Μια αυθεντική μαρτυρία για τον Φρίντριχ Ενγκελς είναι το σημείωμα του Βίλχελμ Λίμπκνεχτ που περιέχεται στο βιβλίο "Ο Μαύρος κι ο Στρατηγός - Αναμνήσεις για τον Μαρξ και τον Ενγκελς",που εξέδωσε το 1982 το Ινστιτούτο Μαρξισμού - Λενινισμού της ΚΕ του ΕΣΚ Γερμανίας και έχει επανεκδώσει η "Σύγχρονη Εποχή".

Ακολουθούν αποσπάσματα από το σημείωμα του Βίλχελμ Λίμπκνεχτ σχετικά με τον Φ. Ενγκελς:

"Στο "Λαϊκό Ημερολόγιο" του Μπράκε για το 1878, υπάρχει μια μελέτη με τον τίτλο "Τρία φωτεινά μυαλά". Πρόκειται για την ιστορία της ζωής και της δράσης των Λέσινγκ, Γιάκομπι και Μαρξ. Τη βιογραφία του Μαρξ την έχει γράψει ο Ενγκελς. Δεν ξέρω αν ο γενικός τίτλος "Τρία φωτεινά μυαλά" οφείλεται στον Μπράκε. Ξέρω όμως πως είναι πολύ πετυχημένος. Κι αν ο Μαρξ είχε καιρό στη διάθεσή του για να γράψει στο "Λαϊκό Ημερολόγιο" τη βιογραφία του δίδυμου στην ευφυία αδελφού του, του Φρίντριχ Ενγκελς, τότε ο τίτλος θα ήταν "Τέσσερα φωτεινά μυαλά". Γιατί φωτεινό μυαλό, τόσο όσο και οι άλλοι τρεις, ήταν και ο Φρίντριχ Ενγκελς. Φωτεινό, καθαρό μυαλό, απαλλαγμένο από κάθε λογής καταχνιά ρομαντισμού και αισθηματικότητας. Δεν έβλεπε τον κόσμο με χρωματιστά γυαλιά, ούτε μέσα από μια γεμάτη ομίχλη ατμόσφαιρα. Τον έβλεπε πάντα μέσα από μια ξάστερη, διαυγή ατμόσφαιρα, με φωτεινή και ολοκάθαρη ματιά, χωρίς να μένει στην επιφάνεια, αλλά βλέποντας τα πράγματα όλο και πιο βαθιά, μέχρι τον πυρήνα τους.

Αυτά τα φωτεινά και ολοκάθαρα μάτια, η ικανότητα του οραματισμού με όλη τη σημασία της λέξης, καθώς και η διορατικότητα που η μάνα φύση τη δώρισε σε ελάχιστους μόνο ανθρώπους, ήταν χαρίσματα του Ενγκελς. Και με είχε εντυπωσιάσει από την πρώτη πρώτη συνάντησή μας" (...).

"Πριν γνωρίσω τον Ενγκελς είχα γνωρίσει προσωπικά αρκετούς και κάθε λογής "μεγάλους άνδρες" - όπως τους Ρούγκε, Χάιντσεν, Γιούλιους Φρέμπελ, Στρούβε - και διάφορους άλλους λαϊκούς ηγέτες από την "επανάσταση" της Βάδης και της Σαξονίας. Αλλά, όσο καλύτερα τους γνώριζα, τόσο περισσότερο έχανε τη λάμψη του το φωτοστέφανό τους και όλο και πιο μικροί μου φαίνονταν. Οσο πιο θολή είναι η ατμόσφαιρα, τόσο πιο μεγάλοι απεικονίζονται οι άνθρωποι και τα πράγματα. Ο Φρίντριχ Ενγκελς είχε το χάρισμα να διαλύει με τη δύναμη της ολοκάθαρης ματιάς του τη θολή ατμόσφαιρα και να βλέπει τους ανθρώπους και τα πράγματα όπως στ' αλήθεια είναι. Αυτό το διαπεραστικό βλέμμα και η ανάλογη μ' αυτό κοφτερή κρίση του, απ' όπου και πήγαζε, μου δημιουργούσαν στην αρχή κάποιο συναίσθημα δυσφορίας και μάλιστα κάπουκάπου με πλήγωναν" (...).

