακούγεται επίσης, ότι ενώ οι σύμβουλοι έργων είναι υποχρεωμένοι να έχουν γραφεία και μόνιμη παρουσία στους χώρους κατασκευής, σε πάρα πολλές περιπτώσεις αυτό δε γίνεται. Λείπουν, δηλαδή, αδικαιολόγητα, ενώ ορισμένοι κοπανατζήδες έχουν φροντίσει να έχουν "ανοιχτή γραμμή" με... αρμόδιους ώστε να αποφεύγουν τους αιφνιδιασμούς... Το τραγελαφικό της υπόθεσης είναι ότι οι ιδιωτικές αυτές εταιρίες πολλές φορές έχουν αλληλοκαλυπτόμενους ρόλους. Τα όρια αρμοδιοτήτων της εταιρίας συμβούλου διαχείρισης, με την εταιρία αξιολόγησης και με την εταιρία "ενδιάμεσο φορέα", πάρα πολλές φορές είναι απροσδιόριστα και συγκεχυμένα. Με δεδομένο πλέον ότι ούτως ή άλλως η συμβολή τους είναι μηδαμινή, η περίπτωση τους μάλλον μοιάζει με το ανέκδοτο των τριών υπηρετών του μεγιστάνα, που ο πρώτος του γέμιζε την πίπα, ο δεύτερος την άναβε και ο τρίτος... την κάπνιζε. Μόνο που ο μεγιστάνας στην προκειμένη περίπτωση, είναι το κατά τα άλλα φτωχό και χρεοκοπημένο όταν πρόκειται να ικανοποιήσει τα αιτήματα των εργαζομένων... ελληνικό δημόσιο!

Η περιβόητη Μονάδα Οργάνωσης για τη Διαχείριση (ΜΟΔ) είναι το τελευταίο φρούτο στο χώρο των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά αποδεικνύεται το περισσότερο επικίνδυνο και δηλητηριώδες. Φυσικά δημιουργήθηκε μετά από απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης (για την πρόοδο των έργων "ενδιαφέρθηκε προσωπικά" η κοινοτική επίτροπος Ματίες στις δύο επισκέψεις της στην Ελλάδα), συστάθηκε με χρήματα του δημοσίου προς όφελος ιδιωτών και έχει το φιλόδοξο στόχο, τον πλήρη συντονισμό και έλεγχο αρχικά των μεγάλων έργων και στη συνέχεια των μικρότερων προγραμμάτων της περιφέρειας. Από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας της, η διοίκηση με διάφορους τρόπους επιδίωξε την εκδίωξη των εναπομεινάντων υπαλλήλων των δημόσιου τομέα στην παρακολούθηση των έργων και τη συμπλήρωση των κενών θέσεων με δικούς της ανθρώπους. Η επιθετικότητα που επέδειξαν στον τομέα αυτό ήταν τέτοια που προς στιγμήν απειλήθηκε... εμφύλια σύρραξη.

Οσο για το Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων (ΕΛ.ΚΕ) είναι ο νέος ιδιωτικός φορέας που έχει αναλάβει την έγκριση και την παρακολούθηση των μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων (άνω των 5 δισ. δραχμών) τις οποίες όμως επιχορηγεί το ελληνικό δημόσιο.

Μετά τις εξελίξεις αυτές, είναι εύλογα τα υπαρξιακά προβλήματα των υπαλλήλων του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, οι οποίοι έχουν εξελιχθεί σε εργαζομένους... άνευ αντικειμένου.

Μπορεί η εκτέλεση του Δεύτερου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης να έχει εξελιχθεί σε μια υπόθεση μικρών και μεγάλων σκανδάλων, όμως οι αρμόδιοι δεν πτοούνται. Ερχεται το τρίτο πακέτο αναφώνησε πριν λίγες μέρες ο αρμόδιος υφυπουργός Χ. Πάχτας και σύμφωνα με εκτιμήσεις η χώρα μας θα πάρει περίπου τα διπλάσια απ' ό,τι σήμερα.

Ο ισχυρισμός αυτός βέβαια είναι πέρα για πέρα αστήριχτος. Κανένας αρμόδιος κοινοτικός δεν έχει αναφερθεί στο λεγόμενο τρίτο Πακέτο, κανένα όργανο δεν έχει ασχοληθεί με τέτοιο θέμα. Οι κυβερνητικοί μας όμως παράγοντες, προσπαθώντας να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, επικαλέστηκαν... κάποιες δηλώσεις της Ματίες, από τις οποίες προέκυπτε έμμεσα ότι θα υπάρξει τρίτο Πακέτο κλπ., κλπ. Στο μεταξύ, όταν η Ματίες είχε έρθει πριν από ένα μήνα στη χώρα μας, με ύφος αποικιοκράτη τους τα είχε ψάλει κανονικά και δημόσια, καθώς ανέφερε ότι πρέπει να επιδεικνύουν περισσότερο σεβασμό στα χρήματα των Ευρωπαίων εργαζομένων (τους είπε δηλαδή κάτι σαν ζήτουλες) ενώ συνέδεσε τις οποίες στο μέλλον χρηματοδοτήσεις με αυστηρότερη δημοσιονομική πειθαρχία!

Πέρα από τις άκομψες και απροσχημάτιστες αυτές επεμβάσεις, η υπόθεση έχει μία κωμική και μία τραγική πλευρά. Η άρχουσα τάξη της χώρας έχει εθιστεί τόσο πολύ στις διάφορες... "βοήθειες" από τον μπαρπα - Σαμ και τους Ευρωπαίους θείους, ώστε η εξάρτηση και η ξενόδουλη συμπεριφορά της έχει γίνει τρόπος ζωής, αδιαφορώντας και πηγαίνοτας κόντρα στα εθνικά και λαϊκά συμφέροντα της χώρας.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