Οι ραγδαίες εξελίξεις στο μέτωπο των συγκρούσεων, που διαδραματίζονται εδώ και μέρες στο ανατολικό Ζαϊρ, ανάμεσα σε κυβερνητικά στρατεύματα και αντάρτες της φυλής των Τούτσι, έχουν οδηγήσει σε απόγνωση το προσωπικό του ΟΗΕ και των ανθρωπιστικών οργανώσεων αρωγής που βρίσκονται στην περιοχή. Εδώ και δύο μέρες, δεν μπορούν να δουλέψουν, ούτε να μετακινηθούν, καθώς έχουν ήδη αρχίσει οι λεηλασίες σε αυτοκίνητα και κτίρια των Ηνωμένων Εθνών και ανθρωπιστικών οργανώσεων από μεμονωμένους Ζαϊρινούς στρατιώτες. Οπως τόνισε χτες μιλώντας στο "Ριζοσπάστη" ο Πάνος Μουμτζής, εκπρόσωπος του Γραφείου Τύπου της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη ζαϊρινή πόλη Γκόμα,τα τρόφιμα και το ιατροφαρμακευτικό υλικό των ανθρωπιστικών οργανώσεων αρκούν μόνον για τις επόμενες εφτά μέρες! Εάν, μάλιστα, δεν σταματήσουν οι συγκρούσεις, τότε υπάρχει κίνδυνος να εκκενωθεί το προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών και να μείνουν απροστάτευτοι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες!

- Ποιες είναι οι τελευταίες πληροφορίες για τις λεηλασίες, που έχει δεχτεί το προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών;

- Από χτες το βράδυ, έχουν αρχίσει μεμονωμένοι στρατιώτες του Ζαϊρ να επιτίθενται σε σπίτια ή σε προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών και ανθρωπιστικών οργανώσεων. Εχουν πάρει 25 φορτηγά αυτοκίνητα του ΟΗΕ διανομής τροφίμων ή διακίνησης του προσωπικού. Ο στρατός του Ζαϊρ δεν πληρώνεται τακτικά και έχουν να πάρουν μισθό εδώ και πάρα πολλούς μήνες. Αυτή τη στιγμή, ο περισσότερος στρατός και αξιωματικοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του πυρός και όσοι στρατιώτες έχουν μείνει πίσω χρησιμοποιούν τα όπλα και τη δύναμη που έχουν για να λεηλατούν τους ξένους που βρίσκονται στην πόλη.

-Πόσος είναι αυτή τη στιγμή ο πληθυσμός των προσφύγων που βρίσκεται στα στρατόπεδα της Γκόμα; Ποιο προβλέπεται να είναι το νέο κύμα προσφύγων;- Στην περιοχή της Γκόμα έχουμε συνολικά 730.000 πρόσφυγες. Εχουν έρθει εδώ και δύο χρόνια από τον Αύγουστο του 1994, εξαιτίας της γενοκτονίας στη Ρουάντα. Αυτή τη στιγμή έχουμε καθ' οδόν περισσότερους από 500.000 πρόσφυγες που βρίσκονται στο δρόμο, στα δάση, δεξιά και αριστερά, και δεν ξέρουμε πού είναι ακριβώς. Υπάρχει πιθανότητα να πάρουν κατεύθυνση προς την Γκόμα. Ομως, δεν έχουμε καμία ιδέα για το πού ακριβώς κατευθύνονται. Πάντως, οι πρόσφυγες έχουν ραδιόφωνο. Παρακολουθούνε τις ειδήσεις, οπότε με το που θα μάθουνε πού γίνονται συγκρούσεις θα προσπαθήσουν να τις αποφύγουν. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, κάθομαι στο πάτωμα πίσω από έναν τοίχο, καθώς έξω πυροβολούν και γίνεται βομβαρδισμός στα βόρεια της πόλης!

- Πώς εκτιμάτε την όλη κατάσταση;

- Η κατάσταση καθημερινά γίνεται εκρηκτική! Υπάρχει κίνδυνος αυτή η μάχη να εξελιχθεί, όχι μόνον στην περιοχή του ανατολικού Ζαϊρ, αλλά και στις άλλες χώρες. Γιατί είναι αρκετά τεταμένη η κατάσταση. Πρέπει να σκεφτείτε ότι στην Ουγκάντα, στην Τανζανία, στη Ρουάντα, στο Μπουρούντι υπάρχουν οι ίδιες φυλές, οι Χούτου και οι Τούτσι. Υπάρχει μίσος και έχθρα που κρατάει εδώ και αιώνες, θα έλεγα...

- Εάν δεν κάνω λάθος, αυτό το μίσος μεταξύ των δύο φυλών "φούντωσε" ακόμη περισσότερο επί αποικιοκρατίας. Πριν, τα πράγματα ήταν πιο ήρεμα ανάμεσα στους Τούτσι και τους Χούτου...

