ΑΓΚΥΡΑ.-

Ο Νετσμεντίν Ερμπακάν, νέος πρωθυπουργός της Τουρκίας, καλείται να εκπληρώσει ένα ρόλο του οποίου πολλά στοιχεία θυμίζουν... σχοινοβάτη: θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ της ανάγκης επιβεβαίωσης του προφίλ του ορθόδοξου "ισλαμιστή" πολιτικού, από τη μια πλευρά, και από την άλλη να λειτουργήσει ως πραγματιστής, ψυχρός διαχειριστής των σοβούντων οικονομικών, πολιτικών και διπλωματικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Αγκυρα.

Στην πρώτη του συνέντευξη Τύπου ως πρωθυπουργού (την Κυριακή), πάντως, ο αρχηγός του Κόμματος Ευημερίας (Ρεφάχ) εμφανίστηκε να τηρεί αρκετά καλά τις ισορροπίες: Οι πρώτες λέξεις του πολύπειρου πολιτικού ήταν προς ευχαριστία του Αλλάχ, αλλά πίσω του, πάνω από τον αριστερό του ώμο, βρισκόταν το πορτρέτο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, του ιδρυτή - εν πολλοίς -του σύγχρονου "λαϊκού, κοσμικού κράτους" στη γείτονα.

Σε αυτή τη συνέντευξη ο Ερμπακάν έδωσε, σαν "έτοιμος από καιρό", τα πρώτα του διαπιστευτήρια ως... εξουσιαστής. "Ξεχνώντας" την προηγούμενη σκληρή ρητορική του εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, διακήρυξε - και αυτός - ότι αποτελεί στόχο της κυβέρνησής του η πλήρης ένταξη στους κόλπους της. "Ξεχνώντας" τη ρητορική του περί αποχώρησης της αμερικανικής δύναμης, η οποία "προστατεύει" τους Κούρδους του Ιράκ, περίπου διαβεβαίωσε τους έκπληκτους δημοσιογράφους ότι η επιχείρηση Provide Comfort θα συνεχιστεί. "Θα ακούσουμε τι έχουν να μας πουν οι στρατιωτικοί", τόνισε. Και επίσης, "ξεχνώντας" τη ρητορική του περί διαφορετικής αντιμετώπισης των αυτονομιστών Κούρδων και συνολικά του κουρδικού ζητήματος, άφησε να εννοηθεί ότι οι επιχειρήσεις του στρατού στη νοτιοανατολική χώρα θα συνεχιστούν, δεσμευόμενος, ανέξοδα, ότι θα καταβάλλει προσπάθειες άρσης του καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης, το οποίο έχει επιβληθεί και συντηρείται στην περιοχή επί χρόνια. Οπως ακριβώς και ο προκάτοχός του, Μεσούτ Γιλμάζ...

Οσον αφορά την οικονομία, ο νέος πρωθυπουργός δεσμεύτηκε για συνέχιση της φιλελεύθερης πολιτικής, της προσπάθειας προσέλκυσης επενδύσεων και των ιδιωτικοποιήσεων. Και ακόμη, τήρησε διακριτική σιωπή όσον αφορά τη στρατιωτική - τύποις εκπαιδευτική - συμφωνία με το Ισραήλ. Διαψεύδοντας πιθανώς τις προσδοκίες του αραβικού κόσμου - κυρίως της Συρίας - που έδειξε ελέω Ερμπακάν να ελπίζει σε ραγδαία βελτίωση των σχέσεών του με την Αγκυρα...

Ο αρχηγός του Ρεφάχ, λοιπόν, έδωσε μια τελείως διαφορετική εικόνα της αναμενόμενης, αλλά δεν έπεισε, κατά τα φαινόμενα, τους πολιτικούς του αντιπάλους. Οι ηγέτες των "κοσμικών" κομμάτων - πλην φυσικά του Κόμματος Ορθού Δρόμου της Τανσού Τσιλέρ, σε συμμαχία με το οποίο σχημάτισε κυβέρνηση - εμφανίστηκαν ιδιαίτερα επιθετικοί εναντίον του, κραδαίνοντας τον "ισλαμικό κίνδυνο" επί κεφαλών δικαίων και αδίκων.

