Δεν είναι τυχαίο που ένα θέατρο αντέχει 25 χρόνια. Δεν υπάρχουν πολλά θέατρα με 25ετή τόσο δημιουργική πορεία. Στην Ελλάδα μόνο το "Θέατρο Τέχνης- Κ. Κουν" έχουμε με περισσότερα χρόνια συνεχούς παρουσίας. Το αμέσως επόμενο είναι το θέατρο "Στοά".Και ακολουθούν και άλλα 20 ετών 18 ετών, 10 ετών. Η πορεία των περιφερειακών θεάτρων συνεχούς και ποιοτικής πορείας δεν είναι τυχαία. Η αγωνία, το πάθος, η αισθητική, ο στόχος θρέφουν και θρέφονται από την υπομονή και την επιμονή των δημιουργών του.

- Για σας τι σημαίνουν 25 χρόνια "Στοά";

- "Σημαίνουν την καριέρα μου όλη, λέει η Λήδα Πρωτοψάλτη. Την παρουσία μου πάνω στη σκηνή με απόλυτη έκφραση. Η "Στοά" μού έδωσε την ευκαιρία να δείξω τις όποιες δυνατότητες έχω σαν ηθοποιός, να εκφραστώ. Με τον Θανάση Παπαγεωργίου η συνεργασία είναι συνεργασία κοινής γλώσσας. Είναι σημαντικό το ότι υπάρχουμε και υπάρχουν αυτά τα περιφερειακά θέατρα, παρ' όλο, που κάποιος συνάδελφος έχει πει πριν από κάποια χρόνια ότι αυτά τα θέατρα έπρεπε να έχουν κλείσει και να ανοίξουν νοσοκομεία, σχολεία".

"Πιστεύω - συμπληρώνει ο Θανάσης Παπαγεωργίου - ότι το παρόν και το μέλλον του ελληνικού θεάτρου, είτε το θέλουν, είτε όχι είναι τα περιφερειακά θέατρα και σίγουρα δεν είναι το Εθνικό που θα έπρεπε να είναι".

- Τι κάνει το έργο "Αννα είπα... " του Παναγιώτη Μέντη, που

παρουσιάζεται με τόση επιτυχία, συγκλονιστικό;

"Το κάνει συγκλονιστικό ο προβολέας που έριξε ο συγγραφέας, σ' αυτό το πλάσμα" - πιστεύει η Λ. Πρωτοψάλτη."Η Αννα δεν μπόρεσε να αντιδράσει. Ηταν τόσο καταλυτική η παρουσία της μητέρας της, που δεν μπόρεσε να σπάσει τον κλοιό κι έτσι στράβωσε το μέταλλο. Αυτό συγκινεί τον κόσμο. Ολοι μέσα μας έχουμε έναν καταπιεσμένο εαυτό, που δεν μπόρεσε να δώσει κλοτσιά στην πόρτα. Δεν μπορούσε να αποφασίσει για τίποτε στη ζωή της. Αποφάσιζαν οι άλλοι και κυρίως η μάνα της. Οταν δεν έχει αποφασίσει ο άνθρωπος για τη ζωή του καταλαβαίνεις τι σημαίνει αυτό. Είναι μισός άνθρωπος".

"Αυτό που βγάζει η Αννα - συμπληρώνει ο Θ. Παπαγεωργίου - είναι αυτό που κρύβει ο καθένας μέσα του. Κρύβει ένα κομμάτι που το έχει αποκλείσει. Ολοι μας ένα κομμάτι το έχουμε κρύψει. Ενα κομμάτι που δε θα μάθει κανείς. Η Αννα μπορεί να είναι μια ακραία ιστορία, αλλά όλοι κρύβουμε μια Αννα μέσα μας".

- Η διαφυγή της Αννας, μπορεί να γίνεται με ένα ακραίο τρόπο, αλλά οι περισσότεροι δε θα επιθυμούσαμε μια διαφυγή, ενώ δε μας τρομάζει παράλληλα;"Η Αννα δεν είναι τρελή - λέει η Λ. Πρωτοψάλτη - έχει "κλειστεί". Εχει φυλακιστεί μέσα στον εαυτό της. Είναι κάτι "διαφορετικό". Και όπως καθετί διαφορετικό, στη σημερινή κοινωνία, το βλέπουμε με καχυποψία και το βάζουμε στο περιθώριο.Η Αννα έχει περιθωριοποιηθεί, γιατί δεν μπορεί να ζήσει με τον τρόπο, που ζουν οι άλλοι. Ζει στο σπίτι της και ανακαλεί το παρελθόν της. Αυτή τη φορά πια ζει, όπως θέλει. Αυτή είναι και η νίκη της Αννας πάνω στην τραγωδία της. Εχει μια τρομακτική μοναξιά. Δεν έχει κάποιον να ακουμπήσει, να ακούσει μια γλυκιά κουβέντα, όπως δεν άκουσε σε όλη της τη ζωή και αυτό την έχει απομονώσει. Αλλά είναι μια χαρά. Αν υπήρχε κάποιος που θα της έδινε ένα χέρι φιλίας έστω, μπορεί να άρχιζε να ανθίζει και να κέρδιζε αλλιώς τη ζωή μέσα στην κοινωνία".

