Η προεργασία, που είχε αρχίσει πάνω από ένα μήνα για την επιτυχία του συλλαλητηρίου, έδωσε τους καρπούς της. Είχαν προηγηθεί οι αγώνες των αναπήρων του Αλβανικού Μετώπου για την επιβίωσή τους - δίνοντας με τον τρόπο τους το "παρών" στον αγώνα ενάντια στους κατακτητές - ο αγώνας του λαού της Αθήνας ενάντια στην επιστράτευση, το μεγάλο συλλαλητήριο και το κάψιμο των φακέλων του υπουργείου Εργασίας, αλλά κι ένα σωρό άλλες αντιστασιακές ενέργειες, κατά των κατακτητών, από την πρώτη κιόλας μέρα της Κατοχής, που έγιναν πολύ πιο μεθοδικές με την ίδρυση του ΕΑΜ στις 27 Σεπτέμβρη του '41. Μπορούμε να πούμε, ότι για την Αθήνα ήταν τα πρελούντια της μεγάλης εκδήλωσης στις 22 του Ιούλη. Εκδήλωσης που έγινε δυνατή χάρις την καθοδήγηση της ηγεσίας του ΕΑΜ και της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ. Με την ακούραστη και ηρωική δουλιά των κομμουνιστών, που με θέληση και αυταπάρνηση, μη λογαριάζοντας κόπους και θυσίες (επιτρέψτε μου εδώ ν' αναφέρω με δέος το όνομα της Ηλέκτρας - μπροστάρισσα κι αυτή, ως μέλος του Γραφείου της ΚΟΑ) αποτέλεσαν τους στυλοβάτες και την αστείρευτη πηγή θάρρους και αγωνιστικότητας των εργαζόμενων της πρωτεύουσας.

Στον ένα και περισσότερο μήνα της προετοιμασίας και παίρνοντας έκτακτα μέτρα προφύλαξης για τον κίνδυνο διαρροών, πραγματοποιήθηκαν αλλεπάλληλες συσκέψεις και συζητήσεις. Οι τοίχοι και οι δρόμοι της Αθήνας γέμισαν με συνθήματα κατά των Βουλγάρων φασιστών. Στα σύρματα των τραμ, εκεί που άλλοτε κρέμονταν πιασμένοι χαρταετοί, τώρα κρέμονταν πλακάτ που ενημέρωναν τον αθηναϊκό λαό για τις προθέσεις των Γερμανών. Κάτω από τη μύτη των Γερμανών έβραζε και κόχλαζε ένα καζάνι που ήτανε έτοιμο να ξεσπάσει. Και ξέσπασε στο ανεπανάληπτο, στο τεράστιο συλλαλητήριο της 22ης του Ιούλη. Τριακόσιες χιλιάδες κόσμος και πάνω, αψηφώντας τους πάνοπλους ναζί και φασίστες, κατέβηκε στο κέντρο της Αθήνας, για να δώσει να καταλάβουν οι κατακτητές, ότι σ' αυτόν τον τόπο, η συντριπτική πλειοψηφία δεν είναι οι προδότες και συνεργάτες τους, αλλά οι Ελεύθεροι Ανθρωποι.

Το πρόγραμμα του συλλαλητηρίου είχε μελετηθεί απ' όλες τις πλευρές του. Είχε αποφασιστεί - κι έτσι υλοποιήθηκε - ν' αρχίσει στις 9 το πρωί στο κέντρο της Αθήνας, στις 11 να βρίσκεται στη βουλγαρική πρεσβεία, στη Ρηγίλλης και στις 12 στην πλατεία Ομόνοιας.

Πριν τις 9, ο κόσμος άρχισε να συγκεντρώνεται, από τις δυτικές και νότιες συνοικίες. Προχωρούσαν από Αθηνάς - Πειραιώς - Αγ. Κωνσταντίνου - Αχαρνών - Πατησίων, ν' ανέβουν την Πανεπιστημίου, ενώ συγχρόνως από Ιπποκράτους - Ασκληπιού κλπ. κατέβαιναν στην ίδια περιοχή και οι ανατολικές συνοικίες. Μπροστάρηδες πάντα οι κομμουνιστές, με ιδιαίτερη τη συμμετοχή των φοιτητών και άλλων νέων.

