Ο ελληνικός λαός είναι απ' τους ελάχιστους που δε ρωτήθηκαν είτε για την είσοδο της χώρας στην ΕΟΚ το 1980, είτε για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992. Η Διακυβερνητική Διάσκεψη φέρνει και πάλι το θέμα της λαϊκής ετυμηγορίας στην επικαιρότητα. Η διαφαινόμενη ενσωμάτωση της χώρας στην "ομοσπονδιακή" Ευρωπαϊκή Ενωση, προϋποθέτει την εκχώρηση μεγάλου μέρους εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας χωρίς κανένα εθνικό ή κοινοτικό έλεγχο, οι κατά πλειοψηφία αποφάσεις για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, η δημιουργία κοινοτικών αστυνομικών μηχανισμών και η πλήρης υπερίσχυση του κοινοτικού δικαίου επί του εθνικού, χωρίς καμιά αμφιβολία έρχονται σε αντίθεση με την έννοια της εθνικής κυριαρχίας. Εξάλλου αυτό δεν το κρύβουν και οι αρχιτέκτονες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως ο Χ. Κόλ που δήλωνε το 1991: "Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα βρίσκεται σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή προς ένα ομοσπονδιακό μέλλον. Μπροστά βρίσκεται μια νομισματική μηχανή που κατασκευάστηκε βάσει γερμανικών σχεδίων και η οποία καταργεί την εθνική κυριαρχία ".

Ενα τέτοιο θέμα λοιπόν, ξεπερνά κατά πολύ τις αρμοδιότητες της όποιας κυβέρνησης, πολύ περισσότερο όταν δε ζήτησε και δεν πήρε απ' τον ελληνικό λαό εξουσιοδότηση για τη διαπραγμάτευσή του. Υπ' αυτές τις συνθήκες το Δημοψήφισμα για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τις αλλαγές που θα γίνουν στη Διακυβερνητική Διάσκεψη, είναι όχι απλώς απαραίτητο αλλά επιβεβλημένο. Και δημιουργεί πολλά ερωτηματικά η σιωπή όλων των κομμάτων απέναντι στην πρόταση του ΚΚΕ για τη διεξαγωγή Δημοψηφίσματος.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γ. Ρωμαίος,επιχειρώντας να δώσει μια έμμεση απάντηση στην πρόταση του ΚΚΕ, είπε ότι η ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ και η έγκριση της Συνθήκης του Μάαστριχτ αντλούν τη νομιμοποίησή τους απ' την κοινοβουλευτική πλειοψηφία η οποία, κατά τεκμήριο, εκφράζει και τη λαϊκή πλειοψηφία.

Μια τέτοια τοποθέτηση αποσιωπά το γεγονός ότι καμιά απ' τις πολιτικές δυνάμεις που συγκροτούν τη "φιλοκοινοτική" πλειοψηφία στη Βουλή, δε ζήτησε προεκλογικά απ' το λαό ψήφο για θέσεις σαν αυτές που υποστηρίζουν σήμερα ενόψει της Διακυβερνητικής. Αγνοεί επίσης την πραγματικότητα που αποτυπώθηκε σε όσα δημοψηφίσματα έγιναν σε χώρες της Ενωσης για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Οτι δηλαδή το "όχι" συγκέντρωσε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό απ' αυτό των κομμάτων που το υποστήριζαν. Τόσο στη Δανία όπου το "όχι" πλειοψήφησε, όσο και στη Γαλλία όπου συγκέντρωσε 49%, τα κόμματα που τοποθετήθηκαν κατά της Συνθήκης είχαν πολύ μικρότερα ποσοστά στα Κοινοβούλια.

Η απόρριψη της πρότασης για δημοψήφισμα εξυπηρετεί μια προφανή σκοπιμότητα. Η κυβέρνηση έτοιμη, όπως δηλώνει, να αποδεχθεί την άνευ όρων μεταφορά αρμοδιοτήτων και δικαιωμάτων από τα εθικά στα υπερ - εθνικά όργανα της Ενωσης, δεν επιθυμεί να τη διαπραγματευθεί έχοντας δεσμευθεί να λογοδοτήσει κατόπιν, στον ελληνικό λαό.

Συνενοχική είναι και η στάση των άλλων κομμάτων που αρνούνται το δημοψήφισμα. Η πλήρης, επί της ουσίας, συμφωνία που εκφράσθηκε στην πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή για τη Διακυβερνητική, δημιουργεί την κοινή αντίληψη ότι θα πρέπει να "προστατευθεί" η πορεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης από αμφισβητήσεις και επικίνδυνες "περιπέτειες". Εξάλλου ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής ΕπιτροπήςΖ. Σαντέρ είχε συστήσει απ' τον περασμένο Μάη στις κυβερνήσεις των χωρών - μελών να αποφύγουν τις "περιπέτειες", όπως χαρακτήρισε τα δημοψηφίσματα που έγιναν σε μια σειρά χωρών της Ενωσης για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Βέβαια το θέμα του δημοψηφίσματος δε μένει (και δεν πρέπει να μένει) στα όρια των κοινοβουλευτικών συζητήσεων. Πάνω από 10.000 υπογραφές έχουν συγκεντρωθεί, μέχρι τώρα, κάτω από την έκκληση - πρόταση για Δημοψήφισμα για το Μάαστριχτ. Ταυτόχρονα η δημιουργία και η δραστηριοποίηση της πανελλαδικής Επιτροπής Δημοψηφίσματος για το Μάαστριχτ,όπως και η συγκρότηση ανάλογων επιτροπών σε πόλεις και συνοικίες, αποδεικνύουν την αξιόλογη δυναμική αυτής της πρωτοβουλίας. Σημαντικό στοιχείο είναι η συμμετοχή πολιτών ενός ευρέως κοινωνικού και πολιτικού φάσματος που επιβεβαιώνει τον πανδημοκρατικό χαρακτήρα του αιτήματος.