Αλλά πριν ο Ερμπακάν επιβεβαιώσει ή διαψεύσει τους φόβους (και τις κραυγές) πολλών περί "πολιτικού σεισμού" και "ισλαμοποίησης" της Τουρκίας (δεν έλειψαν, τις τελευταίες μέρες, οι αναφορές του διεθνούς Τύπου στο παράδειγμα της Αλγερίας και του Ισλαμικού Μετώπου Σωτηρίας - FIS), ο Νετσμεντίν Ερμπακάν μαζί με τη σύμμαχό του στη νέα κυβέρνηση, Τανσού Τσιλέρ, θα πρέπει να κερδίσει την πρώτη του κρίσιμη μάχη στο Κοινοβούλιο: να αποσπάσει ψήφο εμπιστοσύνης.

Κάτι, τελικά, που δεν αποκλείεται να συμβεί, παρά τις οξύτατες αντιδράσεις μέρους του Κόμματος Ορθού Δρόμου (DYP), της Τανσού Τσιλέρ. Αν και πρωτοκλασάτα στελέχη του κόμματος, όπως για παράδειγμα ο Ισμέτ Σετσίν (εκ των ιδρυτών του), υποστηρίζουν ότι θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους "για να μη λάβει ψήφο εμπιστοσύνης" η νεότευκτη κυβέρνηση, αν και οι έχοντες προδιάθεση... ανταρσίας βουλευτές υπολογίζονται σε 20 και περισσότεροι ακόμα, κατά τη "Χουριέτ" (ο συνασπισμός έχει θεωρητικά 285 βουλευτές, έναντι 276 που απαιτούνται για να πλειοψηφήσει στη Βουλή), και τέλος, αν και ένας ακόμη βουλευτής του DYP, ο Εντίπ Σαφτέρ Γκαϊνταλί, αποσκίρτησε χτες - ο έβδομος κατά σειρά -, δεν αποκλείεται τελικά η μεταστροφή του Ερμπακάν σε πιο ήπιες θέσεις και οι διαβεβαιώσεις που έχει δώσει στους συμμάχους του να του εξασφαλίσουν την αποδοχή που χρειάζεται. Ως θετική για τη νέα κυβέρνηση θα πρέπει να θεωρείται και η δήλωση "ουδετερότητας" του επικεφαλής του τουρκικού στρατού, Ισμαϊλ Χακί Καρανταγί, χτες. Ο Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε από τη Βουλγαρία, την οποία επισκέπτεται, ότι "εμείς, οι Ενοπλες Δυνάμεις, μένουμε εκτός πολιτικής" - μια... άκρως πολιτική δήλωση, που λέει πολλά...

Αλλά κάθε εκτίμηση περί εδραίωσης ή μη της νέας κυβέρνησης είναι επισφαλής, καθώς οι ισορροπίες χαρακτηρίζονται εξαιρετικά εύθραυστες. Η απάντηση στο "αίνιγμα" θα δοθεί, οριστικά και αμετάκλητα, την ερχόμενη Δευτέρα...

Η επίθεση αυτοκτονίας μιας (μεταμφιεσμένης σε έγκυο!) γυναίκας, ζωσμένης εκρηκτικά, την Κυριακή στο Τουντσελί, η οποία στοίχισε τη ζωή σε εννιά Τούρκους στρατιώτες και τραυμάτισε άλλους 30, αναλήφθηκε τελικά, σύμφωνα με τον τηλεοπτικό σταθμό MED - TV, από το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (ΡΚΚ). Αποτελεί την πρώτη τέτοια ενέργεια στην ιστορία του ένοπλου αγώνα των Κούρδων αυτονομιστών, που διαρκεί από το 1984, αλλά, κατά τα φαινόμενα, όχι και την τελευταία. Η απειλή του ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, φαίνεται τώρα να λαμβάνεται πολύ περισσότερο στα σοβαρά - και κυρίως από τις αρχές ασφαλείας, που δείχνουν να σκληραίνουν ακόμα περισσότερο τη στάση τους.