Στην αρχή οι Γερμανοί μάλλον δεν είχαν καταλάβει το μέγεθος της κινητοποίησης. Κι όταν συναντήσαμε, ανεβαίνοντας απ' την Ομόνοια την Πανεπιστημίου μερικούς φαντάρους, μας πειράζανε χωρίς να ξέρουν τι συμβαίνει. Δεν άργησε, όμως, η ηγεσία τους να συνειδητοποιήσει ότι κάτι πάρα πολύ σοβαρό συμβαίνει και αμέσως πήρε μέτρα. "Κατέβασε" για πρώτη φορά τανκς κι αρκετούς πεζούς. Κι άρχισαν οι συλλήψεις και τα χτυπήματα των αγωνιστών.

Με αγανάκτηση αλλά και με θαυμασμό, πληροφορηθήκαμε ανεβαίνοντας την Πανεπιστημίου τον ηρωικό θάνατο των δυο κοριτσιών ΕΠΟΝιτισσών, χωρίς να ξέρουμε τα ονόματά τους βέβαια, που έγινε στο ύψος της Τράπεζας της Ελλάδος. Τις λεπτομέρειες τις μάθαμε αργότερα. Την Παναγιώτα Σταθακοπούλου τη σκότωσε το τανκς και τη φίλη της τη Λιλή, τη σκότωσαν όταν ανέβηκε πάνω στο τανκ βγάζοντας το παπούτσι της να χτυπήσει τον Γερμανό επικεφαλής.

Καθώς τα νέα κυκλοφορούσαν, οι συλλήψεις, οι δεκάδες τραυματίες και σκοτωμένοι, αντί να μας θορυβήσουν και να μας αποθαρρύνουν, μας ατσάλωναν περισσότερο. Το ηρωικό παράδειγμα όσων έπεφταν στη μάχη, μας έδινε περισσότερο κουράγιο. Και διαλυθήκαμε στην Πανεπιστημίου, για να υλοποιήσουμε το πρόγραμμα. Από διάφορους δρόμους, κατευθυνθήκαμε προς τη βουλγάρικη πρεσβεία. Στις 11, όπως είχαμε συμφωνήσει, είχαμε μαζευτεί αρκετοί εκεί προς το κάτω μέρος της Ρηγίλλης. Οταν έφτασα κι εγώ, δεν κατάλαβα πως σταμάτησε πίσω μου ένα τζιπ γερμανικό. Μόνον όταν μου φώναξε ο Τζώρτζης ο Παπαϊωάννου, "σ' άρπαξε", συνειδητοποίησα τον κίνδυνο κι έτρεξα προς τη μεριά του Σταδίου. Φαίνεται, όμως, ότι είχα αναπτύξει αρκετή ταχύτητα, γιατί ο Γερμανός αξιωματικός δεν προλάβαινε να ξεκουμπώσει τη θήκη και να βγάλει το πιστόλι του, κι όταν εγώ έστριψα σ' ένα στενό θεώρησε σκόπιμο και λογικό να σταματήσει και να γυρίσει πίσω. Αυτά μου είπαν μετά οι συναγωνιστές μου.

