Αποκαλυπτική επιστολή για την αρπακτικότητα και θρασύτητα της κεφαλαιοκρατικής "πολιτιστικής ιδιωτικής πρωτοβουλίας", έστειλε στο "Ρ" ο υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος, σχετικά με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Ελίζας Γουλανδρή.Ο υπουργός απαντά, με επιχειρήματα, σε δημοσιεύματα που "παίζουν το παιχνίδι" της Ε. Γουλανδρή, ακόμα και μετά την προκλητική καταχώριση - ανακοίνωση του "Ιδρύματός" της (δημοσιεύτηκε στις 20/7/97, σε φιλική της εφημερίδα), με την οποία η Ε. Γουλανδρή και οι συν αυτή, ως "αρχαιογνώστες", προσβλητικά αμφισβήτησαν το πόρισμα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ότι η ανεκτίμητης αξίας δημόσια έκταση που της παραχωρήθηκε στο Πάρκο της Ρηγίλλης έκρυβε το περίφημο αρχαίο Λύκειο.

Δημοσιεύματα που, σκόπιμα, αδικούν τη δεδομένη υπέρ της "ιδιωτικής πρωτοβουλίας" κυβερνητική πολιτική, αφού παραβλέποντας τις δηλώσεις του υπουργού (και σε συνέντευξη Τύπου, 22/7/97) ότι "η πολιτεία θέλει να γίνει το μουσείο και θα βρεθεί και παραχωρηθεί άλλη δημόσια έκταση", θέτουν το κίβδηλο ερώτημα "θέλει ή δε θέλει η Πολιτεία το Μουσείο;", εκβιάζοντας την κυβέρνηση να θυσιάσει τα αρχαία χάριν της "μουσειακής" μπίζνας της Ε. Γουλανδρή.

Θεωρώντας ότι η εκτενέστατη επιστολή του Ε. Βενιζέλου επαληθεύει τα δημοσιεύματα του "Ρ", και όσον αφορά την υποταγμένη στους διαφόρους "χορηγούς" του Πολιτισμού πολιτική "λογική" του δικομματισμού, θα σταθούμε σε βασικά σημεία των περισσοτέρων από τα 16 σημεία της επιστολής, θυμίζοντας ότι:

Ο "Ρ" από το 1992 ήταν αντίθετος σε κάθε παραχώρηση δημόσιας γης - πολύ περισσότερο σ' αυτή την επιβαρυμένη περιοχή - σε ιδιώτη. Και μάλιστα για να χτίσει, με ειδικούς χαρισματικούς όρους δόμησης σε περιουσία του λαού το ιδιωτικό του, εμπορευματικό "μουσείο μοντέρνας τέχνης", ενώ το κράτος όφειλε να δημιουργήσει Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, υλοποιώντας τις αλλεπάλληλες, μεταπολιτευτικές σχετικές υποσχέσεις του στους εικαστικούς (λ.χ., επί υπουργίας Μ. Μερκούρη). Ο "Ρ" μάλιστα είχε αποκαλύψει και ότι η παραχώρηση έγινε για μια συλλογή εσαεί ιδιοκτησίας των Γουλανδρήδων και όχι του κράτους και ότι τα σημαντικά έργα της συλλογής δεν μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα γιατί είναι δεσμευμένα στο εξωτερικό (κυρίως από το ελβετικό κράτος). Γεγονός που είχαν επιβεβαιώσει με... μισόλογες απαντήσεις στα ερωτήματα του "Ρ" οι υπουργοί της ΝΔ (Τζ. Τζαννετάκης και Α. Ψαρούδα - Μπενάκη).

Ο "Ρ" επέκρινε την ενέργεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη να "προικίσει" τις οικογένειες των Γουλανδρήδων (τη μία με παραχώρηση του δημοσίου Μεγάρου Σταθάτου και την άλλη με το οικόπεδο στη Ρηγίλλης, και χωρίς δεσμευτικούς όρους), αλλά και τις μετέπειτα κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ που προώθησαν την υπόθεση του ιδιωτικού μουσείου. Απόδειξη περί αυτού και η επιστολή του Ε. Βενιζέλου, παρότι όλα τα δεδομένα και η στάση της Ε. Γουλανδρή επιβάλλουν να αποκλειστεί παραχώρηση οποιουδήποτε δημόσιου οικοπέδου.