Οπως και να 'χει όμως, ενόψει της Διακυβερνητικής και με διατυπωμένο επισήμως το αίτημα του δημοψηφίσματος, εγείρεται θέμα συνταγματικής, πολιτικής και ηθικής τάξης για όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Η κρισιμότητα των θεμάτων που θα συζητηθούν, το μέγεθος των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων που διακυβεύονται, δικαιολογούν την επίκληση του άρθρου 44 του Συντάγματος που ορίζει στη δεύτερη παράγραφό του ότι: "Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δύναται διά διατάγματος να προκηρύσσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος επί κρισίμων εθνικών θεμάτων".

Το σημαντικότερο όμως δεν είναι ότι το αίτημα για δημοψήφισμα βρίσκει στήριγμα στο Σύνταγμα, είναι ότι δεν πρέπει να νομιμοποιηθεί για άλλη μια φορά η αγνόηση της λαϊκής ετυμηγορίας, της λαϊκής κυριαρχίας.

Αν και η Διακυβερνητική αρχίζει σε λίγα εικοσιτετράωρα, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την πλήρη και οριστική ατζέντα των θεμάτων που θα συζητηθούν. Ομως, όπως προκύπτει από τις αποφάσεις των διαφόρων οργάνων (Ευρωκοινοβούλιο, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κ. ά.) αλλά και από τις δημόσιες τοποθετήσεις κυβερνητικών στελεχών, τα κυριότερα θέματα που θα συζητηθούν είναι:

• Εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας.

Αναμένεται να αναγνωριστεί από όλους η ανάγκη κοινής εξωτερικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ειδικότερα, οι συζητήσεις αναμένεται να επικεντρωθούν στην επέκταση της λήψης αποφάσεων με πλειοψηφία.

• Αμυνα.

Σε συνδυασμό με το παραπάνω θέμα αναμένεται να εξεταστεί και το θέμα της κοινής αμυντικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο αν θα ενσωματωθεί (και πώς) η Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση στην Ευρωπαϊκή Ενωση για να χρησιμεύσει σαν αμυντικός, στρατιωτικός βραχίονάς της. Ως επακόλουθο θα συζητηθεί η σχέση με το ΝΑΤΟ και το ρόλο του στην Ευρώπη.

• Συστήματα ψηφοφορίας και λήψης αποφάσεων στο Συμβούλιο Υπουργών.

Εδώ ίσως βρίσκεται το κυριότερο ζήτημα της Διάσκεψης, αφού από τον τρόπο λήψης των αποφάσεων θα κριθεί ποιες θα είναι οι κύριες επιλογές για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτω απ' αυτόν το γενικό τίτλο θα συζητηθούν η στάθμιση των ψήφων κατ' αναλογία με το μέγεθος του πληθυσμού της κάθε χώρας, η επέκταση ή μη του πεδίου λήψης αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία, το μέγεθος των αναστελλουσών μειοψηφιών κ. ά.

• Το μέγεθος της Επιτροπής.

Με τη διεύρυνση της Ενωσης, αν ακολουθηθεί η ίδια αναλογία, οι επίτροποι θα αυξηθούν από 20 σε 38. Σχετικά μ' αυτό υπάρχουν πολλές προτάσεις για μείωση του αριθμού των μελών της Επιτροπής στο όνομα της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας.

• Εξουσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Αν και δεν αναμένεται ουσιαστική αύξηση των εξουσιών και των αρμοδιοτήτων του μοναδικού εκλεγμένου οργάνου της Ενωσης, θα επιχειρηθεί μια επίφαση δημοκρατικότητας με τη διεύρυνση των θεμάτων για τα οποία θα απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου.

• Δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις.

Στο θέμα αυτό, που έχει εγγραφεί επισήμως στην ατζέντα της Διάσκεψης, το μοναδικό που μπορεί να συζητηθεί είναι η απλοποίηση των διαδικασιών και των μηχανισμών για διακυβερνητική διαβούλευση, ώστε να επιταχυνθεί η λήψη αποφάσεων.

Ο πίνακας έγινε με στοιχεία της έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 1994, γι' αυτό λείπουν οι τρεις χώρες (Αυστρία, Σουηδία, Φινλανδία) που εντάχθηκαν το 1995 στην Ενωση.

"Φτωχός", σύμφωνα με τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θεωρείται κάθε άτομο που διαθέτει λιγότερο απ' το μισό του μέσου εισοδήματος της χώρας του.

Στα στατιστικά στοιχεία δεν περιλαμβάνεται ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων που ζουν σε πλήρη εξαθλίωση και δεν έχουν σταθερό μέρος διαμονής. Ο αριθμός αυτός υπολογίζεται χονδρικά σε 4-5 εκατομμύρια στις δώδεκα χώρες του πίνακα. Αν τους προσθέσουμε, τότε ο συνολικός αριθμός φτάνει για το 1994 τα 54 εκατομμύρια φτωχών.