Δημιουργήθηκε πριν έξι περίπου μήνες, αλλά η ζωή του ξεκινά από τον προηγούμενο αιώνα. Μια ζωή βιωμένη μέσα από τους σκληρούς αγώνες της εργατικής τάξης και του συνδικαλιστικού κινήματος. Από φωτεινά παραδείγματα αγωνιστικού ήθους.Πρόκειται για το Αρχείο Ιστορίας Συνδικάτων (ΑΡ.ΙΣΤΟ.Σ.), μία μη κερδοσκοπική εταιρία, που ιδρύθηκε το Νοέμβρη του 1996 από τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας.

Αυτές τις μέρες, μία σημαντική και ενδιαφέρουσα έκθεση φιλοξενείται στοαναπαλαιωμένο νεοκλασικό κτίριο της ΓΣΕΕ (Πατησίων 69 και Αινιάνος). Η ΓΣΕΕ μαζί με το ΑΡ.ΙΣΤΟ.Σ. παρουσιάζουν τις ιστορικές φωτογραφίες, που η ζωγράφος Νέλλη Παραστατίδου επιζωγράφισε, μεγεθύνοντάς τες και προβάλλοντας, έτσι, τους λαϊκούς μας αγώνες.

Οι φωτογραφίες αυτές αποτελούν μια σειρά επιλεγμένων και αντιπροσωπευτικών ντοκουμέντων. Ντοκουμέντων του συνδικαλιστικού κινήματος της χώρας μας, με μορφές - μύθους και συνδικαλιστές, που έγραψαν ιστορία, φωτεινούς φάρους και παραδείγματα αγωνιστικού ήθους. Ντοκουμέντα για τους σκληρούς αγώνες και τις θυσίες των εργατών, επωνύμων και ανωνύμων, ενός ολόκληρου λαού.Η έκθεση αυτή είναι η ιστορία των αγώνων και των διεκδικήσεων της εργατικής τάξης, μέσα από τους πρωτεργάτες και τους ανθρώπους του μόχθου, όπως αποτυπώθηκαν κατά τα ηρωικά χρόνια των σημαντικών κατακτήσεων και τη δημιουργία θεμελιωδών θεσμικών δικαιωμάτων.

"Το Αρχείο Ιστορίας Συνδικάτων", μας λέει ο πρόεδρός του και γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ Γιώργος Μαυρίκος,"ιδρύθηκε από τη ΓΣΕΕ το Νοέμβρη του 1996, με ιδιοκτήτες τους εκάστοτε πρόεδρο και γενικό γραμματέα της Συνομοσπονδίας. Το ΔΣ απαρτίζεται από συνδικαλιστές, καθηγητές Πανεπιστημίου, βετεράνους συνδικαλιστές και από άλλους παράγοντες της δημόσιας ζωής. Το συνδικαλιστικό κίνημα για πάρα πολλούς λόγους - αντικειμενικούς και υποκειμενικούς - δεν ασχολήθηκε με το πώς θα διασώσει, θα συλλέξει, θα αξιοποιήσει, πώς θα κάνει κτήμα συνολικά της εργατικής τάξης και όλου του λαού, την πλούσια, αγωνιστική ιστορία του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.Ετσι, βλέπαμε σημαντικά αρχεία να είναι λεηλατημένα, ιδιαίτερα την περίοδο της δικτατορίας και της Μακρηθεοδωρικής περιόδου. Αλλά και αργότερα, με την εποχή Καρακίτσου κλπ., αφαιρέθηκαν πολύτιμα κειμήλια που έδειχναν την ταξική πορεία του κινήματός μας. Ολα αυτά λοιπόν οδήγησαν στην ανάγκη να προχωρήσουμε".

- Ποιες οι προτεραιότητες που θέτετε;

- "Ηδη, έχουμε επικοινωνία με όλες τις οργανώσεις (Εργατικά Κέντρα, Ομοσπονδίες) και παροτρύνουμε στο να συγκεντρωθούν τα υλικά. Ταυτόχρονα, απευθυνθήκαμε στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης, στη Γενική Ασφάλεια, στη Βουλή, σε παλιούς συνδικαλιστές που έχουν αρχεία, προκειμένου να συγκεντρώσουμε το υλικό. Στη συνέχεια, αξιοποιώντας και τις σύγχρονες τεχνολογίες, θα ταξινομηθεί, θα καταγραφεί και θα είναι στη διάθεση των μελετητών, των φοιτητών, των εργατών, των συνδικαλιστών, οποιουδήποτε. Δε θέλουμε κάτι κλειστό, θέλουμε να είναι ένα Αρχείο ανοιχτό στον κόσμο".