• Τη σκλήρυνση αυτή υπογραμμίζουν οι εκατοντάδες συλλήψεις στην Κωνσταντινούπολη, χτες και προχτές. Η Αστυνομία συνελάμβανε προχτές κατά δεκάδες διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές, ενώ χτες προέβη και σε συλλήψεις επισκεπτών στις φυλακές Σουχμετζιλάρ, μεταξύ των οποίων και τρεις Ελληνες πολίτες, μέλη διεθνούς αποστολής.

ΣΑΡΑΓΕΒΟ.-

Θολή παραμένει η πολιτική κατάσταση στο Πάλε σχετικά με το εάν ο Σερβοβόσνιος ηγέτης, Ράντοβαν Κάρατζιτς, παραμένει ουσιαστικά ή κατ' όνομα στο τιμόνι διακυβέρνησης της "Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας". Αφορμή για την περαιτέρω παράταση της σύγχυσης σχετικά με το μέλλον του Κάρατζιτς αποτέλεσε η προχτεσινή "διορθωτική" δήλωση της Σερβοβόσνιας αντιπροέδρου, Μπιλιάνα Πλάβσιτς. Οι συγκεκριμένες εξελίξεις, με δεδομένες τις γνωστές πιέσεις και αντιδράσεις των ξένων δυνάμεων (ΟΑΣΕ, Ομάδα των "Επτά", Ρωσία) κατά του Ράντοβαν Κάρατζιτς, επαναφέρουν στον ορίζοντα το ενδεχόμενο επιβολής ποικίλων διεθνών κυρώσεων κατά του Πάλε. Πολλά, πάντως, αναμένεται να ξεκαθαρίσουν μέχρι το τέλος της βδομάδας εν αναμονή των αποτελεσμάτων που θα καθορίσουν το μετεκλογικό τοπίο στη Ρωσία.

Το μεσημέρι της περασμένης Κυριακής, ο διεθνής μεσολαβητής για τη Βοσνία, Καρλ Μπιλντ, προκάλεσε τα ανάμεικτα συναισθήματα ανακούφισης και επιφύλαξης στους ξένους ηγέτες που αντιτίθενται στην παραμονή του Ράντοβαν Κάρατζιτς στην εξουσία, με την ακόλουθη δήλωση: "Μου παραδόθηκε σήμερα επίσημο έγγραφο της Σερβικής Δημοκρατίας (σ.σ. της Βοσνίας) το οποίο αναφέρει ότι ο Ράντοβαν Κάρατζιτς αντικαταστάθηκε από την κυρία Μπιλιάνα Πλάβσιτς". Με λίγα λόγια, εξηγούσε αργότερα ο Μπιλντ στους δημοσιογράφους, ο ίδιος έλαβε επιστολή υπογεγραμμένη από τον Σερβοβόσνιο ηγέτη, όπου ο τελευταίος ξεκαθάριζε πως μεταβίβασε τις εξουσίες του στην αντιπρόεδρο Πλάβσιτς.

Ωστόσο, λίγες ώρες μετά, η θερμοκρασία ανέβηκε και πάλι. Αφορμή για περαιτέρω ένταση αποτέλεσε νέα ανακοίνωση, αυτή τη φορά από τη μεριά της Σερβοβόσνιας αντιπροέδρου, Μιλιάνα Πλάβσιτς. "Ο Ράντοβαν Κάρατζιτς παραμένει πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας και εγώ είμαι η αντιπρόεδρος", είπε η Πλάβσιτς.Μετά διευκρίνισε ότι ο Κάρατζιτς θα αφοσιωθεί στις δραστηριότητες του Δημοκρατικού Κόμματος στην προεδρία του οποίου επανεξελέγη το βράδυ της Παρασκευής. Σε ερώτηση εάν στο διάστημα αυτό θα ασκεί εκείνη τα προεδρικά καθήκοντα του Κάρατζιτς, η Πλάβιτς απάντησε καταφατικά, προσθέτοντας ότι κάτι τέτοιο προβλέπεται από το σύνταγμα του Πάλε.