- Την "Αννα" θα διαδεχτεί "Η φυλακή του Ολι" του Μποντ. Τι προσέλκυσε το ενδιαφέρον σας σ' αυτό το έργο;

"Ο Μποντ είναι γνωστός στην Ελλάδα - λέει ο Θ. Παπαγεωργίου."Εχει

ανέβει δυο τρεις φορές. Είναι δύσκολος συγγραφέας και γι' αυτό ίσως, εκτός από τον "Σωσμένο", που παρουσιάστηκε στο "Εμπρός",δεν είχαν επιτυχία. Αλλά ο"Σωσμένος",που ήταν μια καλή παράσταση πήγε πολύ καλά και θυμάμαι ότι συγκλόνισε τον κόσμο. Με τη σκληρότητα, τη βιαιότητα και την επιθετικότητα του ανθρώπου, ασχολείται ο Μποντ. Ολοι θα αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας στο έργο του. Είναι ποιητικό έργο. Παρότι έχει μεγάλα κομμάτια ρεαλισμού, τα εγκαταλείπει και πάει σε μια ποίηση, πετάει στα σύννεφα και ξανάρχεται. Είναι η φυλακή όλων μας. Ολοι φυλακισμένοι είμαστε".

"Είναι συμβολική η φυλακή - προσθέτει η Λ. Πρωτοψάλτη."Η φυλακή του καθενός μας. Με έχει γοητεύσει. Η αφαίρεση, η περιεκτικότητα του έργου του. Δε φλυαρεί. Και υπάρχει πάντα κάτι κρυμμένο. Αυτό είναι η μεγάλη του γοητεία. Είναι μετρημένος και ξέρει μέχρι πο;y πρέπει να ειπωθεί κάτι. Αφήνει αυτή τη μυστική γοητεία, του να ανακαλύψεις μόνος σου τι υπάρχει από κάτω".

- Πώς μεταφράζεται, λοιπόν, αυτή η φυλακή μας;

"Αυτό που ψάχνει ο Μποντ είναι να βρει το αποτέλεσμα της φυλάκισης. Φυλάκιση που έρχεται από την εξουσία, από τη δύναμη, από την οικονομία. Δεν είναι μόνο η εσωτερική φυλακή. Αυτά οδηγούν στην εσωτερική φυλακή. Εχουμε να κάνουμε με κράτος, με αστυνομία, με την Αλβανία, με τον Τρίτο Kόσμο. Αυτά όλα τον πνίγουν.Και στα κείμενα του Μποντ αναφέρεται πολύ καθαρά ότι δεν είμαστε φτιαγμένοι για να ζούμε, όπως ζούμε. Πιεσμένα ζούμε. Πουλάκια είμαστε ελεύθερα, προορισμένα να καθόμαστε στα κλαδιά. Τώρα μας βάλανε σε πολυκατοικίες, σε αυτοκίνητα, μπροστά σε ένα κομπιούτερ και δουλεύουμε. Φυσικό είναι να δημιουργηθεί η επιθετικότητα. Να η φυλακή, λοιπόν".

"Είναι στρατευμένος συγγραφέας ο Μποντ" - επισημαίνει η Λ. Πρωτοψάλτη. "Από τους λίγους σύγχρονους συγγραφείς. Είναι μαρξιστής και γράφει με στόχο.Δε γράφει γιατί του ήρθε μια έμπνευση και λέει ας γράψω αυτό το θέμα. Οχι. Τα θέματ;a του τα διαλέγει, για να χτυπήσει αυτά που συμβαίνουν σήμερα. Αυτή την άρρωστη κοινωνία που φτιάχτηκε και φτιάξαμε όλοι και βέβαια κινδυνεύουμε να πνιγούμε".