- Ποια τα πρώτα συμπεράσματα από τα φωτογραφικά ντοκουμέντα, που έχετε ήδη συγκεντρώσει;

- "Επιβεβαιώνεται ότι από την ίδρυση της ΓΣΕΕ μέχρι και την περίοδο της δικτατορίας, το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, οι ταξικές του δυνάμεις, σφράγισαν αυτή την πορεία. Πιστεύουμε πως τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα σημαντικά: ασφάλιση, οχτάωρο, άδειες, δώρα, επίδομα, μεγάλες, δηλαδή, κατακτήσεις, που η σημερινή κυβέρνηση προσπαθεί να μας αφαιρέσει".

"Πιστεύουμε ότι στις σημερινές συνθήκες το εργατικό, συνδικαλιστικό κίνημα, για να πάει μπροστά, πρέπει να κοιτάζει και το παρελθόν. Ενα συνδικαλιστικό κίνημα, που δεν παραδειγματίζεται, δε βγάζει συμπεράσματα από το χτες και δεν το αξιοποιεί, δεν μπορεί να έχει ούτε παρόν, ούτε μέλλον. Και ακόμα πιστεύουμε πως εμείς, οι νεότεροι συνδικαλιστές, αξιοποιώντας αυτό το υλικό, θα έχουμε τη δυνατότητα να πολλαπλασιάσουμε τα επιχειρήματά μας, να εντείνουμε την πάλη μας για τους στόχους που σήμερα βάζουμε και παλεύουμε απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στους βιομηχάνους και στις κυβερνήσεις".

- Από ποια περίοδο ξεκινούν οι πρώτες φωτογραφίες του Αρχείου;

- "Από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα, γύρω στη δεκαετία 1890 - 1900, έχουμε τις πρώτες φωτογραφίες. Είναι από το Βόλο, το Λαύριο, την Καβάλα και τη Σύρο. Από εκεί και πέρα πυκνώνουν κάπως, χωρίς αυτό να σημαίνει ιδιαίτερα πολλές φωτογραφίες. Ιστορική είναι η φωτογραφία του Α Ιδρυτικού Συνεδρίου, που την εκθέτουμε και σήμερα. Ακόμη, αρκετές φωτογραφίες που δείχνουν την πορεία του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος και παρουσιάζουν την ταυτισμένη πορεία του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, την ανοδική του πορεία, μαζί με την αντίστοιχη πορεία και δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος και των μελών, των φίλων, των οπαδών και των στελεχών του".

- Ποιες πολιτιστικές δραστηριότητες θα ακολουθήσουν την τωρινή ενδιαφέρουσα έκθεση;

- "Εχουμε ήδη αποφασίσει, του χρόνου, να γίνει μεγάλη καμπάνια για τα 80 χρόνια από την ίδρυση της ΓΣΕΕ. Να γίνουν συζητήσεις και εκδηλώσεις, στις οποίες θα ακουστούν και θα αντιπαρατεθούν όλες οι απόψεις. Ακόμη, έχουμε αποφασίσει να γίνει, στο τέλος αυτής της χρονιάς, μεγάλη εκδήλωση για τον Γιάννη Κορδάτο,μια εξέχουσα φυσιογνωμία του συνδικαλιστικού, του κομμουνιστικού κινήματος. Επίσης, σκεπτόμαστε στα μέσα του 1997, να κυκλοφορήσουμε ένα βιβλίο - λεύκωμα, με εκατοντάδες φωτογραφίες από τους πρώτους χρόνους εμφάνισης της νεαρής εργατικής τάξης έως σήμερα.