Στις 12 μαζευτήκαμε στην πλατεία Ομόνοιας. Μέσα σε ελάχιστα λεφτά, ενώ η πλατεία είχε τη συνηθισμένη της κίνηση, ίσως και λιγότερη, γέμισε από χιλιάδες κόσμο. Ενας έτρεξε και πήρε μια καρέκλα από το εστιατόριο "Μέγας Αλέξανδρος". Ο ορισμένος ομιλητής ανέβηκε κι άρχισε να βγάζει λόγο για τη σημασία του συλλαλητηρίου. Δεν πέρασε πολύς χρόνος και κατέφθασαν οι Γερμανοί. Μια ομάδα έστησε πολυβόλα στη γωνία Γ' Σεπτεμβρίου και Ομόνοιας, εκεί που είναι σήμερα το ξενοδοχείο "Ομόνοια" κι άρχισε να ρίχνει στο ψαχνό. Ο κόσμος φυσικά διαλύθηκε, αφήνοντας αρκετά θύματα στην άσφαλτο. Εγώ έτρεξα προς την οδό Πειραιώς, αλλά όταν έφτασα έξω από το ξενοδοχείο "Θεσσαλονίκη", απέναντι από την Πολυκλινική, οι Ιταλοί που το είχαν επιτάξει, βγήκαν στα μπαλκόνια και μας πέταγαν χειροβομβίδες. Ηταν, όμως, επιθετικές και έκαναν μόνο δυνατό κρότο. Δεν έμαθα αν χτυπήθηκε κανείς από αυτές, γιατί έπρεπε να πέσουν ακριβώς επάνω σου. Νομίζω ότι εκείνη τη μέρα ήταν η μόνη συμμετοχή των Ιταλών. Φαίνεται ότι οι Γερμανοί δεν τους είχαν πια εμπιστοσύνη. Κι αυτό αποδείχτηκε, σε λιγότερο από 2 μήνες, όταν αυτοί παραδόθηκαν στους συμμάχους. Απώλεια δικιά μου, ένα παπούτσι που διαλύθηκε στην οδό Πειραιώς.

Αυτή ήταν η ηρωικότερη μέρα της Αθήνας στην Κατοχή. Μόνο με τον εξεγερμένο λαό του Παρισιού στη Βαστίλλη, με τους εξεγερμένους του '21, αν κι αυτοί ήταν κατά κάποιο τρόπο οπλισμένοι, και δεν είχαν ν' αντιμετωπίσουν τανκ και πολυβόλα, μπορεί να συγκριθεί.

Τιμή και δόξα στους ήρωες που πέσανε εκείνη τη μέρα. Τιμή και δόξα στη Σταθακοπούλου και τη Λιλή, που τίμησαν το no passeran.

Μόνο, που η πολιτεία θα έπρεπε να στήσει τ' αγάλματά τους στη θέση που έπεσαν. Ν' αλλάξει το όνομα της οδού Πανεπιστημίου σε Σταθακοπούλου. Να γίνει η θυσία τους ανάγνωσμα στα σχολικά βιβλία. Να γνωρίσουν όλες οι γενιές, ότι με τη θυσία όλων των ηρώων εκείνης της ημέρας, οι Βούλγαροι συνεργάτες των Γερμανών ναζί δεν κατέβηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Παναγιώτης ΠΕΤΡΟΥΝΙΑΣ

Συνεχίζεται η πλατιά Πολιτική Εξόρμηση που πραγματοποιεί το ΚΚΕ, με στόχο την ολόπλευρη ενημέρωση του λαού για τις αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου.

Στα πλαίσια αυτής της Εξόρμησης έχουν προγραμματιστεί οι παρακάτω ανοιχτές συγκεντρώσεις που διοργανώνουν:

Αύριο, Τετάρτη 24 - 7

• Η ΑΕ Λιβαδειάς: στην Αντίκυρα,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Γ. Μαυρίκο,μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.
• Η ΝΕ Φωκίδας: στον Ελαιώνα,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Λουκά Γκούνη,μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Την Παρασκευή 26 - 7

• Η ΑΕ Θήβας: Βάγια,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Γ. Γκικόπουλο,μέλος της ΕΠ.
• Η ΝΕ Δράμας: στο Δημοτικό Πάρκο Δράμας στις 8.00 μμ,με ομιλητή το Γιάννη Κατσαρό,μέλος της ΚΕ και Βουλευτή.

Το Σάββατο 27 - 7

• Η ΝΕ Λέσβου: στη Θέρμη,στις 8.30μμ,με ομιλητή τον Θωμά Τσαγκαρέλλη,μέλος του Γρ. της Ν Ε.
• Η ΝΕ. Λέσβου: στη Στύψη,στις 9.00μμ,με ομιλητή τον Σιαμέτη Δημήτρη,μέλος της ΝΕ.

Την Κυριακή 28 - 7

• Η ΝΕ Λέσβου: στα Χύδηρα,με ομιλήτρια τη Ζαφείρω Καραβασίλη,μέλος του Γρ. της ΝΕ.
• Η ΝΕ Λέσβου: στα Λουτρά,με ομιλητή τον Θωμά Τσαγκαρέλλη,μέλος του Γρ. της ΝΕ.