Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων έχει επανειλημμένα περιγραφεί ολοκληρωμένα. Ειδικά τα τέσσερα εκατομμύρια των κατοίκων της Αθήνας και ευρύτερα της Αττικής το βιώνουν με "πληρότητα". Ωστόσο χρειάζονται, πάντα ορισμένες επισημάνσεις, επαναλήψεις και ξεκαθαρίσματα.

Πρώτο: Υπάρχει ανάγκη να δηλώνεται σταθερά η στήριξη και υποστήριξη του έργου, του σχεδιασμού της διαχείρισης που κάνει ο ΕΣΔΚΝΑ.

Δεύτερο: Το πρόβλημα με τα απορρίμματα έρχεται, μεν, και επανέρχεται όταν το θέμα οξύνεται και η κατάσταση φτάνει στο "μη περαιτέρω". Εχει φτάσει όμως ο καιρός να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα. Κι αυτά περιέχονται στο πρόγραμμα του ΕΣΔΚΝΑ, που αν μη τι άλλο στον τομέα αυτό έχει να παρουσιάσει ένα σπουδαίο έργο. Ο ΕΣΔΚΝΑ είχε και έχει επιστημονικά τεκμηριωμένες μελέτες και προτάσεις.

Τρίτο: Υπάρχει σοβαρότατη καθυστέρηση. Πολιτικές και άλλες μικροκομματικές σκοπιμότητες, οδήγησαν στο σημερινό τέλμα. Εχουν καταγραφεί σοβαρές υπαναχωρήσεις και από την προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ και από τη σημερινή του ΠΑΣΟΚ. Το αποτέλεσμα που καταγράφεται είναι οι υπαναχωρήσεις ακόμα και για τις δεσμεύσεις του '91 για τη χωροθέτηση των υποψηφίων χώρων, υπό το βάρος - προφανώς - πολιτικών και μικροκομματικών ή άλλων σκοπιμοτήτων. Δεν περνά απαρατήρητο ότι, από ένα σημείο και πέρα, ακόμη και ο ΕΣΔΚΝΑ συμμετείχε σ' αυτήν την καθυστέρηση.

Τέταρτο: Με τις προτάσεις του Συνδέσμου πρέπει να εκφράζεται συμφωνία, αλλά και να διατυπώνεται ένας όρος: Οτι, μετά την όποια απόφαση ληφθεί, θα ξεκινήσουν οι εργασίες ενιαία,για όλους τους χώρους. Οι υπαναχωρήσεις από το παρελθόν, δεν επιτρέπουν καμιά αισιοδοξία. Οι μέχρι τώρα υπαναχωρήσεις δημιούργησαν καχυποψία και πολλαπλά προβλήματα στον κόσμο.

Κι εδώ πρέπει να ανοίξει μια παρένθεση συνολικά για τις καθυστερήσεις. Δεν είναι μόνο η χωροθέτηση των ΟΕΔΑ που καθυστερεί. Το νομοθετικό, θεσμικό πλαίσιο δεν άλλαξε από το 1986 και οι τεχνικές προδιαγραφές μένουν οι ίδιες, νομικά τουλάχιστον, από το 1965. Κι ενώ είναι προφανείς οι ευθύνες του ΥΠΕΧΩΔΕ γι' αυτό, το ίδιο αποποιείται τις ευθύνες του, τις μεταθέτει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ, ταυτόχρονα, δεν προχωρά σε έναν εθνικό σχεδιασμό για την αντιμετώπιση του προβλήματος των απορριμμάτων.

Πέμπτο: Κατηγορηματική πρέπει να συνεχίσει να είναι η αντίδραση στην καύση. Ηδη όπου εφαρμόζεται, σταδιακά εγκαταλείπεται. Επιπλέον στις Μεσογειακές χώρες τα απορρίμματα είναι βαριά - με την έννοια ότι είναι πολύ υγρά. Κατά την άποψη όλων των ειδικών - πέρα και έξω από πολιτικές και ιδεολογικές τοποθετήσεις - υπογραμμίζεται ότι η καύση είναι η πιο ρυπογόνα και η πιο καταστροφική αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι διοξείνες δεν αντιμετωπίζονται με τίποτα. Και αν πάρουμε υπόψη μας το "κλειστό" του λεκανοπεδίου της Αθήνας, του λεκανοπεδίου το Θριασίου, όλα αυτά λειτουργούν αρνητικά. Επιπλέον οι δαπάνες για την κατασκευή ενός εργοστασίου ξεπερνούν το τρισεκατομμύριο... Παράλληλα θα ξεκινήσει μια διαδικασία γενικότερης ιδιωτικοποίησης και από κει και πέρα θα χαρατσώνεται ο λαός για πάρα πολλά χρόνια. Πρόσθετα, αυτή η μέθοδος είναι δεσμευτική και απαγορεύει ουσιαστικά την εφαρμογή εναλλακτικών προτάσεων. Υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες, όπως είναι η πυρόλυση, που όμως δεν έχουν σήμερα ευρεία εφαρμογή. Στο μέλλον, ίσως, δούμε κάτι τέτοιο. Αν, όμως, σήμερα προχωρήσει η διαδικασία κατασκευής εργοστασίου καύσης, θα είναι δεσμευτικό, τουλάχιστον για την επόμενη εικοσαετία.