- Η κατάσταση χειροτέρευσε πολύ επί αποικιοκρατίας, γιατί η μειοψηφία των Τούτσι, κυρίως αυτών που ζούσαν στη Ρουάντα και στο Μπουρούντι, είχαν ευνοϊκότερη μεταχείριση από τις αποικιοκρατικές χώρες, αλλά υπήρχαν πάντα διαμάχες μεταξύ τους. Οχι σε τέτοιο βαθμό. Εάν δει κανείς την ιστορία τους, θα παρατηρήσει ότι υπήρχαν μεταξύ τους διαμάχες, όμως, ποτέ σε τέτοιο βαθμό!

- Θεωρείτε, λοιπόν, ότι υπάρχει κίνδυνος γενικότερης ανάφλεξης των συγκρούσεων στην περιοχή;

- Ναι! Βέβαια! Υπάρχει κίνδυνος, γιατί σήμερα (σ.σ. χτες) η κυβέρνηση του Ζαϊρ διέκοψε τις διπλωματικές της σχέσεις με τις κυβερνήσεις της Ρουάντα και του Μπουρούντι. Η Ουγκάντα προμηθεύει τα όπλα. Η Ρουάντα προμηθεύει τους ένοπλους στρατιώτες. Βρισκόμαστε πια σε έναν πόλεμο, στον οποίο έχουν εμπλακεί πολλές χώρες.

- Ποια άλλα, επιμέρους, προβλήματα αντιμετωπίζουν τα μέλη των ανθρωπιστικών οργανώσεων, που βρίσκονται στην περιοχή;

- Το πρώτο πρόβλημα είναι η μετακίνησή μας. Τις τελευταίες δύο μέρες, βρισκόμαστε απομονωμένοι στα σπίτια και στα γραφεία μας. Η μετακίνηση που κάνουμε είναι ελάχιστη και πάντα έχουμε μαζί μας ένοπλους φρουρούς του Ζαϊρ. Δεύτερο πρόβλημα είναι ότι, εξαιτίας των συγκρούσεων, έχουν αποκλειστεί όλοι οι δρόμοι παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας. Δεν έρχονται πλέον φορτηγά από τη Ρουάντα, την Ουγκάντα. Από καμία γειτονική χώρα! Είμαστε εντελώς περικυκλωμένοι και απομονωμένοι. Τα φάρμακα και τα τρόφιμα που έχουμε αρκούν για τις επόμενες εφτά μέρες, το πολύ. Οπότε, σε μία βδομάδα δεν ξέρουμε τι θα δώσουμε σ' αυτούς τους ανθρώπους, πώς θα περιθάλψουμε τους τραυματίες (άλλωστε, εδώ γίνεται πόλεμος!) που υπάρχουν μεταξύ των προσφύγων. Δεν ξέρουμε πώς θα τους βοηθήσουμε με τις ελάχιστες προμήθειες που έχουμε!

- Εάν δεν κάνω λάθος, τα βασικά αεροδρόμια του ανατολικού Ζαϊρ έχουν κλείσει, εξαιτίας των συγκρούσεων...

- Στο αεροδρόμιο της Γκόμα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, γίνεται μάχη. Γιατί έχει μεγάλη στρατηγική σημασία, καθώς όποιος κυριεύσει το αεροδρόμιο θα μπορεί να φέρει ενισχύσεις από στρατό, όπλα. Και βέβαια, για μας, το αεροδρόμιο είναι σημαντικό, γιατί είναι ο μόνος δρόμος παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στην περιοχή!

- Φαντάζομαι, θα είχατε τελευταία κάποια επικοινωνία με το κεντρικό "στρατηγείο" των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη. Τι βλέπετε να γίνεται, σε σχέση με τον ανεφοδιασμό σας σε τρόφιμα και ιατροφαρμακευτικό υλικό;

- Εμείς ελπίζουμε ότι θα καταφέρουμε να μεταφέρουμε βοήθεια με αεροπλάνα. Να στήσουμε, δηλαδή, στην Γκόμα κάποια αερογέφυρα, όπως είχαμε κάνει και στο Σαράγεβο. Ομως, αυτό που δεν ξέρουμε αυτή τη στιγμή, είναι το πόσες ακριβώς ώρες, μέρες θα είμαστε ακόμα στην Γκόμα. Η κατάσταση έχει χειροτερεύσει πάρα πολύ και το μέλημά μας αυτή τη στιγμή είναι να μπορέσουμε να μοιράσουμε τη βοήθεια που έχουμε στους πρόσφυγες και, παράλληλα, να σταματήσει ο πόλεμος για να μπορέσουμε να κινηθούμε! Η πρώτη κίνηση είναι αυτή. Μόλις μπορέσουμε να βγούμε και να δουλέψουμε, θα πρέπει να βρούμε στρατόπεδο ασφαλές γι' αυτές τις 500.000 προσφύγων που είναι στο δρόμο και να δούμε πού θα μπορούσαν να πάνε. Αλλωστε, το στρατόπεδο Μουγκούνγκα είναι γεμάτο, δεν υπάρχει χώρος. Είναι το μεγαλύτερο προσφυγικό στρατόπεδο του κόσμου!.