Παραθέτοντας "πραγματικά δεδομένα" η εφτασέλιδη επιστολή του Ε. Βενιζέλου, μεταξύ άλλων, τονίζει:

• "Το μουσείο προβλέπεται να ανήκει στο Ιδρυμα και να διοικείται αποκλειστικά από αυτό χωρίς καμιά συμμετοχή του δημοσίου. Δεν πρόκειται ούτε για δωρεά έργων τέχνης σε ένα κρατικό μουσείο,ούτε για συμμετοχή στη δαπάνη ανέγερσης ενός κρατικού μουσείου που θα μπορούσε να φέρει το όνομα του δωρητή. Η πράξη παραχώρησης δε διασφάλιζε ότι στο μουσείο θα εκτίθεται η συλλογή έργων του Βασ. Γουλανδρή και πολύ περισσότερο δε διασφάλιζε ότι το Ιδρυμα θα γίνει ιδιοκτήτης των έργων αυτών".Με προφορικές υποσχέσεις της Ε. Γουλανδρή ότι "θα κατέβαλε τη δαπάνη της ανέγερσης" παραχωρήθηκε μιας ανεκτίμητης αξίας δημόσια γη σε ένα ίδρυμα που "ως νομικό πρόσωπο δεν έχει στην κυριότητά του τα έργα της συλλογής και δε διαθέτει περιουσία επαρκή για την ανέγερση, συντήρηση και λειτουργία του μουσείου".
• Την παραχώρηση του συγκεκριμένου οικοπέδου υπέδειξαν οι Γουλανδρήδες (!). Η οικοδόμησή του, όμως, προσέκρουσε: στην αντίθεση του Δήμου Αθηναίων, και των περιοίκων που προσέφυγαν στο ΣτΕ και στις επιφυλάξεις των πολεοδομικών υπηρεσιών του ΥΠΕΧΩΔΕ. Παρ' όλα αυτά, οι υπουργοί ΠΕΧΩΔΕ και Πολιτισμού "υπεραμύνθηκαν κατ' επανάληψη στη Βουλή του Ιδρύματος και της πρόθεσης να ανεγείρει το μουσείο στο κεντρικότερο σημείο της πόλης".
• Παρά την ανακάλυψη του αρχαίου Λυκείου το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδοτεί τη συνύπαρξη (κατάχωσή τους) των αρχαίων με το μουσείο (!). Ομως, μετά το έντονο διεθνές ενδιαφέρον για να διατηρηθούν ορατά τα ευρήματα, ο υπουργός - ως όφειλε - αποφασίζει "με τη ρητή και δημόσια συμφωνία της Κ. Γουλανδρή ότι η συνύπαρξη είναι αδύνατη".Κι ενώ η παραχώρηση του ακινήτου έπρεπε να ανακληθεί, όπως ομολογεί ο υπουργός, η ανάκληση δεν έγινε "ακριβώς γιατί η Πολιτεία ήθελε ταυτοχρόνως να προβεί στην παραχώρηση άλλου κατάλληλου οικοπέδου",(σ.σ. με αποτέλεσμα η Ε. Γουλανδρή να συμπεριφέρεται ως ιδιοκτήτρια του οικοπέδου).
• "Δείχνοντας το ενδιαφέρον της Πολιτείας για την ανέγερση του μουσείου", όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία αναζητούν άλλο κατάλληλο οικόπεδο, αλλά "το Ιδρυμα δε δέχεται ούτε καν συζήτηση για ακίνητο σε άλλο σημείο" (!).
• Το Ιδρυμα ισχυρίζεται ότι το προτεινόμενο "σκάμμα Καραμανλή", δίπλα στο Πολεμικό και το Βυζαντινό Μουσείο, που δε χρειάζεται προηγούμενη ανασκαφή, "δεν έχει επαρκές εμβαδόν". ΥΠΠΟ και ΥΠΕΧΩΔΕ προσθέτουν μαζί με το "σκάμμα Καραμανλή" και τμήμα του οικοπέδου του Βυζαντινού Μουσείου,ύστερα όμως από συνεννόηση με τον μελετητή της επέκτασης του Βυζαντινού Μουσείου.
• Κι ενώ "η Πολιτεία περίμενε απάντηση στην παραπάνω πρότασή της" και ο υπουργός Πολιτισμού "είχε συνεχείς επαφές με τον δικηγόρο του Ιδρύματος και βουλευτή κ. Πρ. Παυλόπουλο, αλλά και με τον αρχιτέκτονα κ. Πέι", η Ε. Γουλανδρή ισχυρίστηκε ότι ""δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με τον υπουργό Πολιτισμού"" και αμφισβήτησε την αξία των ευρημάτων.Αμφισβήτηση, που όπως επισημαίνει ο Ε. Βενιζέλος "ίσως υποδηλώνει ότι ορισμένοι κακοί σύμβουλοι της κ Γουλανδρή πίστευαν ότι τελικά θα καθίστατο δυνατή η ανέγερση του κτιρίου στο οικόπεδο της οδού Ρηγίλλης, επί του οποίου το Ιδρυμα έκανε κατά την περίοδο αυτή πράξεις νομής και κατοχής" (σ. σ. απαγόρευε την είσοδο και των ανασκαφέων).
• Παρότι "το Ιδρυμα δεν έδινε ρητή απάντηση στην πρόταση της Πολιτείας", αναζητήθηκαν και "άλλες πιθανές λύσεις".
• Ο υπουργός, "εξαρχής", έθεσε στην Ε. Γουλανδρή το ζήτημα μεταβίβασης της συλλογής στο Ιδρυμα "και άρα στο μουσείο". Η Ε. Γουλανδρή έμεινε στην - "χωρίς έννομες συνέπειες" - προφορική "βούλησή" της "να εκτίθενται τα έργα της συλλογής στο μέτρο που ανήκουν σ' αυτήν ως φυσικό πρόσωπο".Κι ενώ εκκρεμεί η νομική θωράκιση της υποτιθέμενης "βούλησής" της, τα έργα να εκτίθενται στο μουσείο και να καταστούν ιδιοκτησία του Ιδρύματος, η Ε. Γουλανδρή σύστησε και δεύτερο Ιδρυμα "που φέρει μόνον το όνομά της με σκοπούς ταυτόσημους του Ιδρύματος Βασιλείου και Ελίζας Γουλανδρή".Ο νομομαθής υπουργός επισημαίνει πως είχε διευκρινιστεί στην Ε. Γουλανδρή "ότι η νομική θωράκιση της βούλησής της, δηλαδή του Ιδρύματος ως νομικού προσώπου, μπορεί να γίνει χωρίς να προκληθούν προβλήματα στο εξωτερικό",υπονοώντας προφανώς με την επισήμανσή του ότι η δημιουργία του δεύτερου Ιδρύματος αν δε διαψεύδει την προφορική "βούλησή" της, τουλάχιστον θα προκαλέσει προβλήματα στο εξωτερικό...
• Αλλά και τα αναγκαία για την ανέγερση, συντήρηση και λειτουργία του μουσείου ποσά, που υποσχέθηκε να διαθέσει η Ε. Γουλανδρή "δεν περιλαμβάνονται ως τώρα στην περιουσία του Ιδρύματος".(σ.σ. Τυχαία, δημοσιογράφος περί τα εικαστικά, υπέρμαχος του ιδιωτικού μουσείου της Ε. Γουλανδρή, σε ανύποπτο χρόνο πρότεινε "αν θέλουμε να θεωρούμαστε Ευρωπαίοι να διαθέσει το κράτος τα κονδύλια για την ανέγερση του αυτού μουσείου;")
• Στις 6/6/97 η Ε. Γουλανδρή με επιστολή της αμφισβήτησε την αξία των ευρημάτων, και ισχυρίστηκε ότι "δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τον υπουργό" και ότι το αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ""σκάμμα Καραμανλή είναι ακατάλληλο"" (ενώ είχε ήδη προστεθεί σ' αυτό και τμήμα του οικοπέδου του Βυζαντινού Μουσείου). Ο υπουργός σε επαφή του με τον Πρ. Παυλόπουλο και την Ε. Γουλανδρή και σε επιστολή του (10/7/97) επανέλαβε "τη βούληση της Πολιτείας να υποστηριχτεί η κατασκευή του μουσείου" στο ΣτΕ, στο τρίγωνο των λεωφόρων Β. Κωνσταντίνου, Β. Γεωργίου, Β. Σοφίας,όπου καταλληλότερο για το μουσείο θεωρείται το ακίνητο της Παλαιάς Ριζαρείου Σχολής (ιδιοκτησίας της Σχολής). Στις 20/7/97 η καταχωρημένη ανακοίνωση της η Ε. Γουλανδρή "μετακυλίει την ευθύνη για την αναθεώρηση των αποφάσεών της στην Πολιτεία".