Εκτο: Για όλη αυτή τη διαδικασία, τις υπαναχωρήσεις, την παρελκυστική τακτική, εκφράζονται φόβοι ότι θα οδηγήσει απλά σε μια διεύρυνση της δραστηριότητας της χωματερής Ανω Λιοσίων, στο όνομα των αντισταθμιστικών των 7 ή 10 δισ. δραχμών που παίρνει ο δήμος. Αυτό θα είναι μια καταστροφική αντιμετώπιση του προβλήματος. Θα είναι μια λύση - "μπάλωμα" η οποία σε δύο το πολύ τρία χρόνια θα οδηγήσει σε ακραίες καταστάσεις.

Εβδομο: Η επιδείνωση του προβλήματος σε όλη τη χώρα και στην Αττική, έχει τις ρίζες της σε μια σειρά γενικότερες αιτίες, χαρακτηριστικές του τρόπου ανάπτυξης της χώρας μας (απρογραμμάτιστη διόγκωση των αστικών κέντρων, χωρίς χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, έλλειψη πολιτικής γης με καθορισμό των χρήσεων γης, έλλειψη επαρκούς νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαχείριση των απορριμμάτων, ειδικότερα υποβάθμιση της ΤΑ, έλλειψη χρηματοδότησης με επαρκείς οικονομικούς πόρους από αυτούς που δικαιούται και δεν της αποδίδονται από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους για δράσεις κοινωνικής υποδομής).

Ογδοο: Αυτή η σοβαρή καθυστέρηση και η ασυνέπεια, καθώς και οι αντιφάσεις που εμφανίζονται τελευταία στην κυβερνητική επιχειρηματολογία, περί εξαγωγής των απορριμμάτων της Αττικής, ενισχύουν, δυστυχώς, τοπικιστικού χαρακτήρα αντιδράσεις. Γιατί πχ λέει ΟΧΙ ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ στην εξαγωγή του 30% των οικιακών απορριμμάτων της Αττικής, αλλά λέει ΝΑΙ στην εξαγωγή του 100% επικίνδυνων και τοξικών; Γιατί λέει ΟΧΙ στην εξαγωγή από νομό σε άλλο νομό και λέει ΝΑΙ στην εξαγωγή από νομαρχία σε άλλη νομαρχία; Τι έννοια δίνεται στα νομαρχιακά όρια; Πριν είκοσι (20) μήνες το Μαρούσι, η Αγ. Παρασκευή, το Χαλάνδρι ανήκαν στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Σήμερα βρίσκονται στη Νομαρχία Αθήνας. Τι άλλαξε δηλαδή; Αυτή η αντίφαση δεν πρέπει να υπάρχει. Στα Τρίκαλα και στην Καρδίτσα αποφασίστηκε να γίνει μια ενιαία χωματερή. Η συζήτηση που γίνεται στη Δυτική Μακεδονία, αναφέρεται σε μια περιοχή της Κοζάνης, στην οποία θα εναποτίθενται τα απορρίμματα των τεσσάρων νομών της Δυτ. Μακεδονίας. Είναι φανερό πως με αυτές τις επιλογές επιβάλλεται να υπάρχει συμφωνία. Συμφωνία δεν μπορεί να υπάρχει με τη λογική του ΥΠΕΧΩΔΕ για την Αττική. Το πρόγραμμα του ΕΣΔΚΝΑ περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις για τις χωροθετήσεις. Δεν μπορεί να υπάρχουν δυο μέτρα και δυο σταθμά.

Ενατο: Εχει τονιστεί πολλές φορές η ανάγκη να εκπονηθεί σε επίπεδο χώρας ένας γενικός εθνικός σχεδιασμός με στρατηγικούς στόχους και άξονες, αυτούς που επανειλημμένα έχουν διατυπώσει οι πιο βασικοί και έγκυροι φορείς. Ενδεικτικά: Το συνέδριο της ΤΕΔΚΝΑ στην Καλαμάτα, το συνέδριο στη Χαλκιδική, το πρόσφατο της Κεφαλονιάς. Και ο ΕΣΔΚΝΑ είχε κάνει το συνέδριό του στην Καλαμάτα και είχε σημαντική συνεισφορά. Μένει να εκσυγχρονιστεί άμεσα η νομοθεσία για τα στερεά απόβλητα, τα επικίνδυνα, τα τοξικά και τα μολυσματικά. Να αποτυπωθεί νομοθετικά μια συγκεκριμένη εθνική πολιτική.

Δέκατο: Η κατάσταση έχει φτάσει στα "μη περαιτέρω". Είναι ανάγκη να δοθούν άμεσες λύσεις, από τις επιστημονικά τεκμηριωμένες προτάσεις που υπάρχουν. Πριν απ' όλα και κυρίως, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι απαιτείται πολιτική βούληση για ριζικές λύσεις. Κι από αυτήν την άποψη δεν μπορεί παρά να εκφράζεται ριζική διαφωνία με μεθοδεύσεις και προτάσεις που εμφανίζονται, οι οποίες ουσιαστικά διαιωνίζουν το πρόβλημα με τα απορρίμματα. Τέτοια είναι η ξαφνική "ανακάλυψη" της δεύτερης θέσης στον Αυλώνα και η πρόταση που διατυπώνεται αποπροσανατολίζει το λαό και μειώνει την αξιοπιστία των φορέων. Το κυριότερο: Δίνει το πρόσχημα για την κυβέρνηση να μην αποδέχεται και να μην υλοποιεί, για λόγους προφανώς πολιτικών σκοπιμοτήτων, τις πλέον πρόσφορες λύσεις και να μην προχωρά στις απαιτούμενες ρυθμίσεις.

Θανάσης ΛΕΚΑΤΗΣ