"Δεν παιζόταν στη χώρα του - προσθέτει ο Θ. Παπαγεωργίου."Ηταν απαγορευμένος. Το πρώτο του έργο έκανε μια παράσταση νύχτα, χωρίς σκηνικά, κρυφά, με λίγους ανθρώπους, "Ο γάμος του πάπα". Εγινε αιτία ο Μποντ να καταργηθεί η λογοκρισία στην Αγγλία. Γιατί; Γιατί ο Μποντ είναι ένας μαρξιστής που βάζει το μαχαίρι στο κόκαλο.Το έργο που ανεβάζουμε δεν έχει παιχτεί ακόμη στο Λονδίνο".

- Υπάρχει ελληνική δραματουργία σήμερα;

"Μια χαρά είμαστε. Βγαίνουν νεότεροι συγγραφείς. Δεν υπάρχει καμιά χώρα που να βγάζει τόσους συγγραφείς και να έχει τόσα έργα όσα έχει η Ελλάδα. Είμαστε μια χώρα 10 εκατομμυρίων. Υπάρχουν χώρες με 50 και 200 εκατομμύρια και δεν έχουν αυτή τη στιγμή 5 συγγραφείς. Πού είναι οι Αγγλοι, οι Αμερικανοί; Στην Ελλάδα ανθεί το θέατρο. Και αυτό φαίνεται από το ότι έχουμε εκπληκτικές παραστάσεις πια. Αυτή τη στιγμή είναι τόσο εύκολο να λέμε έχουμε 10 παραστάσεις καλές, καλές, κάθε χρονιά".

- Οι θεατρικές σκηνές μήπως υποτιμούν το ελληνικό έργο;

"Οι άνθρωποι που δεν ασχολούνται σοβαρά με το θέατρο το υποτιμούν. Εκείνοι, που θέλουν να κάνουν μια πορεία μέσα στο θέατρο, θα πάρουν το ελληνικό έργο και θα το ανεβάσουν καλά. Αυτό που λεγόταν κάποτε, πόλεμος στο νεοελληνικό έργο, υπάρχει, αλλά όσο περνάνε τα χρόνια τόσο βεβαιώνομαι ότι ο πόλεμος δεν είναι στο ελληνικό έργο, είναι στο σκληρό έργο. Το ελληνικό έργο δε λυπήθηκε τον θεατή και καλά έκανε. Τον έβγαλε στην επιφάνεια, όπως μπορεί και το αγγλικό τον Αγγλο και το γερμανικό τον Γερμανό. Αυτό δε συμφέρει σε μια μεγάλη κάστα, γιατί το θέατρο δε θέλουν να έχει στόχο. Αλλωστε, αυτή δεν είναι και η τακτική του κράτους, της πολιτείας απέναντι στην τέχνη; Να της αφήσουμε λίγο περιθώριο, όχι πολύ. Θέλουν ένα θέατρο ψεύτικο, κάλπικο, δήθεν, με δύσκολα νοήματα, που λέγεται πρωτοποριακό, πειραματικό. Πάντα υπήρχε πειραματισμός, αλλά ο στόχος ήταν στόχος. Και το μεγάλο δείγμα αυτής της κατάντιας είναι το Εθνικό θέατρο. Δεν έχει στόχο. Λεφτά έχει και ανεβάζει έργα.Τι σχέση έχει το ένα έργο με το άλλο, γιατί το ανεβάζει κανένας ποτέ δεν μπόρεσε να καταλάβει. Να εξυπηρετήσει προσωπικές φιλοδοξίες του κάθε πρωταγωνιστή του; Ναι. Του κάθε σκηνοθέτη του, ναι. Αλλά αυτό εκφράζει μια άποψη στα πράγματα. Και όταν είναι κρατικό θέατρο, εκφράζει πολύ καθαρά την άποψη του κράτους. Τι τακτική είναι αυτή της τέχνης";

- Από την άλλη, όμως, επαίρονται ότι δίνουν χρήματα για την τέχνη...

"Παντού δίνουν λεφτά για την τέχνη. Για ποια τέχνη, όμως. Εδώ έχουμε μια τέχνη που αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο από τα προβλήματά του. Να λοιπόν, πού είναι ο πόλεμος του ελληνικού έργου. Δεν αποπροσανατολίζει το ελληνικό έργο. Υπάρχουν κατασκευάσματα δήθεν μοντέρνα, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, τα οποία, όχι απλώς αποπροσανατολίζουν, αλλά δεν καταλαβαίνεις γιατί το είδες. Αυτά είναι πολύ επικίνδυνα πράγματα".

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ

Λήδα Πρωτοψάλτη, στην παράσταση "Αννα είπα..."

Θανάσης Παπαγεωργίου