"Υστερα από το θάνατο του Μαρξ, δέθηκα περισσότερο με τον Ενγκελς, που είχε τώρα μια διπλή αποστολή: να πάρει τη θέση του Μαρξ και να εκτελέσει τη διαθήκη του.

Μόνο τότε έγινε το κύριο πρόσωπο, αυτός που - κατά τη δική του έκφραση - είχε παίξει ως τότε το δεύτερο βιολί. Απέδειξε ότι μπορούσε να είναι και το πρώτο βιολί.

Η δύναμή του, που επί δύο δεκαετίες είχε υποχρεωθεί να την αφιερώσει κατά το μεγαλύτερο μέρος στην επιχείρηση, ανήκε τώρα ολοκληρωτικά στη νέα διπλή αποστολή του. Ολοκλήρωσε, όσο αυτό ήταν δυνατό, τον κορμό του "Κεφαλαίου", ανέπτυξε ως ανεξάρτητος δημιουργός καταπληκτική δραστηριότητα στον επιστημονικό τομέα και με την εξαίρετη δύναμή του για δουλιά έβρισκε και αρκετό ελεύθερο χρόνο για να κρατάει μια εκτενέστατη διεθνή αλληλογραφία. Τα γράμματα του Ενγκελς ήταν συχνά μελέτες, πολιτικοοικονομικοί ξεναγοί και οδοδείκτες. Παντού, όπου χρειαζόταν τη βοήθειά του, την πρόσφερε. Ενεργούσε εποικοδομητικά προς όλες τις κατευθύνσεις. Με συμβουλές, νουθεσίες, προειδοποιήσεις για αποφυγή σφαλμάτων, ενεργός στρατιώτης μέχρι λίγο πριν από το θάνατό του, έπαιρνε μέρος στους αγώνες του μεγάλου διεθνούς εργατικού κινήματος, που ήταν η εκπλήρωση εκείνου που είχε φωνάξει στους εργάτες μαζί με τον Μαρξ στις αρχές του 1848, όταν οσφραίνονταν τον αυγινό αέρα της επανάστασης του Φλεβάρη:

"Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!"

Και είναι ενωμένοι!

Και στο ενωμένο παγκόσμιο προλεταριάτο δεν μπορεί πια να κλείσει το δρόμο καμία δύναμη στον κόσμο.

Στις 28 του Νοέμβρη 1890 γιορτάσαμε τα γενέθλια του Ενγκελς στο Λονδίνο. Συμπλήρωνε τα 70 χρόνια και ήταν ανθηρός, γεμάτος χιούμορ και αγωνιστική διάθεση όσο στα πιο εύθυμα και τα πιο φλογερά χρόνια της νιότης του. Και όταν σχεδόν τρία χρόνια αργότερα στην αίθουσα του Κονκόρντια φώναζε στους Βερολινέζους εργάτες:

"Σύντροφοι του κόμματος, έχω την πεποίθηση πως θα εξακολουθήσετε να κάνετε το χρέος σας!". Ανάμεσα στους χιλιάδες ανθρώπους που τον άκουγαν ενθουσιασμένοι και τον κοίταζαν με ευγνωμοσύνη κι αγάπη, δε βρέθηκε ούτε ένας που να μην αναρωτηθεί: Μπορεί να είναι 73 χρόνων αυτός ο νεαρός;" (...).