- Πώς σκέφτεστε να αξιοποιήσετε τον ξεχωριστό αυτό εκθεσιακό χώρο της ΓΣΕΕ, εκτός από τις εκδηλώσεις, που έχετε, ήδη, αποφασίσει και αναφέρατε;

- "Εμείς είχαμε προτείνει να μην εγκατασταθεί η διοίκηση της ΓΣΕΕ εδώ, έτσι ώστε αυτό το κτίριο, να γίνει συνολικά Πολιτιστικό Κέντρο για τους εργαζόμενους. Δεν εισακουστήκαμε. Στα πλαίσια αυτά, προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε τους ελεύθερους χώρους, με πολιτιστικές δραστηριότητες. Για να μη γίνει το κτίριο αυτό χώρος μαραζωμένος, χώρος της συναίνεσης.Το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας μάς βοήθησε σημαντικά στην έκθεση που τώρα κάνουμε. Εμείς θέλουμε, πρώτα απ' όλα, να διαβούν το κατώφλι μας οι εργάτες από τα εργοστάσια. Να δούνε τον Μήτσο Παπαρήγα,τους πρώτους φυλακισμένους εργάτες. Να δούνε τον Γιώργη Σιάντο, τον πρόεδρο της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας, τον Κ. Θέο,φυσιογνωμίες, δηλαδή, εξέχουσες του εργατικού, συνδικαλιστικού κινήματος. Χρειάζεται προσοχή, ώστε να μη γίνουμε μια ελιτίστικη παρέα, αλλά μια πλατιά, ανοιχτή, μαζική προσπάθεια".

Στην έκθεση που φιλοξενείται μέχρι τις 10 Μάη στο κτίριο της ΓΣΕΕ, η ζωγράφος Ν. Παραστατίδου, σεβόμενη και αξιοποιώντας τα ιστορικά τεκμήρια, τους έδωσε άλλη διάσταση με τους τόνους των χρωμάτων, τις αντιστίξεις και τις μεταισθήσεις των εικόνων. Μορφές, περιβάλλοντα και ιδιαιτερότητες της κάθε ατμόσφαιρας αποπνέουν έναν παλμό ζωντάνιας κι αγωνιστικότητας, για πρόσωπα - σύμβολα και αγώνες - ορόσημα.

Οπως μας λέει χαρακτηριστικά, "μεγέθυνα τις φωτογραφίες και με την επεξεργασία και τις επεμβάσεις, έγιναν εικαστικά έργα. Ξέφυγαν από το χαρακτήρα του πολλαπλού και έγιναν έργα μοναδικά. Μεγεθύνοντας, αποκαλύφτηκαν άλλοι τρόποι ανάγνωσης της εικόνας. Προσπάθησα να ψυχογραφήσω ένα - ένα, τα άτομα των συγκεντρώσεων".

"Η επέμβαση έγινε βεβαίως με χρώματα, αλλά επιδίωξη μου ήταν, όχι να ζωγραφίσω αυτά καθ' εαυτά τα γεγονότα, αλλά την υστεροφημία μιας πράξης, μιας συγκέντρωσης, μιας απεργίας. Αυτό δηλαδή που μένει, όταν οι ήρωες έχουν πια φύγει από τη ζωή. Αλλά έμεινε το έργο τους, που μας έχει εξασφαλίσει τη σημερινή μας τιμή και αξιοπρέπεια, σαν ανθρώπους και σαν εργαζόμενους".

Στον κατάλογο της έκθεσης, η Αθηνά Σχινά σημειώνει: "Με κριτήριο την ανάπτυξη της συμμετοχικής διαδικασίας του θεατή απέναντι στα δρώμενα και δεικνυόμενα από την εικόνα, η ζωγράφος συνέλαβε και προσπάθησε να αποδώσει το κλίμα που επικρατούσε τότε, την ατμόσφαιρα επαναστατικού παλμού, το ύφος της αποτύπωσης, τους συνειρμούς εκείνους που φέρνει σήμερα, καθώς και την ανάδραση της μνήμης. Της μνήμης, που υπαγορεύει τους ρυθμούς ζωής, τους οποίους η κάθε φωτογραφία υποβάλλει, δημιουργώντας έτσι μια γέφυρα πολύπλευρης επικοινωνίας. Μια γέφυρα ανάμεσα στην αφή, την όραση, τα προβαλλόμενα μηνύματα και κυρίως τα αθέατα παραλειπόμενα της εικόνας".

Σεβόμενοι το παρελθόν μας, μπορούμε να ατενίζουμε με ελπίδα το μέλλον. Και αυτό είναι που θα συγκρατήσει ο επισκέπτης, όταν ξεθωριάσουν στη μνήμη του οι μαυρόασπρες εικόνες, οι μορφές και τα χρώματα της παλέτας.

Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