Επειτα, το νερό είναι πολύ σημαντικό. Τα στρατόπεδα μέχρι τώρα ήταν πάνω, κοντά στη λίμνη Κίβου. Το επόμενο πρόβλημα είναι τα τρόφιμα. Υπάρχουν έτοιμα τρόφιμα στην Ουγκάντα, είναι φορτωμένα σε αεροπλάνο, το οποίο είναι έτοιμο να έρθει, αρκεί να επέλθει ασφάλεια στην Γκόμα και στο αεροδρόμιο...

- Σε περίπτωση, ο μη γένοιτο, που δε γίνει έστω και προσωρινή εκεχειρία, πού θα μπορούσατε να πάτε;

- Εάν συνεχιστούν οι συγκρούσεις, υπάρχει πιθανότητα να εκκενωθεί το προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών και των ανθρωπιστικών οργανώσεων που δουλεύουν εδώ. Αυτή τη στιγμή, δεν ξέρω πού θα πάμε, εάν θα φύγουμε... Το παν εξαρτάται από την κατάσταση ασφαλείας. Εχουμε το προσωπικό ασφαλείας, το οποίο είναι εδώ σε επαφή με το στρατιωτικό κυβερνήτη της πόλης.

Οι περισσότεροι υπάλληλοι στις οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας προτιμούμε να μείνουμε εδώ που δουλεύουμε εδώ και δύο χρόνια! Αισθανόμαστε ότι έχουμε μία ηθική υποχρέωση απέναντι στους εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, που φοβούνται ότι, εάν φύγουμε και μεις, θα είναι τελείως εκτεθειμένοι στον κίνδυνο και σε οποιαδήποτε επίθεση. Εμείς, κατά κάποιο τρόπο, είμαστε τα μάτια και τα αυτιά της διεθνούς κοινωνίας. Οι ίδιοι οι πρόσφυγες μάς λένε τι συμβαίνει. Μας λένε, επίσης, ότι εάν είχαμε μείνει και στη Ρουάντα το 1994, ίσως, και να μην είχε γίνει η μεγάλη σφαγή και η κατάσταση να μην είχε πάρει το δρόμο που πήρε!

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ

ΓΚΟΜΑ. -

Ασταμάτητες και χτες οι συγκρούσεις ανάμεσα σε Ζαϊρινούς στρατιώτες και αντάρτες Τούτσι στα βόρεια της πόλης Γκόμα, με σκοπό την κατάληψη του αεροδρομίου. Πυρά όπλων και πυροβολικού ακούστηκαν και στο κέντρο της πόλης, όπου σημειώθηκαν λεηλασίες σε αυτοκίνητα του ΟΗΕ και των ανθρωπιστικών οργανώσεων από μεμονωμένους Ζαϊρινούς στρατιώτες.

Οι εξελίξεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση του ξένου προσωπικού (δυναμικού περίπου 100 ατόμων) των οργανώσεων αρωγής στα κεντρικά κτίρια της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ ή στα ξενοδοχεία τους. Ραδιοσταθμοί μετέδωσαν ότι άλλοι 100 ξένοι παγιδεύτηκαν σε καθεδρικό ναό του Μπουκάβου, εξαιτίας των εκεί συγκρούσεων. Χτες το απόγευμα, ο Βίκτορ Μασάντι, εκπρόσωπος του ζαϊρινού στρατού, δήλωνε ότι περίπου 10.000 με 15.000 Ρουαντέζοι στρατιώτες εξαπολύουν επιθέσεις στο ανατολικό Ζαϊρ στη μεθόριο με τη Ρουάντα.

Την ίδια στιγμή, η Υπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Σαντάκο Ογκάτα, απηύθυνε έκκληση για παύση πυρός, προειδοποιώντας ότι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο, καθώς η κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς. "Η ανθρώπινη δυστυχία πρέπει να σταματήσει", τόνισε η Ογκάτα, ανακοινώνοντας ότι ακόμα 115.000 πρόσφυγες από τη Ρουάντα εγκατέλειψαν τον καταυλισμό Καχίντο (50 χλμ. βόρεια της Γκόμα) και κατευθύνονται προς τους καταυλισμούς Μουγκούνγκα και Λακ Βερ στα δυτικά προάστια της Γκόμα. Πρόσθεσε ακόμη ότι στο ανατολικό Ζαϊρ βρίσκονται 1.200.000 πρόσφυγες, μεταξύ αυτών 500.000 άνθρωποι, που περιπλανώνται στις περιοχές Μπουκάβου, Ουβίρα και Κατάλε.

Οι διπλωματικές προσπάθειες για την εξεύρεση, έστω και προσωρινής, λύσης στο εκρηκτικό πρόβλημα των συγκρούσεων στο ανατολικό Ζαϊρ παραμένουν "αόρατες". Χτες, πάντως, ο Κενυάτης πρόεδρος, Αραμπ Μόε πρότεινε να πραγματοποιηθεί στο Ναϊρόμπι την ερχόμενη Τρίτη μια πρώτη περιφερειακή συνδιάσκεψη αρχηγών αφρικανικών χωρών. Ομως, ήδη η Ρουάντα και το Ζαίρ απάντησαν αρνητικά...

Το πλήθος των προσφύγων στο δρόμο για το άγνωστο...