Τα αναστηλωτικά έργα στην Ακρόπολη μάς έχουν απασχολήσει πολλές φορές. Ισως περισσότερες τα όσα συμβαίνουν στον Παρθενώνα και δικαίως άλλωστε. Το επαναλαμβανόμενο κάθε φορά συμπέρασμα των καθυστερήσεων, συχνά αδικαιολόγητων, επιβεβαιώνεται και επιτείνεται όταν το ενδιαφέρον μας στρέφεται και στα άλλα μνημεία του Ιερού Βράχου.Για το ναό της Αθηνάς Νίκης χρειάστηκαν 3 χρόνια για να φτάσει το θέμα της καταβίβασης της ζωφόρου από την Εφορεία Ακρόπολης στη Διεύθυνση Αναστήλωσης και στο ΚΑΣ. Η καταβίβαση θα γίνει με έκτακτο προσωπικό αλλά η συνολική αποκατάσταση μετατίθεται στο μέλλον, αφού από τη μία η ΕΣΜΑ προτιμά να μην ανοίξει ακόμα ένα μέτωπο στο Βράχο και από την άλλη το πρόβλημα του εργατοτεχνικού προσωπικού παραμένει άλυτο.

Αλυτο και υπαρκτό και για τα άλλα μνημεία, αλλά και παγωμένο στα συρτάρια του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο υποτίθεται πως θα δώσει λύση για την πρόσληψη των 40 μαρμαροτεχνιτών.Ετσι τις τελευταίες μέρες στα Προπύλαια εγκαταστάθηκε ένα συνεργείο της "ΒΙΟΣΟΛ" (σύμφωνα με πληροφορίες η αμοιβή θα είναι 7,5 εκ. ) προκειμένου να καθαιρέσει τη σκαλωσιά που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της ανατολικής πρόστασης του μνημείου για να στηθεί νέα στη νότια γωνία της πρόστασης. Η επιλογή της εταιρίας έγινε μετά από διαγωνισμό που προκήρυξε η ΕΣΜΑ. Αλλά εδώ και 20 χρόνια αυτή τη δουλιά την έκαναν τα έμπειρα συνεργεία της Ακρόπολης.Στο ερώτημα γιατί η Επιτροπή προσέφυγε στην ανάθεση σε εταιρία, η απάντηση είναι το ελάχιστο προσωπικό της Ακρόπολης.Στα Προπύλαια εργάζονται 4 συντηρητές και 14 μαρμαροτεχνίτες.Η απασχόληση κάποιων εργατών στην καθαίρεση του ικριώματος θα σήμαινε την απόσπασή τους από άλλες εργασίες στο μνημείο που βρίσκονται σε εξέλιξη. Αλλά μήπως τελικά αυτό είναι το άλλοθι για την είσοδο των εργολάβων στον Ιερό Βράχο;

Τι ακριβώς, όμως, συμβαίνει στα Προπύλαια; Γιατί η ΕΣΜΑ αποφάσισε την καθαίρεση της σκαλωσιάς από τη βόρεια πλευρά της ανατολικής πρόστασης του κεντρικού κτιρίου αν και δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί οι εργασίες;

Το 1987 ο αρχιτέκτονας Τάσος Τανούλας,που ορίστηκε ως υπεύθυνος του έργου αποκατάστασης των Προπυλαίων, παρουσίασε μία πρώτη έκθεση της κατάστασης φθοράς του μνημείου. Το 1989 συντάχθηκε από την επιστημονική ομάδα, μελέτη αποξήλωσης των φατνωματικών οροφών και των δοκών στη βορειοανατολική γωνία του κεντρικού κτιρίου.Η μελέτη εγκρίνεται από την ΕΣΜΑ και από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αφού σε εκείνο το σημείο τα σίδερα που είχαν χρησιμοποιηθεί κατά την αναστήλωση του Μπαλάνου είχαν προκαλέσει μεγάλης έκτασης ρηγματώσεις.Μάλιστα πολλά μάρμαρα ήταν έτοιμα να πέσουν πριν υποστηριχθούν με διάφορους τρόπους (νάρθηκες κ. ά. ) Το 1989 αρχίζουν να στήνονται τα ικριώματα και το 1993 ολοκληρώνεται η αποξήλωση των οροφών (φατνωματικές πλάκες και δοκοί που ο καθένας ζυγίζει περί τους 12 τόνους).