Συμπληρώνονται σήμερα, 5 Αυγούστου 1997, 102 χρόνια από το θάνατο του Φρίντριχ Ενγκλελς που άφησε την τελευταία του πνοή στις 5 Αυγούστου 1895 στο Λονδίνο σε ηλικία 75 χρόνων. Ο Φ. Ενγκελς υπήρξε ένας από τους βασικούς θεμελιωτές του μαρξισμού, ηγέτης και δάσκαλος του διεθνούς προλεταριάτου, φίλος και συνεργάτης του Καρλ Μαρξ. Οπως υπογράμμισε ο Λένιν "δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει το μαρξισμό και να τον εκθέσει στην πληρότητά του, αν δεν πάρει υπόψη του όλα τα έργα του Ενγκελς".Η ζωή του και η πνευματική εξέλιξη του Ενγκελς αποκαλύπτουν κατά τρόπον πειστικό τον εξαιρετικό ρόλο που έπαιξε στην επεξεργασία του μαρξισμού.

Θεμελίωσε μαζί με τον Κ. Μαρξ τον επιστημονικό σοσιαλισμό και δίδαξε την τακτική του. Από 24χρονος ακόμα έγραψε το έργο "Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία".Είναι εκείνος, που συνέταξε το"Κομμουνιστικό Μανιφέστο", μαζί με τον Μαρξ που ήταν το δεύτερο Εγώ του και που τον βοήθησε στη δημιουργία της Διεθνούς Ενωσης Εργατών (της 1ης Διεθνούς). Είναι ο συγγραφέας του "Αντι-Ντίρινγκ" αυτής της εγκυκλοπαίδειας της γνώσης με την κρυστάλλινη σαφήνεια. Είναι επίσης αυτός που έγραψε την "Καταγωγή της οικογένειας" και τόσα άλλα συγγράμματα, διατριβές, άρθρα εφημερίδων.

Ο Ενγκελς, όπως και ο Μαρξ, είναι ένας από τους πατέρες της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας. Και οι δύο πραγματοποίησαν τη διαλεκτική - υλιστική επεξεργασία της αστικής πολιτικής οικονομίας. Μια από τις μεγαλύτερες υπηρεσίες του Ενγκελς είναι η ολοκλήρωση, η έκδοση και η προπαγάνδιση του "Κεφαλαίου", που είναι το έργο ολόκληρης της ζωής του Μαρξ. Δημιουργώντας μαζί με τον Μαρξ τον διαλεκτικό υλισμό,την υλιστική αντίληψη της ιστορίας και τον επιστημονικό κομμουνισμό,ο Ενγκελς σε αρκετά έργα του εξέθεσε πολύ συστηματικά το μαρξισμό ως ολοκληρωμένη κοσμοθεωρία και παρουσίασε τα συστατικά του μέρη και τις θεωρητικές του πηγές.

Ο Μαρξ και ο Ενγκελς επέμειναν στην ενότητα της επαναστατικής θεωρίας και της πρακτικής του διεθνούς εργατικού κινήματος.Από κοινού επεξεργάστηκαν το επιστημονικό πρόγραμμα, τη στρατηγική και την τακτική του προλεταριάτου, απέδειξαν τον παγκόσμιο ιστορικό του ρόλο. Ηταν φλογεροί προάγγελοι και προπαγανδιστές του προλεταριακού διεθνισμού,οργανωτές των πρώτων διεθνών ενώσεων της εργατικής τάξης: της "Ενωσης των Κομμουνιστών" και της 1ης Διεθνούς.

Ιδιαίτερα μεγάλες υπηρεσίες πρόσφερε ο Ενγκελς στα τελευταία χρόνια της ζωής του και μετά τον θάνατο του Μαρξ το 1883.Ανέπτυξε τη μαρξιστική επιστήμη, πλούτισε τη μαρξιστική στρατηγική και τακτική με νέες θεωρητικές γενικεύσεις, αγωνίστηκε κατάτου οπορτουνισμού και του αριστερού σεχταρισμού και του δογματισμού στα σοσιαλιστικά κόμματα. Εργαζόμενος για την ολοκλήρωση του 3ου τόμου του "Κεφαλαίου" ο Ενγκελς στις προσθήκες που έκανε σε αυτό, σημείωσε ορισμένες πλευρές χαρακτηριστικές για τη νέα περίοδο ανάπτυξης του καπιταλισμού, τον ιμπεριαλισμό.