Η υπουργική επιστολή ομολογώντας ότι "η Πολιτεία θέλει και προσπαθεί να βρει λύση" και θέτοντας το ερώτημα "Η κ. Γουλανδρή και το Ιδρυμα θέλουν ή όχι;" αναρωτιέται: Πώς θα αντιδράσουν εκείνοι που υποστηρίζουν το μουσείο Γουλανδρή "αν στο σημείο εκείνο για το οποίο συζητιέται τώρα η ανέγερση του μουσείου, αποφασιζόταν η κατασκευή για παράδειγμα Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης: Μήπως οι πολεοδομικές και οικολογικές ευαισθησίες τους θα ήταν διαφορετικές;". Και καταλήγει στην παρακάτω εύγλωττη παρατήρηση:

"Ας σταματήσουν τα πρόχειρα και επιπόλαια σενάρια περί της αυταξίας του κτιρίου. Ας περάσουν στο χώρο της πολιτικής ανεκδοτολογίας οι θεωρητικές αναλύσεις που θέλουν την ανέγερση του Μουσείου Γουλανδρή ως προνομιακό πεδίο της σύγχρονης κεντροαριστεράς (!). Είμαι βέβαιος ότι δεν έχει αυτό στο νου της η κ. Ε. Γουλανδρή".

Η κυβέρνησή σας, όμως κ. υπουργέ "αυτό έχει στο νου της". Υφίσταται, λοιπόν, μετ' εκβιασμών, και τις συνέπειές του...

Ο "Ρ" από το 1992 ήταν αντίθετος σε κάθε παραχώρηση δημόσιας γης - πολύ περισσότερο σ' αυτή την επιβαρυμένη περιοχή - σε ιδιώτη