Παράλληλα όσα μάρμαρα κατεβαίνουν, περνούν τη διαδικασία της αφαίρεσης των σιδερένιων συνδέσμων και φυσικά της συντήρησης.Μέχρι στιγμής έχουν ταυτισθεί και συγκολληθεί περισσότερες από 700 φατνωματικές πλάκες (πολλές από αυτές βρέθηκαν στο έδαφος) από τις οποίες τουλάχιστον 100 θα μπορέσουν να επανατοποθετηθούν.

Το επόμενο στάδιο, εκείνο που προτείνουν ως απαραίτητο και επείγον, από το 1994, δηλαδή αμέσως μετά το 4ο Διεθνές Συνέδριο για τα μνημεία της Ακρόπολης, ο αρχιτέκτονας Τ. Τανούλας και η πολιτικός μηχανικός Μ. Ιωαννίδου, είναι η καταβίβαση των υπολοίπων μαρμάρων της αναστήλωσης του Μπαλάνου, δηλαδή, του θριγκού, των κιονοκράνων, του αετώματος της ανατολικής στοάς καθώς και λίθων της ανωδομής του θυραίου και βορείου τοίχου. Αμέσως μετά θα ακολουθούσε η επανατοποθέτηση των καταβιβασθέντων μελών. Η διαδικασία της αποξήλωσης των υπολοίπων της αναστήλωσης Μπαλάνου θεωρείται, άλλωστε, αναγκαία προϋπόθεση πριν την επανατοποθέτηση των ήδη καταβιβασθέντων μελών, δεδομένου ότι όχι μόνο υπάρχουν αρκετές παρατοποθετήσεις αλλά τα εκεί μάρμαρα "υποφέρουν" από τους ενσωματωμένους σιδερένιους συνδέσμους, που στην κυριολεξία τα διαρρηγνύουν. Από τότε πέρασαν τρία χρόνια - φαίνεται πως είναι "μοιραίος" αριθμός για τα μνημεία της Ακρόπολης.

Η Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης δεν εγκρίνει αυτή την πρόταση, επιφυλασσόμενη για το άνοιγμα νέων μετώπων αποξήλωσης στο μνημείο, δεδομένης και της ανεπάρκειας του προσωπικού. Εντούτοις "μεταφέρει" τις εργασίες στη νοτιοανατολική γωνία του κεντρικού κτιρίου, εργασίες τις οποίες και οι μελετητές θεωρούν αναγκαίες, αλλά όχι κατεπείγουσες, αφού σε αυτό το σημείο οι αναστηλώσεις Μπαλάνου είναι περιορισμένης έκτασης.Επιπλέον, για όσο διάστημα διαρκέσουν οι εργασίες στη νοτιοανατολική γωνία, τα σίδερα της αναστήλωσης Μπαλάνου, στην περιοχή από την οποία καθαιρείται η σκαλωσιά, θα συνεχίζουν τη διαβρωτική τους δράση. Και ποιος, αλήθεια, μπορεί να είναι αισιόδοξος για τους χρόνους περάτωσης των εργασιών στο νέο μέτωπο που ανοίγει αυτές τις μέρες;Οι μελετητές, με περισσή ομολογουμένως αισιοδοξία, κρίνουν ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια. Η ΕΣΜΑ πάντως κρίνει επιβεβλημένη την επέμβαση στη νότια πλευρά.

Ολα τα παραπάνω είναι μόνο ένα κομμάτι των όσων ακόμα προγραμματίζονται για τα Προπύλαια. Και είναι χαρακτηριστικό πως όταν η επιστημονική ομάδα το 1987 μιλούσε για περάτωση όλων των έργων στο μνημείο, μέχρι το 1997, το χρονοδιάγραμμα θεωρήθηκε μεγάλο...

