Μνημόσυνο

Τζαβαλάς Καρούσος: 1904 - 1994

Οταν το πλήρωμα του χρόνου συντελεστεί κι ο συγγραφέας αισθανθεί έτοιμος ν' ασχοληθεί με το αντικείμενο που ωρίμασε μέσα του, η έρευνα, το χαρτί και το μελάνι είναι πια βασική ασχολία του.

Η Δέσπω Καρούσου μετά από μια εικοσιπενταετία από το θάνατο του πατέρα της, κλείνοντας ενενήντα από τη γέννησή του, αναλώνεται στη διερεύνηση για ό,τιδήποτε έχει σχέση μ' εκείνον τον φημισμένο ηθοποιό Τζαβαλά Καρούσο.Μια προσωπικότητα πολυτάλαντη, που έζησε πολυτάραχο και καθόλου ανέφελο βίο.

Ξεκινάει την καριέρα του με ρόλους δύσκολους, και διαπρέπει, (Μάντης Τειρεσίας, Θείος Βάνιας... κ.ά.). Δημιουργεί το "Καλλιτεχνικό Θέατρο" (1936-37) με τη συνεργασία του Πέλου Κατσέλη: Ηταν ένας θίασος με δυνατότητες να κάνει παραστάσεις εφάμιλλες του Εθνικού, όπως αναφέρουν σύγχρονοι ομότεχνοί του. Συνεργάζεται μετά με το "Αρμα Θέσπιδος", την Κατερίνα, το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο του Μακέδου.

Το 1948 τον συλλαμβάνουν, με την κατηγορία ότι είναι "επικίνδυνος εις την δημόσιαν τάξιν και ασφάλειαν" και τον εκτοπίζουν. Ικαρία, Μακρόνησος, Αη - Στράτης είναι οι τόποι της εξορίας του. Κι εκεί, με σκηνογραφίες και κοστούμια του γνωστού ζωγράφου και συνεξόριστού του Χρήστου Δαγκλή,ανεβάζει ένα εξαιρετικά φιλόδοξο έργο του Σαίξπηρ, τον "Εμπορο της Βενετίας".

Μετά την εξορία και για ολόκληρη δεκαετία πρωταγωνιστεί στο θέατρο και στον κινηματογράφο, και η κριτική του αποδίδει τους επαίνους που του άξιζαν.

Ομως ο Τζ. Καρούσος, ο καλλιεργημένος, ευαίσθητος δέκτης του καιρού του άφησε και σοβαρό συγγραφικό έργο. Τ' απομνημονεύματά του με τίτλο "Γυάρος" ("Πλειάδες" 1974) ("Σύγχρονη Εποχή" 1979), ενώ παραμένει ανέκδοτο πολύ υλικό.

Στο ενεργητικό του πρέπει να προσθέσουμε και δυο τοπικές εφημερίδες στην πατρίδα του τη Λευκάδα και μια πλούσια μεταφραστική δουλιά σε θεατρικά έργα από τα ιταλικά, γαλλικά, αγγλικά.

Το αφιέρωμα - Μνημόσυνο στον πατέρα της, της Δέσπως Καρούσου, σ' έναν καλαίσθητο, καλλιτεχνικό τόμο, περιέχει και πολύτιμα φωτογραφικά ντοκουμέντα από τη ζωή του καλλιτέχνη, διανθισμένα με ενδεικτικά κείμενα.

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