Επιφυλακτικός εμφανίστηκε χτες ο προεδρεύων του ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη), Φλάβιο Κότι, αναφορικά με την αποχώρηση του Κάρατζιτς από την προεδρία του Πάλε. "Τα νέα που έρχονται από την περιοχή δεν είναι απολύτως σαφή. Δε γνωρίζουμε ακριβώς ποιες αποφάσεις έχουν ληφθεί τις τελευταίες ημέρες",είπε ο Κότι αναφερόμενος στην παράδοση της εξουσίας στην Μπιλιάνα Πλάβσιτς, επαναλαμβάνοντας και υπενθυμίζοντας ότι ο "ΟΑΣΕ δεν έχει τα μέσα για να εξαλείψει την επιρροή ατόμων, όπως ο Κάρατζιτς, που κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου από το διεθνές ποινικό δικαστήριο της Χάγης".

Νωρίτερα, η "Ομάδα των Επτά" πλουσιότερων χωρών του κόσμου και η Ρωσία ζήτησαν με κοινή ανακοίνωσή τους την άμεση παραίτηση του Κάρατζιτς από την εξουσία, προειδοποιώντας παράλληλα με επιβολή νέων κυρώσεων από τη διεθνή κοινότητα κατά του Πάλε.

Το ίδιο διάστημα, αξιωματούχοι της κυβέρνησης του Προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, υποστήριζαν ότι δεν είναι αρκετή η αποχώρηση του Ράντοβαν Κάρατζιτς από την εξουσία. Ο Αντονι Λέικ, ανώτατος σύμβουλος του Κλίντον για θέματα εθνικής ασφάλειας, δήλωσε συγκεκριμένα: "Θέλουμε τον Ράντοβαν Κάρατζιτς εκτός Βοσνίας. Στο πλαίσιο των ΝΑΤΟϊκών πολυεθνικών δυνάμεων, οι Αμερικανοί πεζοναύτες μαζί με τους Γάλλους στρατιώτες έχουν αυξήσει τις περιπολίες τους και θα τον συλλάβουν μόλις τον δουν"!

Χαρακτηριστική ήταν και η χτεσινή δήλωση του Γκριγκόρι Καρασίν, εκπροσώπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών: "Ολη η διεθνής κοινότητα, και η Ρωσία, ενδιαφέρεται για την εξασφάλιση της συνθήκης του Ντέιτον και τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών στη Βοσνία".

Σκόπια και Αγκυρα ζήτησαν από τον ΟΗΕ να "ασκηθούν πιέσεις για να ανοίξει διάλογος για το Κοσσυφοπέδιο". Η κοινή στάση των δύο χωρών στο συγκεκριμένο ζήτημα ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της επίσκεψης του Κίρο Γκλιγκόροφ στην Τουρκία. Σύμφωνα με κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν Αγκυρα και Σκόπια "η Τουρκία και η Μακεδονία εξέφρασαν ανησυχία για την κλιμάκωση της έντασης στο Κοσσυφοπέδιο και για την πιθανότητα των ευρύτερων επιπτώσεων στην περιοχή".

Τα εθνικιστικά κόμματα Μουσουλμάνων και Κροατών συγκέντρωσαν πάνω από το 90% των ψήφων στις προχτεσινές εκλογές του Μοστάρ.

Σύμφωνα με τα πρώτα ανεπίσημα αποτελέσματα, το μουσουλμανικό Κόμμα Δημοκρατικής Δράσης, που διοικεί το ανατολικό Μόσταρ, κέρδισε το 48% των ψήφων και οι αυτονομιστές Κροάτες, Δημοκρατική Κροατική Κοινότητα, που κυριαρχούν στο δυτικό Μοστάρ, συγκέντρωσαν περίπου το 45%. Η εκλογική διαδικασία εξελίχθηκε χωρίς να σημειωθούν επεισόδια, ενώ σύμφωνα με τους διεθνείς παρατηρητές η συμμετοχή του εκλογικού Σώματος κυμάνθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Μια από τις πρώτες δουλιές του Ν. Ερμπακάν ήταν να δεχτεί και να φωτογραφηθεί με τους ξένους μουσουλμάνους φοιτητές στην Τουρκία