Αλλά το 1997 ήρθε... και στα Προπύλαια πρέπει ακόμα όσον αφορά στο κεντρικό κτίριο: να αποξηλωθεί το υπέρθυρο (ανώφλι) της κεντρικής εισόδου το οποίο φέρει διαμπερείς ρωγμές. Στη βόρεια πτέρυγα,δηλαδή στην Πινακοθήκη, η επιστημονική ομάδα προτείνει την αποξήλωση του οπλισμένου σκυροδέματος (μπετόν) που είχε τοποθετηθεί το 1955 από τους Ορλάνδο - Στίκα και έχει εγκιβωτιστεί στην πώρινη θεμελίωση. Και επίσης: την αποκατάσταση του αρχαίου οικοδομικού υλικού της ανωδομής στην αρχική του θέση (υπάρχει το 90% του αυθεντικού υλικού) καθώς και τη στέγαση με ξύλινη κατασκευή που θα αποκαθιστά τη μορφή των αρχαίων οροφών και στεγών όπως προέκυψε από τη μελέτη του υπάρχοντος υλικού. Η στέγαση αφ' ενός μεν θα προφυλάξει το κτίριο από τις καιρικές συνθήκες, αφ' ετέρου δε θα το ενισχύσει στατικά.Στη νότια πτέρυγα δεν υπάρχουν τεχνικά προβλήματα που να επιβάλλουν άμεση επέμβαση (εκεί επί Αν. Ορλάνδου είχε χρησιμοποιηθεί ανοξείδωτος χάλυβας), αλλά μόνο προβλήματα συντήρησης στην επιφάνεια του μαρμάρου.Οσο για την ανωδομή, στο έδαφος και πάνω στο μνημείο υπάρχει το σύνολο σχεδόν του αυθεντικού υλικού της κλασικής ανωδομής.

Τα παραπάνω, όμως, θα γίνουν στο απώτερο και άγνωστο μέλλον αφού στην Ακρόπολη η πορεία των έργων δεν καλύπτει ακόμα και τα πλέον απαισιόδοξα χρονοδιαγράμματα.

Δήμητρα ΜΥΡΙΛΛΑ

Η "Ε Φ Η Μ Ε Ρ Ι Σ"

Κειμήλιο

Ιστορίας

και Επιστήμης

Η παλιότερη σωζόμενη ελληνική εφημερίδα του προεπαναστατικού αγώνα, "η εφημερίδα του Ρήγα", όπως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, αφού συνδέθηκε με τις επαναστατικές ιδέες, τον αγώνα και τα έργο του

Σελίδες 2 - 3

Ζ Ω Ν Η

Π Ε Ρ Α Μ Α Τ Ο Σ

Μεροκάματο

του τρόμου

Η ανεργία εξαπλώνεται και οι άνεργοι επιλέγονται κάθε πρωί από "κεφαλοκυνηγούς", για να δουλέψουν χωρίς ασφάλιση, χωρίς μέτρα προστασίας και με λειψό μεροκάματο

Σελίδες 8 - 9

Α Υ Τ Ο Κ Ι Ν Η Τ Ο

Συγκρούσεις

για τα "Κρας τεστ"

Σύγκρουση μεταξύ αυτοκινητοβιομηχάνων και ερευνητικών εργαστηρίων προκάλεσαν τα "Κρας τεστ", που διενήργησε το βρετανικό υπουργείο Μεταφορών. Σύμφωνα με το TRL, μόνο δύο από τα επτά μίνι ξεπερνούν τα στάνταρ

Σελίδα 13

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ

Ανοιχτές πληγές

στον αθλητισμό

και την κοινωνία

Πικρή η γεύση από μια επίσκεψη στη Γεωργία, με αφορμή την εκεί αποστολή της εθνικής ομάδας μπάσκετ

Σελίδες 14 - 15